DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11-12/2013 str. 11 <-- 11 --> PDF |
(ISO 11464 2006). Čestice tla < 2000 μm koje se koriste za daljnju analizu naziva se sitnica tla. Labaratorijskim analizama u obje metode odredili smo pet frakcija tla: krupni pijesak (2000 – 200 μm), sitni pijesak (200 – 63 μm), krupni prah (63 – 20 μm), sitni prah (20 – 2 μm) i glinu < 2 μm. Stara metoda s Na-pirofosfatom (SM) – Old method with Na-pyrophosphate Za određivanje GST po staroj metodi uzima se 10 g tla koje se prebaci u Erlenmeyerovu tikvicu od 300 ml, prelije se s 25 ml Na-pirofosfata promućka i ostavi preko noći. Sljedeće jutro uzorak se mućka na mućkalici 6 sati. Nakon toga, suspenzija se prebaci kroz dva sita gustoće pletiva 200 μm i 63 μm u sedimentacijski cilindar volumena 1000 ml. Cilindar sa suspenzijom tla zatvori se čepom i mućka naizmjeničnim okretanjem kompletnog cilindra sa suspenzijom za 180° 1 minutu radi homogenizacije suspenzije. Nakon mućkanja cilindar se odloži kako bi se čestice tla u suspenziji počele taložiti. Brzina taloženja ovisi o veličini čestica. Prema Stokesovom zakonu čestice ekvivalentnog promjera 20 μm (prah i glina) pri temperaturi od 20 °C put od 10 centimetara taloženjem pređu za 4 minute i 48 sekundi. Nakon 4 min i 48 sek na dubini od 10 cm pipetom se uzorkuje 10 ml suspenzije u kojoj se nalaze samo čestice kojima je ekvivalentni promjer jednak ili manji od 20 μm i prebaci se u porculanski lončić poznate mase. Ako se početna koncentracija u 10 ml (0,2 g) označi kao 100 %, tada se lako izračuna postotni sadržaj čestica manjih od 20 μm (čestice sitnog praha i gline). Sitni prah i glina % = (masa uzorka sitnog praha i gline/ 0,1 g) · 100 % Na isti se način uzima uzorak čestica < 2 μm (glina) nakon 4 (8) sati s dubine od 5 (10) cm. Porculanski lončići suše se u sušioniku na temperaturi 105 °C do konstantne mase. Postotak frakcije krupnog i sitnog pijeska dobije se prema sljedećem obračunu: Pijesak % = (masa suhog pijeska/ukupna masa uzorka od 10 g) · 100 % Postotak frakcija gline dobije se prema slijedećem obračunu: Glina % = (masa uzorka gline/0,1g) · 100 %. Od mase uzorka gline odbijamo masu otopljenog Na – pirofosfata u iznosu od 0,0068 g. Krupni prah % = 100 % – (Krupni pijesak % + Sitni pijesak % + Sitni prah % + Glina %) Starom metodom s Na-pirofosfatom određivali smo četiri frakcije (krupni i sitni pijesak, sitni prah i glinu). Postotak pete frakcije (krupnog praha) izračunava se tako da se od 100 % oduzmu prethodno određene četri frakcije. Originalna metoda iz Pedološkog priručnika određivala je četiri frakcije tla: krupni pijesak (2000 – 200 μm), sitni pijesak (200 – 20 μm), prah (20 – 2 μm) i glinu < 2 μm. Za potrebe rada staru metodu s Na-pirofosfatom modificirali ("modificirana" SM) smo tako da smo umjesto jednog prosijavanja kroz sito gustoće pletiva 200 μm sitnicu tla prosijali kroz dva sita gustoće pletiva 200 μm i 63 μm radi usporedbe s normom ISO 11277. Norma ISO 11277 – Standard ISO 11277 Za određivanje GST po normi ISO 11277 normi odvagne se od 10 (glinovito tlo) do 30 g (pjeskovito tlo) sitnice tla u 650 ml čašu (za rad je odvaga bila 15 g). Uzorak se prelije s 30 ml vode i 30 ml 30 %-tnog vodikovog peroksida (H2O2) radi destrukcije (oksidacije) organske tvari tla. Poslije oksidacije organske tvari uzorak se prebaci u Erlenmeyerovu tikvicu i prelije s 25 ml disperznog sredstva (otopina natrijevog heksametafosata i natrijevog karbonata) i mućka u saltacijskoj mućkalici 18 sati. Nakon mućkanja suspenzija se prebaci kroz dva sita gustoće pletiva 200 μm i 63 μm u sedimentacijski cilindar volumena 500 ml. Sadržaj sedimentacijskog cilindara mućka se u horizontalnom položaju najmanje 2 minute radi homogenizacije suspenzije. Sedimentacijski cilindar postavi se uspravno u bazen s konstantnom temperaturom, tako da je spreman za pipetiranje. Vrijeme pipetiranja ovisi o temperaturi bazena (što je veća temperatura, brža je sedimentacija i vrijeme pipetiranja). Sadržaj iz pipete ispusti se u prethodno odvagani porculanski lončić. Porculanski lončić se suši u sušioniku na temperaturi 105 °C do konstantne mase. Na gore opisan način određene su frakcije krupnog praha, sitnog praha i gline. Masa pojedine frakcije u suspenziji u cilindru (bez obzira o kojem se pipetiranju radi) izračunava se na temelju odnosa količine suspenzije u cilindru i količine suspenzije u pipeti (mase grubljih frakcija, zaostalih na sitima već su poznate). Pri tomu, da bi se dobila masa određene teksturne frakcije (mfxc), mora se provesti korekcija tako da se od mase solidifikata oduzme masa disperznog sredstva u pipeti: mfxc = (msxp – mdp) · (500/Vp) gdje je: mfxc – sveukupna masa neke frakcije u cilindru od 500 ml (g) msxp – masa solidifikata (teksturna frakcija + dispergent) u pipeti (g) mdp – masa disperznog sredstva u pipeti – uzima se da je masa disperznog sredstva u pipeti kod svakog pipetiranja ista Vp – obujam kalibrirane pipete (ml) Teksturne frakcije se označe na sljedeći način: |