DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 23 <-- 23 --> PDF |
IZVORNI ZNANSTVEN] ČLANCI — ORIGINAL SCIENTIFIC PAPERS UDK 630* 639.1. (497.13) Ovis ammon musimon Pallas Šumarski lisl br. 9— I0.CXIX (1995). 305-316 ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRIJELJENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU DTE TROPHAENANALYSE DER AUF DER HALBINSEL PELJEŠAC ABGESCHOSSENEN MUFFLONS Marijan GRUBEŠIĆ, Branko NJAKARA i Josip TOMLJANOVIĆ* SAŽETAK: U radu su određeni podaci o trofejama muflona stečenim na poluotoku Pelješcu od početka planskog odstrela do danas. Obrada podataka i analiza obuhvatila je elemente ocjene trofeja po međunarodnim pravilima C.I.C.-a, te dodatne veličine koje su utvrđene na 20 naknadno pregledanih i premjerenih trofeja iz tog područja. Svi podaci vezani su uz starost grla u vrijeme odstrela. Pored analize dužine rogova, opsega, raspona, boje, zakrivljenosti, prstenastosti i konačne ocjene trofeja, prikazana je dinamika rasta rogova po godinama, oštečenost na vrhovima rogova te data korelacija oštečenosti i raspona rogova. Udio trofeja s medaljama i maksimalne postignute vrijednosti trofeja (čak do 234,20 točaka) ukazuje na potrebu ponovnog oživljavanja lovnog gospodarenja na ovom području, nakon što je agresija na Republiku Hrvatsku utjecala na devastaciju ranijih vrhunskih rezultata. Dosadašnji rezultati jamstvo su da uz ulaganja i zalaganja poluotok Pelješac može održati čelnu poziciju u Hrvatskoj s trofejama muflona, a postoji mogućnost da se nametne u sam vrh europskih populacija muflona. Ključne riječi: muflon, lovište, introdukcija, trofejna struktura, elementi ocjene trofeja. UVOD — Einleitung Istraživanje trofejne strukture muflona na poluotopjelo se spasiti dio materijala i podataka o dosadašnjem ku Pelješcu nametnulo se prvenstveno zbog isticanja gospodarenju. te populacije kao najbolje i najuspješnije u gospodare Potreba za analizama nekadašnjih uspjeha u lovnom nju na području Republike Hrvatske. Potreba da se broj gospodarenju na dalmatinskom području utoliko je veni pojedinačni navodi o kvaliteti trofeja muflona s po ća, jer je neophodno obnoviti fond divljači na ovim, luotoka Pelješca (Hilić 1992, Macanović 1992) po ali i drugim područjima, nakon što se stišaju velikotvrde i na znanstvenoj osnovi dovela je do prikuplja srpski apetiti i utihne oružje. nja podataka o toj populaciji. Iako je prikupljanje po Predstavljanje rezultata dosadašnjeg gospodarenja, dataka kasnilo, prvenstveno zbog kalvarije koju prola koji su nesumnjivo na svjetskoj razini, vjerojatno će ze brojna lovišta u Hrvatskoj, pa tako i Pelješac, us ponukati ulaganja u tu prije svega privrednu i turističku djelatnost. Treba istaći daje lovni turizam bio i ostao elitni turizam. Stoga lovnoturistička ponuda uz nastavak kvalitetnog lovnog gospodarenja treba naći mjesto u katalozima turističke ponude. Kao opravdanje da se mr. se. Marijan Grubešić, Šumarski fakultet, Zagreb Branko Njakara. LD "Pelisac" Orebić može računati s lovnoturističkom ponudom na dalmaJosip Tomljanović, LD "Jarebica" Senj tinskim otocima i obali služi i ovaj rad. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 24 <-- 24 --> PDF |
M. CiruhcSić, B. Njakara. J. Tomljanović: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRIJELJENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski list br. 9—10, CXIX (1995). 305-316 PODRUČJE ISTRAŽIV. Poluotok Pelješac nalazi se u južnom dijelu Republike Hrvatske. Prema administrativnoj podjeli pripada županiji Dubrovačko-Neretvanskoj. Vezanje s kopnom na jugoistočnom dijelu, dok su ostali dijelovi okruženi morem. Pruža se u smjeru sjeverozapada i ima uzak izdužen oblik. Dužine je oko 60 km, a širine između 3,5 i 8 km. Izdiže se vrlo visoko nad morem, čak do visine od 961 m (Sveti Ilija) te predstavlja impozantan masiv. Tako uzak i visok greben uvjetuje da su pojedini predjeli vrlo strmi i nepristupačni i obrasli su gustim mediteranskim raslinjem. Klimu ovog podneblja obilježavaju blage zime i suha ljeta s najmanje tri puta više oborina u najkišnijem mjesecu zimi nego najsušnijem mjesecu ljeti kada je količina oborina ispod 40 mm. Prosječna godišnja količina oborina ove klimatske zone iznosi 936 mm, a srednja godišnja temperatura 15,5 C. To je osnovni tip klime masline. Vegetacijski pokrov, posebno šumske cenoze, karakterizira hrast crnika (Quercus ilex). Na sjeverozapadnom dijelu poluotoka nalazimo zajednice hrasta crnike i alepskog bora, hrasta crnike i crnog jasena te hrasta crnike s mirtom (Rauš i ostali 1992). U sastojinama hrasta crnike i njenim degradacijskim stadijima nalazimo brojne vrste mediteranskog drveća i grmlja: oštriku (prnar), divlju maslinu, planiku, zeleniku, smrdljiku, tršlju, lovor, lempriku i druge (Rauš i ostali 1992). Pogodna klima i vegetacija omogućuje na tom prostoru dobre uvjete za obitavanje kako autoktone divljači (zec, jarebica kamenjarka) i predatora: čaglja, li- METODE RADA Pelješki mufloni često su spominjani kao najbolja trofejna grla u Republici Hrvatskoj, a pelješka lovišta kao najbolja za sticanje vrhunskih trofeja. Da bi potvrdili te navode bilo je potrebno prikupiti određeni broj podataka na bazi kojih bi dobili relevantne pokazatelje o stanju muflona, a prvenstveno o trofejnoj strukturi kao glavnom cilju u lovnom gospodarenju. Iako se s aktivnostima na prikupljanju podataka započelo dosta kasno, tek 1994. godine, kada je lovno gospodarenje u cijeloj Republici bilo zahvaćeno izravnim i neizravnim utjecajem agresije na Hrvatsku (Martić 1992), kada su brojni podaci nestali ili su nedostupni, te kada je znatan dio lovaca i uposlenih kraće ili duže vrijeme bio izvan svakodnevnih aktivnosti u lovištu, uspjelo se doći do dijela podataka, odnosno trofejnih listova, koji prate lovno gospodarenje muflona od njegovog naseljavanja pa sve do danas. Zbog ograničenih mogućnosti prikupljanja podataka o pelješkoj populaciji muflona, istraživanje je obuhvatilo podatke o trofejnoj strukturi muflona, dinamici razvoja trofeja i osobinama pojedinih elemenata ro \NJA — Forschungsgebiet sica, kuna, vrana i dr. tako i naseljenih muflona (1970. god.). Prve jedinke dopremljene su sa Brijuna i to 8 grla u omjeru 3:1 u korist ženki (6 ž i 2 m). Muflonska divljač unesena u lovište Lovačkog društva "Pelisac" iz Orebića, uz pojačanu brigu i nadzor, počela se dobro razvijati. Radi očuvanja fonda te divljači zabranjen je svaki lov iznad 350 metara nadmorske visine (osim uzgojnog odstrela uz posebna odobrenja), a čak je uz pristanak općine Korčula data zabrana ispaše stoke također iznad 350 mnv. To je rezultiralo nesmetanim razvojem fonda muflonske divljači, a uz povoljne stanišne uvjete dostignuta je brojnost od 300 grla u matičnom fondu. Ne samo da se populacija uspješno razvijala u pogledu brojnog stanja već su muška grla postigla trofejnu strukturu zapaženu i u svjetskim razmjerima (Macanović 1992). Zbog napučenosti lovišta muflonskom divljači došlo je do postupnog širenja te vrste i na druge prostore poluotoka, te su i u susjednom lovištu sticane trofeje zavidne vrijednosti (Hilić 1992). Sadašnje brojno stanje muflona u lovištu LD "Pelisac" (podaci s kraja 1994. godine) iznosi oko 80—90 grla u matičnom fondu. Ovom drastičnom padu brojnog stanja uzrok su ratne operacije na prostoru južne Hrvatske. Cilj ovog rada je analiza dosadašnjeg gospodarenja te stvaranje osnova i davanje smjernica za nastavak uzgoja te vrste na Pelješcu, ali i šire gdje postoje uvjeti za gospodarenje muflonskom divljači. Zbog čega je to najunosnija lovnogospodarska divljač u mediteranskom podneblju, nadamo se da će pokazati i ovaj rad. — Arbeitsmethoden govlja ovisno o starosti i obliku trofeja. Jedan izvor podataka predstavljaju trofejni listovi odstrijeljenih muflona u lovištu od početka planskog izlovljavanja trofejnih grla, a drugi dio podataka dobiven je detaljnim premjerom dvadeset dostupnih trofeja na kojima su utvrđivane dodatne vrijednosti svakog pojedinog trofeja, koje inače nisu uobičajene u izmjeri kod ocjenjivanja trofeja po međunarodnoj formuli CIC-a. Prvi izvor podataka, dakle trofejni listovi koji su izdani kao službeni dokument svakog odstrijeljenog muflona u lovištu LD "Pelisac", obuhvaća 94 grla odnosno trofej. Treba odmah napomenuti da su za analizu prikupljeni samo trofejni listovi rogovlja koje je postiglo jednu od medalja. Nažalost nismo bili u mogućnosti prikupiti trofejne listove onih grla koja nisu dostigla medalju. Takvih grla je bilo 37. Zbog toga će kasnija obrada podataka imati nedostatak, jer nisu u prosječnim vrijednostima i trofeji bez medalje, što bi nesumnjivo utjecalo na neke vrijednosti kod statističke obrade. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 25 <-- 25 --> PDF |
M. Grubešić, B. Njakara. J. Tomljanović: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRIJFLJENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski list br. 9—10. CXIX (19951. 305-316 Na osnovi podataka iz trofejnih listova najprije su ke dr. Dragiše Macanovića1 iz Splita, odstrijeljenih na grla svrstana u grupe po godinama starosti u kojima su poluotoku Pelješcu. Ove trofeje su stečene dijelom u odstreljivana, a potom su vađeni i analizirani pojedini lovištu L.D. "Pelisac", a dijelom u lovištu L.D. "Kuelementi trofeja koji se mjere ili ocjenjuju. Na taj nana". Mufloni iz ta dva lovišta potječu od iste inicijalne čin dobiveni su sljedeći podaci: populacije koja je 1970. godine unesena s Brijuna u lovište L.D. "Pelisac". Tim trofejama pridodane su mje — ukupna dužina lijevog i desnog roga re i ocjene iz trofejnih listova popunjenih od strane ocje — opseg rogova na 1/3 njivačkih komisija u ta dva lovišta, a dodatno su utvrđe — opseg roga na 2/3 ni sljedeći podaci: — opseg roga na 3/3 — raspon rogova — prirast roga u svakoj godini — ukupan broj točaka — zakrivljenost izražena u centimetrima — prosječna ocjena za boju rogova — procjena oštećenosti rogova — prosječna ocjena za prstenastost rogova — razlika u ocjeni trofeja nakon odstrela i po ko— prosječna ocjena za zakrivljenost rogova misiji C.I.C.-a na međunarodnim izložbama (Brno Zbog nemogućnosti da se utvrdi starost odstrijelje-1985. Nurnberg 1986., Nitra 1990.) nih grla nije se u obradu moglo uzeti 18 trofeja, te je daljnja obrada podataka vezana za 76 trofeja. Drugi izvor podataka je 20 temeljito izmjerenih, pre1 Zahvaljujemo dr. Dragiši Macanoviću što je omogućio detaljnu premjeru 20 trofeja muflona pelješke provenijencije iz svoje bogate zbirke te na korisnim sugegledanih i ocijenjenih trofeja muflona iz privatne zbirstijama i zapažanjima koja su uključena u ovaj rad. OBRADA PODATAKA I REZULTATI RADA — Datenbearbeitung und Arbeitsergebnisse U tablici 1 prikazana je dinamika odstrela muflona Činjenica da ukupan broj odstrijeljenih muških grla, po godinama i zastupljenost rogova po trofejnoj strukdakle trofeja, od početka planskog odstrela u 1977/78. turi od početka planskog odstrela. Podaci odstrela po lovnogospodarskoj godini pa do danas u zbrojenom godinama pokazuju da se agresija na Republiku Hrvatiznosu od 131 grla dovoljno govori o uspješnosti rada, sku vrlo negativno odrazila na lovno gospodarenje, relovnog gospodarenja i razvoja populacije. Pored ukupalizaciju odstrela, ali i na brojno stanje divljači. Od pri-nog broja odstrijeljenih trofeja koji se kretao do 16 po jeratnog matičnog fonda u lovištu "Pelisac" koji je brolovnoj sezoni u prijeratnim godinama vidljivo je da čak jao do 300 grla muflonske divljači sada ima oko 80— 94 trofeja ili 71,7% ima jednu od medalja. 90 grla. Među trofejima s medaljom, dakle njih 94, odnos Prikaz trofejne strukture odstrijeljenih jedinki za cizlatnih, srebrnih i brončanih medalja je sljedeći: 58 : jelo promatrano razdoblje dat je u grafikonu 1. 22 : 14 ili 62% : 23% : 15%. Vidljivo je da zlatnih Prikaz, dinamike odstrela i trofejne strukture muflona u lovištu Pelisac Abschufidynamik und Trophdenstruktur der Mufflons im Jagdrevier Pelisac Tablica 1. LOV. BEZ BRONČANA SREBRNA ZLATNA SA MEDALJAMA SVIH GOD. MEDALJE MEDALJA MEDALJA MEDALJA UKUPNO UKUPNO Jahr Ohne Medaille Bronzemedaille Silbermedaille Goldmedaille Insgesamt mit Medaillen Insgesamt 77/78 78/79 _ - _ - 1 - 3 - 4 - 4 - 79/80 80/81 81/82 82/83 83/84 84/85 85/86 86/87 87/88 88/89 89/90 90/91 91/92 92/93 93/94 94/95 - 1 8 4 1 2 5 6 4 - 1 2 -- 2 1 3 - 1 1 -- 1 2 1 1 -- -- 4 - - 2 - 1 1 2 1 3 1 - 4 2 -- 3 1 5 5 5 2 5 5 5 5 4 3 4 2 2 - 2 1 8 7 6 4 6 7 7 10 6 4 8 4 2 - 9 2 8 8 14 8 7 9 12 16 10 4 9 6 2 - 11 3 UKUPNO 37 14 22 58 94 131 307 |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 26 <-- 26 --> PDF |
M. GmheSić, B. Njakara, J. Tomljanović: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRIJFLJEN1H NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski list br. 9—10. CXIX (1995). 305-316 Grafikon 1. Trofejna struktura muflona u lovištu Pelisac Diagramm 1. Mufflontrophdenstruktur im Pelisac Jagdrevier HRO.VCANA MUMIJA SREBRNA MEDAUA medalja u ukupnom odnosu odstrijeljenih muških grla ima 44%. Već iz tih podataka nameće se muflon kao glavna gospodarska vrsta te je akcija za njegovo naseljavanje na ovo područje bila više nego opravdana. Usporedba nekih populacija muflona u Hrvatskoj, koje su već ranije predstavljene (Tomljanović i ostali 1993, Raguž i ostali 1994), pokazuje daje struktura odstrijeljenih trofejnih grla najbolja u pelješkoj populaciji. Ne samo daje taj odnos trofeja specifičan u okvirima naše zemlje, već nadmašuje rezultate iz drugih zemalja koje imaju znatno dužu tradiciju uzgoja muflona i daleko brojniji matični fond od našeg. Odnos trofeja s medaljom u Republici Slovačkoj na posljednjih pet izložaba, od ukupno 383 trofeja, bio je sljedeći: (Sabadoš i Holy 1992) — zlatnih medalja 89 ili 23,20% — srebrnih medalja 119 ili 31,10% — brončanih medalja 175 ili 45,70%. Podaci o elementima izmjere svakog pojedinog trofeja, kome je poznata starost, uzeti su iz trofejnog lista koji je popunjen neposredno nakon odstrela. Navedeni podaci iznijeti su u tablici 2. Na osnovi podataka prezentiranih u tablici 2 napravljena je statistička obrada. Izračunate su aritmetičke sredine pojedinih vrijednosti po godinama starosti i za cijelu populaciju, standardne devijacije te standardne pogreške za svaku pojedinu skupinu podataka. Dobivene vrijednosti prikazane su u tablici 3. DUŽINA ROGOVA — Hornlange Daljnjom analizom pojedinih podataka iz trofejnih listova (razmatrani su samo trofeji kojima je poznata starost u vrijeme odstrela) nastojalo se utvrditi neke značajke ove populacije. Promatrane su dužine rogova kao prva veličina koja se mjeri prilikom ocjene trofeja. Utvrđeno je da je među trofejima koji su osvojili jednu od medalja najmanja dužina roga 68 cm, a najveća 104 cm. To su dužine pojedinih grana, iako je trofej s najvećom prosječnom dužinom upravo onaj kome je desni rog 104, a lijevi 102,2 cm. Statističkom obradom podataka po godinama starosti (tab. 3) vidljivo je da su prosječne dužine rogova u cijeloj populaciji vrlo ujednačene te imaju standardnu devijaciju 8,21 za lijeve grane i 8,39 za desne. Trofej koji bi predstavljao prosječnog muflona u medalji ima dužinu rogova 82,47 cm odnosno 82,29 cm. Ujednačenost rasta dužine rogova vidljiva je u grafikonu 2, koji prikazuje prosječni porast dužine rogova ovisno o starosti, te dužinu prosječnog roga za sve prikazane trofeje. I ovom prilikom treba napomenuti da su u obradi samo trofeji u kategoriji medalje, a da Grafikon 2. Prikaz dužine rogova muflona, lovište Pelisac Diagramm 2. Mufflonhornlange — Jagdrevier Pelisac ^^--l < >" "´ Prosjek po —— LIJEVI ROG - — DESNI ROG je 15 trofeja s medaljom izuzeto, jer im nije poznata starost u vrijeme odstrela. Posebno treba naglasiti da je prosječna dužina rogova u 3 i 4 godini života, koja je prema ovim podacima i grafikonu gotovo istovjetna, odraz nedostatka podataka, a napose onih trofeja koji nisu postigli dovoljno točaka za jednu od medalja. Sigurno je da bi uključivanjem trofeja koje imaju ispod 185 točaka, a takvih je nesumnjivo od onih 37 bez medalje najviše upravo u 3. i 4. godini, i prosječna dužina bila ispod prikazane. Pad prosječne dužine rogova u osmoj godini nije odraz pada vrijednosti trofeja već je tome razlog odstrel nekolicine lošijih trofeja u toj dobi, a koja možda i ne bi trebala dočekati tu starost, već se ranije odstraniti iz lovišta. Usporedba s podacima o dužini rogova iz drugih lokaliteta Hrvatske kao i nekoliko europskih populaci- Grafikon 3. Prosječni opsezi rogova muflona na 1/3, 2/3 i 3/3, lovište Pelisac Diagramm 3. Durchschnittliche Hornerumfange der Mufflons auf 1/3, 2/3 und 3/3 Jagdrevier Pelisac 0 starost U starost u godinama godinama 308 |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 27 <-- 27 --> PDF |
M. Grubešić, B. Njakara, J. Tomljano\ >ić: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRIJEUENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski list br. 9—10. CXIX (1995). 305-316 Elementi izmjere trofeja muflona stečenih u lovištu Pelisac Orebic —Abmessung der in Pelišac abgeschossenen Tablica 2. Mufflon trophaen UKUPNA DUZINA ROGOVA OPSEG NA 1/3 Gesamtliinge der Homer Umfang auf 1/3 OPSEG 2/3 Umfang auf 2/3 OPSEG 3/3 Umfang auf 3/3 STAROST BROJ RASPON OCJENA (GOD.) GRLA L D L D L D L D ROGOVA TROFEJA Alter Stuck Hornerumfang Bewertung 2-3 4 69.00 68.00 25.50 25.50 23.00 23.00 17.00 17.00 49.50 192.00 77.00 77.00 23.00 23.00 22.20 22.20 17.50 17.00 48.50 197.85 74.10 69.00 24.70 25.00 22.70 22.20 17.00 17.40 52.20 196.75 70.00 70.00 22.30 22.20 20.30 20.60 17.00 17.30 49.10 1 89.95 3-4 9 75.00 74.50 26.00 26.00 23.50 23.50 18.20 18.40 51.00 202.05 68.00 77.00 26.70 25.40 24.00 23.20 19.80 16.30 46.90 194.60 75.00 75.00 24.80 25.00 22.20 22.50 16.70 17.00 45.70 193.80 76.20 81.70 25.00 25.00 22.90 23.00 19.60 18.40 54.40 210.30 79.50 78.00 23.50 23.30 21.50 22.00 17.30 17.70 50.90 200.30 73.30 74.10 24.40 24.40 22.40 22.60 17.00 17.10 48.40 196.55 69.50 68.00 24.20 24.60 21.30 21.80 15.90 16.70 47.00 186.50 68.40 72.00 25.00 25.00 22.20 22.70 18.50 16.80 48.30 191.65 73.50 77.40 24.20 23.50 22.00 22.00 18.10 18.00 48.50 198.85 4-5 15 78.20 77.40 26.20 26.20 24.00 23.60 18.90 18.70 47.20 202.80 83.00 81.00 27.00 27.00 25.20 25.00 19.50 19.00 44.00 206.35 83.50 76.00 25.70 25.60 24.00 24.00 19.20 20.20 51.70 209.80 84.00 85.00 26.20 25.60 24.40 23.80 20.10 20.00 51.20 213.50 83.70 81.00 25.70 25.80 24.00 23.80 19.70 19.60 48.40 208.05 84.60 84.40 24.50 24.20 23.20 23.30 17.80 17.90 47.00 206.95 79.50 78.30 24.50 24.10 22.00 21.80 18.00 17.50 47.00 199.35 88.50 85.80 23.20 23.00 22.50 22.50 19.50 19.80 53.80 216.70 80.40 67.30 26.20 26.00 24.00 24.90 18.60 21.00 49.00 202.20 71.00 72.20 24.30 24.20 22.40 22.30 16.60 17.00 48.00 191.50 73.00 71.50 23.60 23.20 22.20 21.90 18.20 18.20 49.00 195.90 79.50 80.50 24.20 24.40 23.00 22.50 18.90 18.70 44.20 197.65 82.00 82.00 24.00 24.00 22.70 22.30 18.30 18.00 49.50 207.15 76.40 74.70 23.50 23.60 22.00 21.70 18.00 17.50 57.50 206.20 72.60 72.50 23.40 23.40 21.50 21.60 17.00 17.10 55.00 197.05 5-6 13 85.80 85.70 24.75 24.75 24.30 24.20 20.00 20.00 53.80 218.55 73.50 89.30 26.40 26.20 24.00 23.70 21.60 19.70 43.80 205.50 91.00 87.50 26.70 26.40 23.70 23.70 20.00 20.30 47.80 216.95 82.50 79.50 26.00 26.40 23.80 25.40 20.80 20.60 43.70 204.20 81.70 80.00 27.20 26.70 24.50 24.20 19.30 20.20 49.50 209.40 81.50 79.50 25.00 24.70 24.20 24.00 21.30 21.20 43.40 203.10 81.00 79.50 25.50 25.00 23.10 23.50 19.80 19.70 46.50 206.05 82.00 81.00 24.90 24.10 22.50 22.00 18.90 18.80 51.40 207.50 80.00 78.20 23.50 23.40 22.40 21.80 17.60 18.60 50.50 203.25 82.80 80.40 24.90 24.80 23.30 23.00 20.10 20.30 49.20 209.50 88.00 87.80 24.70 24.40 24.50 24.00 20.70 20.80 46.50 213.95 78.00 79.00 25.00 25.00 22.80 22.40 19.40 19.40 52.60 209.85 86.10 84.30 26.00 25.70 23.60 24.20 19.40 19.60 51.20 216.65 6-7 8 86.50 87.20 26.30 26.40 24.30 24.20 21.70 21.80 45.60 214.30 87.00 82.50 24.20 23.80 23.00 23.30 19.50 20.50 46.50 207.90 87.50 84.00 23.10 23.10 22.60 22.70 19.50 19.70 46.10 207.20 86.60 89.80 23.30 23.40 22.70 22.70 19.90 20.10 50.00 212.75 88.70 85.00 25.10 25.30 24.50 24.10 20.20 21.00 46.20 213.75 69.00 71.20 22.70 22.80 21.70 21.50 20.00 19.00 43.70 186.65 88.00 86.50 24.40 24.00 23.10 23.30 20.10 20.20 44.50 208.30 94.50 97.20 24.30 23.20 24.00 23.70 21.20 21.60 44.00 217.85 7-8 13 66.00 60.00 24.70 24.30 22.00 21.70 15.40 15.60 48.50 185.85 71.00 78.00 23.00 23.00 22.70 21.60 20.10 18.40 42.00 189.90 83.30 83.90 23.60 23.50 22.70 22.70 19.50 20.80 51.50 208.50 92.00 93.50 26.30 25.20 25.00 24.40 22.40 21.80 51.50 223.80 78.50 90.00 22.50 22.00 21.80 21.80 19.60 19.40 44.20 201.00 89.70 89.20 26.50 26.60 25.00 24.70 19.30 19.40 47.00 217.70 91.00 95.00 26.00 26.00 26.00 25.80 21.70 21.50 47.40 222.90 88.60 90.00 24.60 24.40 24.50 24.60 20.70 21.00 49.60 216.80 81.00 81.00 25.20 24.80 23.40 23.40 19.70 20.20 53.50 211.85 84.50 81.40 25.40 25.60 22.80 23.20 19.80 19.90 49.80 210.60 88.20 88.00 24.50 24.50 24.20 24.40 20.00 20.50 52.90 219.05 86.30 86.00 25.60 24.70 23.30 23.20 20.10 20.20 49.70 215.10 77.00 81.00 22.20 21.60 21.40 21.10 18.60 17.80 49.70 199.80 8-9 10 102.20 104.00 24.50 24.40 24.50 24.50 21.80 21.70 50.00 233.80 75.20 79.50 24.60 24.40 26.00 24.80 23.80 23.60 49.70 211.65 87.00 82.30 25.20 25.30 24.80 24.80 21.00 22.00 42.90 209.10 87.00 87.00 23.70 23.70 22.40 22.40 19.90 19.50 47.50 210.80 94.00 92.00 24.50 24.80 23.80 24.40 20.60 20.70 53.20 225.10 95.00 96.00 25.90 25.70 24.50 24.60 20.50 21.30 50.20 219.95 92.00 87.00 24.50 24.70 24.20 24.00 20.90 20.60 53.60 222.56 81.70 81.80 23.40 23.80 22.60 22.70 19.60 19.20 51.60 208.00 84.80 80.50 23.40 23.10 23.00 23.10 20.30 21.10 50.00 209.65 92.30 88.70 25.10 24.50 24.80 24.20 19.60 19.80 50.20 220.70 9-10 3 93.50 94.50 24.50 24.00 24.00 23.80 21.20 21.40 54.00 225.45 102.00 100.00 26.20 26.00 24.80 25.00 21.70 21.50 50.60 234.20 95.50 97.50 25.70 25.00 25.20 25.20 20.20 20.70 52.00 225.00 10-11 1 98.00 100.00 23.90 23.90 23.60 23.40 21.20 21.10 50.50 227.05 309 |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 28 <-- 28 --> PDF |
M. Grubešić, B. Njakara. J. TomljanovW: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRIJELJENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski list br. 9 -10, CXIX I 1995), 305-316 Statistička obrada elemenata izmjere trofeja muflona lovište Pelisac — Statistische Bearbeitung Tablica 3. der Trophaenabmessungen — Jagdrevier Pelišac UKUPNA DUZINA ROGOVA OPSEG NA 1/3 OPSEG 2/3 OPSEG 2/3 Gesamtlange der Homer Umfang auf 1/3 Umfang auf 2/3 Umfang 3/3 STAROST BROJ RASPON OCJENA (GOD.) Alter GRLA Stuck L D L D L D L D ROGOVA Hornerumfang TROFEJA Bcwertung 3-4 4 as 72.53 71.00 23.88 23.93 22.05 21.95 17.13 17.18 49.83 194.14 sd 3.21 3.54 1.28 1.37 1.05 0.86 0.22 0.18 1.42 3.27 sp 1.61 1.77 0.64 0.68 0.53 0.43 0.11 0.09 0.71 1.6.3 4-5 9 as 73.16 75.30 24.76 24.69 22.44 22.59 17.90 17.38 49.01 197.18 sd 3.64 3.68 0.74 0.81 0.83 0.55 1.23 0.7.3 2.52 6.42 sp 1.21 1.23 0.25 0.27 0.28 0.18 0.41 0.24 0.84 2.14 5-6 15 as 79.99 77.97 24.81 24.69 23.14 23.00 18.55 18.68 49.50 204.08 sd 4.83 5.34 1.19 1.20 1.04 1.10 0.96 1.18 3.66 6.67 sp 1.25 1.38 0.31 0.31 0.27 0.28 0.25 0.31 0.94 1.72 6-7 13 as 82.61 82.44 25.43 25.20 23.59 23.55 19.82 19.94 48.45 209.57 sd 4.28 3.76 0.96 0.97 0.70 0.97 1.02 0.72 3.35 5.18 sp 1.19 1.04 0.27 0.27 0.19 0.27 0.28 0.20 0.93 1.44 7-8 8 as 85.98 85.43 24.18 24.00 23.24 23.19 20.26 20.49 45.83 208.51 sd 6.86 6.85 1.09 1.16 0.90 0.83 0.74 0.89 1.86 8.95 sp 2.43 2.42 0.39 0.41 0.32 0.29 0.26 0.31 0.66 3.16 8-9 13 as 82.85 84.38 24.62 24.32 23.45 23.28 19.676 19.73 49.02 209.45 sd 7.62 8.62 1.36 1.42 1.35 1.39 1.58 1.62 3.15 11.58 sp 2.11 2.39 0.38 0.39 0.37 0.39 0.44 0.45 0.87 3.21 9-10 10 as 89.12 87.88 24.48 24.44 24.06 23.95 20.80 20.95 49.89 217.13 sd 7.24 7.33 0.77 0.73 1.07 0.84 1.19 1.25 2.87 8.16 sp 2.29 2.32 0.24 0.23 0.34 0.27 0.38 0.39 0.91 2.58 10-1 1 3 as 97.00 97.33 25.47 25.00 24.67 24.67 21.03 21.20 52.2 228.22 sd 3.63 2.25 0.71 0.82 0.50 0.62 0.62 0.36 1.4 4.23 sp 2.09 1.30 0.4 0.47 0.29 0.36 0.36 0.21 0.81 2.44 UKUPNO 76 as 82.47 82.29 24.73 24.57 23.33 23.25 19.45 19.46 48.98 208.04 sd 8.21 8.39 1.15 1.16 1.15 1.14 1.57 1.64 3.22 10.93 sp 0.94 0.96 0.13 0.13 0.13 0.13 0.18 0.19 0.37 1.25 ja muflonske divljači vidljivo je da su dužine rogova Prosječna dužina rogova "zlatnih" muflona u Slou pojedinoj starosti i generalno kao populacija dosta vačkoj iznosi 88,67 cm, a u Češkoj 87,72 cm. Kako je ujednačeni (Raguž i ostali 1994, Koubek i Hrabe prema njihovim istraživanjima maksimum trofejne vri1987). Prosječna dužina rogova svih odstrijeljenih grla jednosti u 8—9 godini, to bi se u usporedbi s peljekreće se L = 82,47 cm odnosno D = 82,29 cm, a tu škim muflonima vrijednosti dužina izuzetno dobro podužinu dosegnu grla uglavnom u petoj godini života. klapale (prosječna dužina rogova u 9 godini iznosi L = 89,19 cm D = 87,88 cm). OPSEZI ROGOVA — Hornumfang Opsezi rogova na sve tri trećine odnosno njihove stavlja pitanje i načina izmjere kod ocjenjivanja trofesrednje vrijednosti (grafikon 3) pokazuju gotovo zaneja (svi su podaci iz trofejnih listova) jer se često kod marivi porast opsega s povećanjem starosti. Dakako, izmjere opsega na 1/3 mjerenje obavlja na samoj bazi, to je ovisno o rastu roga u dužinu za koji je rečeno da iako najveći opseg ne mora biti na bazi već može biti je najveći u prve četiri godine pa tako i opsezi zadržačak i na kraju 1/3. Približavanje vrijednosti opsega 1/ vaju približne vrijednosti i u starijoj dobi. 3 i 2/3 (graf. 3) pokazuje upravo to da su najveći op Zanimljivo je promatrati krivulje opsega na 1/3 i 2/ sezi relativno ujednačeni, a mjesto izmjere relativno bli3 koje se kod starih grla gotovo izjednačuju. Tu se pozu. Teoretski, najveći opseg 1/3 može biti na samom |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 29 <-- 29 --> PDF |
M. Grubešić. B. Njakara, J. Tomljanovid: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRUELJENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski list br. 9—10, CXIX (1995), 305-316 kraju trećine, a najveći opseg 2/3 na samom početku. Imamo primjer da je čak opseg na 2/3 veći od prethodnog (desni rog trofeja s 233,80 točaka). Opseg rogova na 3/3 pokazuje značajnije povećanje sve do sedme godine starosti. Zatim znatnije stagnira u sedmoj godini, kao i sve ostale vrijednosti promatrane populacije u toj starosti, i ponovno raste u kasnijoj dobi (razlog stagnacije je statistički utjecaj ne RASPON ROGOVA Raspon rogova kao element izmjere ne možemo staviti u korelaciju sa starošću grla. Uvidom u svrstane podatke u tab. 2 vidimo da su rasponi gotovo istovjetni s 3 godine i s 9 do 10 godina. Vjerojatno da su ovako visoke vrijednosti raspona kod mladih grla uzrokovane nedostatkom podataka, prvenstveno onih trofeja niže trofejne vrijednosti kao i kod dužine rogova. Srednja vrijednost raspona iznosi 48,98 cm, pojedinačne vrijednosti i prosjeci po godinama starosti vidljivi su u tablicama 2. i 3. Vrlo je značajno i to da je odnos raspona i razmaka između vrhova rogova (index c) u optimalnom odnosu tako da nema odbitaka zbog tih nepravilnosti, a ovakvim rasponom postiže se znatan broj koliko lošijih trofeja od realno očekivanih u dotičnoj starosti). Usporedba opsega rogova muflona u Češkoj i Slovačkoj (Sabadoš i Holy 1992) s pelješkom populacijom (radi se o zlatnim medaljama) pokazuje vrlo male razlike u opsezima, jedino su nešto jači opsezi na 3/3 kod peljeških muflona (ČSFR 18,49, Pelješac u osmoj godini 19,74 te u devetoj 20,87 cm, prosjek svih peljeških trofeja je 19,45 cm). — Hornspannbreite točaka u ukupnoj ocjeni (oko 25% ukupnog broja točaka). Usporedbom ovih raspona s ostale dvije do sada obrađene populacije muflona u Senju i Pločama (Raguž i ostali 1994) pokazuje da su u kategoriji trofeja s medaljom u prosjeku najmanji rasponi kod pločanskih muflona, a senjski mufloni, iako po starosti znatno mlađi, imaju taj elemenat vrlo ujednačen s pelješkom populacijom. Podaci iz Slovačke (Sabadoš i Holy 1992) pokazuju da zrela grla u 8. i 9. godini imaju prosječni raspon između 47,96 i 51,31 cm (iznimku čini jedan lokalitet s vrlo malim rasponom, tek oko 43 cm). BOJA ROGOVA — Homfarbe Srednja ocjena za boju rogova iznosi 2,23 točke (od boju ispod 2, dok ih je 10 ocijenjeno s maksimalnom 3 moguće). To znači da su rogovi smeđe do tamne boocjenom 3 za boju. je. Samo 8 trofeja od 76 promatranih ima ocjenu za PRSTENASTOST — Ringformigkeit Prstenastost peljeških trofeja ima prosječnu ocjenu šen srednje gustim do gustim prstenovima. Čak 20 trood 2,278 točaka (od 3 moguće). Iako prstenastost ovisi feja dobilo je maksimalni broj bodova za prstenastost. o starosti trofeja, ipak je prosječan pelješki trofej ukraZAKRIVLJENOST — Biegung Zakrivljenost rogova je jedini elemenat ocjene trofeja muflona čija su se pravila za ocjenjivanje odlukom međunarodne komisije CIC-a promijenila (Kljajić 1991). Tako su neki trofeji ocjenjivani po starim kriterijima, a neki po novim. No, što se peljeških muflona tiče, te promjene nisu znatnije utjecale na uku OCJENA TROFEJA Pojedinačna ocjena trofeja kreće se iznad 185 točaka, što je razumljivo kada znamo da su u obradi samo trofeji s medaljom. Porast trofejne vrijesnosti najbolje se vidi na grafikonu 4 gdje su prikazane prosječne vrijednosti trofeja po godinama starosti. Prosječna trofejna vrijednost u stalnom je porastu s povećanjem starosti grla. Iznimno u 7. i 8. godini zabilježen je manji pan broj točaka, jer sve trofeje koje imaju zakrivljenost veću od 30 cm dobivaju za ovaj elemenat maksimalno 5 točaka. Prosječna ocjena svih analiziranih trofeja iznosila bi za zakrivljenost 4,80 stoje vrlo visoko, a treba napomenuti daje samo 10 trofeja dobilo 4 točke. — Trophaenbevvertung prosjek zbog nekoliko trofeja koji su imali znatno niže ukupne ocjene od logičnog slijeda unutar promatrane populacije. Porast vrijednosti trofeja u starijoj dobi uvjetovan je manjim brojem visokovrijednih grla u toj dobi, a nesumnjivo da su trofejno najkvalitetnije jedinke ostavljene do veće starosti što je također utjecalo na pove |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 30 <-- 30 --> PDF |
. Njakara, J. Tomljanović: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRUELJENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski lisl br. 9—10, CXIX (1995), 305-316 ćanje prosjeka. Promatrajući pojedinačne podatke, potočaka. Prosječni zlatni muflon u Slovačkoj imao bi sebno one koji su iznad prosjeka, uočava se da poje214,00 točaka, u Češkoj 211,94 točke. Najjači Slovačdina grla već s navršene tri godine života dostižu sreki trofej, koji je inače Češke provenijencije, dostigao brnu medalju, dakle vrijednost iznad 195 točaka. S naje vrijednost od 226,75 točaka. vršene četiri godine imamo zlatne trofeje s visokom bodovnom vrijednosti za tu starosnu dob — 210,30 toGrafikon 4. Prosječna oejena trofeja muflona po godinama starosti, lovište čaka. Povećanje trofejne vrijednosti je logično, iako ima Pelisac pojedinih primjeraka koji su odstrijeljeni u starijoj doDiagramm 4. Durchschnitsbewertung der Mufflontrophaen nach Lebenslater Jagdrevier Pelisac bi, npr. u devetoj godini, a jedva su prešli granicu od 185 točaka (185,85). Postavlja se pitanje opravdanosti 230 držanja takvih grla do te starosti dok je npr. grlo sa 220 197,85 točaka odstrijeljeno već u četvrtoj godini. S go6 210 spodarskog aspekta nameće se pitanje opravdanosti oj 5,200 w držanja neperspektivnih grla do te starosne dobi, a ujed § 195 no se odstreljuju vrlo perspektivna grla u 3. i 4. godi185 ni. Takva odstupanja su uvijek prisutna jer nije moguć 170 pristup na sve lokalitete u lovištu pa ujedno nije moguća ni kontrola strukture populacije. Na dvadeset trofeja iz lovišta na poluotoku Pelje Sigurno da posebnu pozornost privlače grla s najšcu, koji su bili dostupni i dati na raspolaganje u vrijačim trofejima. Među svim trofejima ističu se dvije: jeme prikupljanja podataka za ovaj rad, izvršena su dotrofeji odstreljeni u desetoj godini života s 233,80 todatna mjerenja s ciljem dobivanja potpunijih saznanja čaka i trofeji odstrijeljeni u 11 godini s 234,20 točaka. o rastu i razvoju trofeja. Ovom prilikom nisu obrađiSvi trofeji iznad 10 godina starosti (iako je takvih mali vani samo trofeji iz lovišta LD "Pelisac", već i trofeji broj) imaju ukupnu ocjenu trofeja iznad 225 točaka, iz lovišta LD "Kuna". Obzirom da se radi o jedinstvešto opravdava držanje kvalitetnih grla i do te starosne noj populaciji muflona moguće je obraditi i analizirati dobi. Takva grla sudjeluju više godina u reprodukciji utvrđene vrijednosti. te se može očekivati i medu mlađim grlima jedinki sličS ciljem analize prirasta dužine rogova u svakoj po ne kvalitete trofeja. jedinoj godini izmjerene su dužine između godišnjih Češka i Slovačka populacija muflona (Sabadoš i prstenova za 19 trofeja od 20 koje su bile na raspolaHoly 1992) analizirana je u kategoriji zlatnih medaganju, a na jednoj od tih trofeja nije bilo moguće prelja. U tom prikazu koji je dat po pojedinim lokaliteticizno utvrditi godišnje prstenove za 2. i 3. godinu. Svi ma vidljivo je da je prosječni trofej u najboljem Slopodaci unijeti su u tablicu 4., a na osnovi prosječnih vačkom lovištu 217,56 točaka, a u Češkoj to je 213,87 vrijednosti izrađen je grafikon 5. Prirast rasta rogova muflona po pojedinim godinama — Hornerwuchs in verschiedenem Lebensalter Tablica 4. Rast roga u go dinama Red. Starost 3 4 6 7 8 više Uk. dužina Ukupna dužina broj grla naknad izmjera Gesair tlange 8 Jahre Gesamt iinge der und mehr naebtraglichen abme stmgen Nr. Lebensalter L D L 1) L D L D L D L D L D L 1) L D I D 1 4 12.30 15.00 37.70 36.20 14.00 15.60 8.00 7.50 72.00 74.30 74.50 77.00 2 4 28.50 29.20 18.00 19.80 17.50 16.30 9.00 10.00 73.00 75.30 77.00 76.00 3 5 29.50 30.00 23.50 23.70 17.00 16.30 7.50 7.50 6.50 6.50 84.00 84.00 4 5 26.80 25.60 23.00 24.20 18.40 17.70 9.50 10.00 7.00 7.50 84.70 85.00 86.50 87.50 5 6 25.70 24.00 13.80 15.90 14.10 12.50 8.50 7.70 6.50 6.50 3.50 4.00 7710 70.60 73.20 70.70 6 6 10.00 9.00 20.80 21.00 18.90 19.00 10.00 10.00 8.00 8.00 5.20 6.00 77.90 73.00 75.25 78,20 7 6 16.00 21.50 22.00 21.00 12.00 12.50 10.50 10.00 8.00 8.50 5.50 5.50 74,00 79.00 77.00 81.00 8 6 14.70 15.70 25.30 25.70 23.00 23.60 7.00 7.50 6.00 5.50 2.00 2.50 78,00 80.50 83.00 83.50 9 7 18.90 16.00 17.60 17.30 19.50 20.30 9.50 9.50 7.50 7.50 5.50 5.50 4.50 6.00 83.00 82.10 85.50 81.00 10 7 21.60 16.50 33.40 33.50 9.50 11.50 7.50 7.50 5.50 5.50 3.00 3.00 5.90 7.50 86.40 85.00 11 7 27.00 27.70 14.30 14.80 17.90 17.50 12.00 11.00 7.00 7.00 5.50 5.00 3.50 3.50 87.20 86.50 86.50 87.20 12 7 25.70 24.50 23.60 22.80 17.20 17.40 1 1.00 11.50 6.50 7.50 5.50 6.50 2.50 3.50 92,00 93.70 92.00 93.50 13 8 18.00 14.70 3.50 4.00 2.00 2.00 3.00 3.50 2.20 2.50 2.30 0.40 84.50 81.40 *** **.* *** *** 14 8 16.40 16.70 31.40 32.60 15.60 14.70 10.00 9.00 6.00 4.50 4.00 4.00 3.20 2.90 2.10 4.80 89.70 89.20 15 9 16.50 9.00 22.00 26.00 17.00 16.20 10.50 10.50 6.00 6.00 5.50 5.00 3.50 3.50 6.00 6.10 87.00 82.30 16 9 84.70 80.70 17 9 24.40 24.00 23.00 23.50 15.40 13.50 9.50 9.00 6.00 6.50 5.50 4.00 3.00 3.00 7.20 8.50 94.00 92.00 18 10 10.70 10.00 26.70 30.00 17.30 15.50 11.00 11.(X) 5.50 5.50 3.50 3.50 2,50 2.50 4.50 3.80 81.70 81.80 19 10 29.«) 32.00 19.00 18.50 19.00 20.50 8.00 7.50 5.00 4.50 4.50 4.00 3,00 3.00 2.50 3.00 90,00 93.00 20 10 32.30 33.00 13.70 13.50 15.00 15.80 9.50 9.00 6.50 6.50 5.00 5.00 4.00 4.00 7,50 7.70 93.50 94.50 DINAMIKA RASTA ROGA — Hornwuchsdynamik Slikovit prikaz rasta roga može se vidjeti u monozliku. Tomu su uzroci: grafiji o muflonu (Tuercke i Tomiczek 1982). U (1) Oštećivanje rogova na vrhovima (na dijelu koji tablici 4 vidimo da se rast roga u prvoj godini kretao je izrastao u prvoj godini). Kako je za svaki trofej prood 9 do 33 cm, što predstavlja nesrazmjerno veliku racijenjena oštećenost, u kasnijoj obradi je moguće utvrdi 312 |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 31 <-- 31 --> PDF |
M. Grubesić, B. Njakara, J. Tomljanović: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRIJEIJENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski list br. 9—10, CXIX (1995), 305-316 ti koliki je stvarni prirast imao rog u prvoj godini. (2) Kasno (ljetno ili jesensko) janjenje. Vrlo mlada grla ulaze u zimu s vrlo malim rogovima iako u kasnijim godinama rast roga napreduje. Početni zaostatak se odražava više ili manje cijelog života. Sto se gospodarenja tiče takvu janjad trebalo bi odstreljivati. U praksi se nameće potreba da se takva janjad ostavlja zbog velikih gubitaka koje uzrokuje čagalj i niskog brojnog stanja koje je uzrokovao rat, unatoč stalnom zaostatku trofeja. Među dvadeset promatranih grla cak 7 je iz kasnog janjenja. Dinamika rasta roga po godinama starosti data je u tablici 4, dok grafikon 5 daje prosječni rast roga za svih 19 trofeja (za jedan trofej nije utvrđen godišnji rast rogova, a za jedan trofej nije utvrđen prirast u drugoj i trećoj godini pa je tu uzeto u obzir samo 18 podataka). Grafikon 5. Prosječni rast rogova muflona u pojedinim godinama Diagramm 5. Durchschnittswuchs der Mufflonhorner in verschiedenem Alter - Lijevi rog - Desni rog godinestarosti Usporedbom grafikona 5 s rezultatima na osnovi podataka s 4 lokaliteta u Europi (Koubek i Hrabe 1987) došlo je do istovjetnog oblika grafikona koji ima maksimum rasta roga u drugoj godini. Usporedbom apsolutnih vrijednosti rasta roga po godinama za 7 europskih populacija muflona koje su date tabelarno od navedenih autora, vidimo da se prosječni rast rogova OŠTEĆENJA ROGOVA Kod detaljne analize i premjera trofeja primijećeno je da su kod pojedinih primjeraka vrhovi rogova znatno oštećeni. Uzrok oštećenja uglavnom je lomljenje uslijed međusobnih borbi ili udaranja u stabla (frustracija), a manjim dijelom je kao posljedica brušenja. Pregledom položaja rogova spram glave i uspoređujući trofeje međusobno, uočeno je da bi oštećenost mogla biti u korelaciji s rasponom rogova. Da bi dobili odgovor na ovu pretpostavku u tablici 5 iznijete su vrijednosti raspona i procijenjena oštećenja za svaki pojedini trofej, a na osnovi toga načinjen je i grafikon 6. Promatranjem podataka i grafikona uočava se podudarnost raspona i oštećenosti. Raspon je u obrnutoproporcionalnom odnosu s veličinom oštećenja vrhova rogova. kretao od 15,7—22,4 cm u prvoj godini, zatim 15,3— 25,4 cm u drugoj godini, 9—17 u trećoj, 7—11 cm u četvrtoj i 3—6,9 cm u petoj godini. Rastu roga u prvoj godini trebalo bi dodati vrijednosti oštećenja, tako bi dobili stvarni rast u prvoj godini. Dodavanjem oštećenja dužini rogova za prvu godinu (graf 5) dobili bi prosječni stvarni rast roga u prvoj godini. Kako su oštećenja različita od jedinke do jedinke, najbolje je svakom trofeju individualno dodati veličinu oštećenja. Zbrojem godišnjeg rasta roga u dužinu i ukupne dužine rogova dobivenih iz podatka u trofejnom listu, odnosno izmjerom neposredno nakon odstrela, uočava se stanovita razlika. Uglavnom je ukupna dužina iz trofejnog lista veća od zbroja dobivenog zbrajanjem godišnjeg prirasta. Tomu je uzrok sljedeće: — ocjenjivanje po službenoj komisiji CIC-a na izložbama vršeno je nekoliko mjeseci pa i godina nakon odstrela, te je moguće da je došlo djelomično do usuha trofeja — nesumnjivo da je rad službene komisije CIC-a izvršen s više iskustva te s opremom i u uvjetima koji omogućavaju veću preciznost — prilikom obrade trofeja može doći do djelomičnog oštećenja (skraćenja) na bazi, pa je dužina manja za koji milimetar. Zakrivljenost rogova izražava se brojem bodova u trofejnom listu koji se dodjeljuje prema tablici od 0— 5. Obzirom daje međunarodna komisija za ocjenjivanje trofeja (CIC) donijela promjene u ocjeni ovog elementa, nije nam poznato koji su trofeji ocjenjivani po novim, a koji po starim pravilima. Uvidom u službene trofejne listove zapaža se da je kod velike većine trofeja ocjena zakrivljenosti maksimalna. Zbog toga je na dvadeset dodatno mjerenih trofeja uzeta i mjera zakrivljenosti u centimetrima. Vrijednosti dobivene mjerenjem lijevog i desnog roga izražene u centimetrima nalaze se u tab. 5. Na osnovi apsolutnih iznosa zakrivljenosti vidljivo je da pelješki mufloni imaju, bez obzira na promjenu propisa, maksimalni broj točaka za zakrivljenost. — Hornbeschadigung Grafikon 5. Prikaz odnosa raspona i oštećenja rogova muflona, lovište Pelisac Diagramm 6. Das Verhaltniss zwischen der Spannbreite und Beschadigung der Mufflonhorner Jagdrevier Pelisac 601 -y"^ /h /.- A/ \/w x/ Raspon —<— Procjena oštećenosti X^l^S^A-rA 1 2 3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 32 <-- 32 --> PDF |
M. Grubešic. B. Njakara. J- Tomljanović: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRIJELJENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski list br. 9 -10, CXIX (1995), 305-316 Dodatna izmjera pojedinih veličina Erganzungsabmessung der einzelnenRedni Starost Zakrivljenost broj grla rogova cm Nr. Lebcnsalter Hornbiegung links D trofeja muflona Tablica 5. Werte der Mujflontrophden Raspon Procjena oštećenosti rogova na vrhovima rogova Hornumfang Beschiidigungs rechts bewertung der Hornspitzen links rechts L D 4 30.40 31.00 48.50 6.00 5.00 4 31.00 31.00 51.00 4.00 3.00 3 5 33.80 34.00 54.00 1.00 1.50 4 5 6 7 8 9 10 II 12 13 14 15 16 17 IH 19 20 5 6 6 6 6 7 7 7 7 8 8 9 9 9 10 10 10 32.20 31.30 30.70 31.40 34.00 30.90 31.20 30.20 33.90 31.50 32.20 30.80 31.20 34.20 33.00 33.00 33.90 31.50 31.00 30.40 31.80 33.50 30.20 31.50 30.60 34.00 32.00 31.50 30.90 31.00 35.20 32.90 32.80 33.80 53.10 50.60 45.10 46.50 53.80 46.20 49.00 45.60 51.50 49.80 47.00 42.90 48.60 53.20 51.60 48.40 34.00 3.00 2.00 4.00 5.00 0.00 2.00 2.00 4.00 2.00 2.50 2.00 3.00 1.00 1.00 3.00 9.00 0.00 4.00 3.00 5.00 2.00 1.00 3.00 3.00 4.00 2.00 2.50 2.00 8.00 2.00 2.00 3.00 7.00 0.00 Trofej koji ima manji raspon gubi dvostruko prilikom ocjenjivanja, jer dobije manji broj točaka za raspon, a određeni broj točaka izgubi zbog manje dužine uslijed većeg oštećenja. Eventualni dobitak na većim opsezi- Prikaz razlika u ocjeni komisije na terenu i komisije CIC-a na izložbama* Tablica 6. Bewertungsunterschiede zwischen der Feldkommission und der Komission bei Ausstellungen* Redni Starost Ocjena Ocjena Razlika broj grla komisje CIC-a Nr. Lebensller Bewertung Bewertung Unterschied der Kommission von CIC 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 9 16 9 17 9 18 10 19 10 20 10 ; Nitra, Budimpešta : Nitra, Budapest 202.25 203.40 214.10 217.30 191.30 200.40 205.15 217.35 210.15 211.55 213.80 226.30 210.60 217.70 209.10 209.20 225.10 208.00 222.00 226.95 201.49 0.76 202.32 1.08 214.95 -0.85 216.95 0.35 192.35 -1.05 198.98 1.42 202.52 2.63 211.95 5.40 210.27 -0.12 208.35 3.20 211.25 2.55 219.20 7.10 210.53 0.07 212.50 5.20 205.45 3.65 221.90 3.20 206.59 1.41 221.65 5.30 ma na 2/3 i 3/3 zasigurno ne može nadomjestiti nastali gubitak. Postavlja se pitanje ranijeg odstrela grla čiji su trofeji s manjim rasponom. RAZLIKE KOD OCJENJIVANJA TROFEJA — Unterschede bei Trophaenbevvertung Tijekom rada na dostupnim trofejima radi utvrđivanja dodatnih parametara uočena je razlika u broju točaka koje je dotični trofej dobio neposredno nakon odstrela od strane komisije za ocjenjivanje u lovištu i komisije koja je ocjenjivala isti trofej u sklopu izložaba nekoliko mjeseci ili godina kasnije. Od promatranih 20 trofeja samo 3 nisu bile na izložbama. Razlika u konačnoj ocjeni trofeja prikazana je u tablici 6. Vidljivo je da se na pojedinim trofejima radilo o dosta ve ZAKLJUČCI — Na osnovi tablično i grafički prikazanih vrijednosti može se donijeti niz zaključaka o populaciji muflonske divljači na poluotoku Pelješcu. Svatko može donositi individualni sud o pojedinim prikazanim vrijednostima ili ih uspoređivati s drugim poznatim trofejima ili cijelim populacijama ove vrste divljači. Nakon obrade prikupljenih podataka i analize dobivenih vrijednosti, koje su komentirane paralelno s njihovim iznošenjem, možemo iznijeti neke od zaključaka koji proizlaze iz ranije prikazanog. 1. Ispušteni mufloni u lovište L.D. "Pelisac" Orebić na poluotoku Pelješac 1970. godine razvili su se u izuzetno dobru populaciju, brojčano i trofejno. Pored lovišta "Pelisac" dotična populacija nastanila je i susjedna područja. likim razlikama koje dosižu čak do 7,10 točaka. Razloga za ovako velika odstupanja može biti nekoliko, odnosno sličnih kao i kod razlika dužina. Ipak kada znamo da su trofeji naknadno ocjenjivani dosta vremena poslije odstrela, nameće se pitanje da li na te razlike, osim subjektivnosti jedne i druge ocjenjivačke komisije, ima utjecaj i usuh rogova (posebice na dužinu). Zusammenschlusse 2. Planski odstrel trofejnih grla započeo je 1977./ 78. godine i već na početku postignuti su izuzetni rezultati, od 4 odstrijeljena trofeja 3 su u kategoriji zlatne medalje a jedan srebrne. 3. U proteklih 18 godina, od kada se vrši odstrel muflona na poluotoku Pelješcu, samo u lovištu "Pelisac" odstrijeljeno je čak 131 trofejno grlo od kojih samo 37 ili 28% nije steklo jednu od medalja. 4. Detaljna analiza trofeja obuhvatila je samo trofeje koji su u kategoriji medalje i kojima je poznata starost. Ti podaci ukazuju na trofejno izuzetno vrijednu populaciju koja zahvaljujući dobrom staništu i nasljednim osobinama postiže iznenađujuće dobre rezultate. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 33 <-- 33 --> PDF |
M. Grubešić. B. Njakara, J. Tomljanović: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRIJELJBNIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU Šumarski list br. 9—10, CXIX (1995), .105-316 5. Dužina rogova kod pojedinih starijih grla prelazi impozantnih 100 cm. Srednja dužina svih promatranih trofeja s medaljom iznosi preko 82 cm. 6. Srednje vrijednosti opsega rogova pokazuju da se sa starošću opsezi na 1/3 i 2/3 dosta približavaju, što ukazuje na činjenicu da se najveći opseg 1/3 postupno u starijoj dobi pomiče prema kraju trećine. Imamo slučaj daje najveći opseg roga prešao čak na 2/3. (Trofej u devetoj godini s 233,80 točaka.) 7. Prosječna ocjena trofeja u stalnom je porastu s povećanjem starosti muflona. Pojedinačno gledano najjači trofeji odstrijeljeni su u devetoj i desetoj godini (233,80 i 234,20 točaka). 8. Tijekom obrade podataka kod više elemenata uočeno je da su prosjeci za 7. i 8. godinu nešto niži od očekivanih. Uzrok tome nalazi se u nekoliko trofeja koji su izuzetno niske trofejne vrijednosti za navedenu starosnu dob i oni statistički snizuju prosjek. 9. Na osnovi prethodnog zaključka analizirani su i ostali trofeji te je ustanovljeno da ima u starijim godinama grla koja su trebala biti znatno ranije odstrijeljena iz lovišta, ali isto tako daje bilo odstrela i vrlo perspektivnih mladih grla koja su trebala još ostati u lovištu. 10. Utvrđivanje godišnjeg prirasta roga pokazalo je dinamiku rasta roga po godinama starosti. Najveća odstupanja u godišnjem prirastu zabilježena su u prvoj godini. Analizirajući uzroke nastalih odstupanja utvrđena su dva: oštećivanje rogova na vrhovima te kasno LITERATURA Frković, A. 1989: Lovački trofeji. Lovački savez Hrvatske. Zagreb, str. 187—193. Hilić, V. 1992: "Kuna" puna muflona. Lovački vjesnik 12. Zagreb, str. 464. Kljajić, M. 1991: Novi pogledi na trofeje. Lovački vjesnik 6. Zagreb, str. 12—13. Koubek, P., Hrabe, V. 1987: Kraniometricka charakteristika a dynamika rustu toulcu muflonu z chovatelske oblasti "Svitavsko". Folia Venatoria 17, Zvolen, str. 69—80. Macanović, D. 1992: Pelješki šampion. Lovački vjesnik 10. Zagreb, str. 351—353. Martić, D. 1992: Dalmacija u plamenu. Lovački vjesnik 10. Zagreb, str. 343. Raguž, D., Grubešić, M., Tomljanović, J., Markota, I. 1994: Usporedba trofejne vrijednosti nekih janjenje pa se rog ne stigne normalno razviti do kraja prve godine. 11. Analizirajući oštećenja na vrhovima rogova uvidjelo se da su oštećenja rzličitog intenziteta. Kao važniji utjecaj na oštećivanje pokazao se raspon rogova. Usporedbom raspona i oštećenja rogova dobivena je obrnutoproporcionalna korelacija ovih elemenata. Manji raspon uvjetuje veće oštećenje vrhova rogova. 12. Kod 18 trofeja koji su sudjelovali na međunarodnim izložbama uočena je razlika u ukupnoj ocjeni dobivenoj odmah nakon odstrela od strane ocjenjivačke komisije u lovištu i komisije C.I.C.-a. Uglavnom su ocjene C.I.C.-ove komisije niže. Razlog tome može biti u kvaliteti i uvjetima ocjenjivanja, no nameće se pitanje eventualnog usuha trofeja jer su trofeji sudjelovali na izložbama nekoliko mjeseci pa i godina nakon odstrela. Iz toga proizlazi potreba da se istraži eventualni usuh trofeja muflona. 13. Nakon svega iznešenog ukazuje se potreba za revitalizacijom uzgoja muflona na poluotoku Pelješcu kao najkvalitetnije trofejne divljači u ovom podneblju. Dosadašnji uspjesi opravdavaju ulaganja i akcije da se sanira ratom izazvano stanje i da se obnovi matični fond muflona barem na prijeratno stanje. 14. Stručno gospodarenje i provođenje odstrela trebalo bi doprinijeti ujednačavanju uzlaznih krivulja za sve elemente trofeja kao i konačnih ocjena. Nesumnjivo da bi takav rad osigurao i dalje čelnu poziciju pelješkim trofejima u Hrvatskoj, a možda i u Europi. — Literatur populacija muflona (Ovis ammon musimon Pali.) u Hrvatskoj. Šumarski list 3—4. Zagreb, str. 91 —104. Rauš, D., Trinajstić, L, Vukelić, J., Medvedović, J. 1992: Biljni svijet hrvatskih šuma. Sume u Hrvatskoj — monografija. Zagreb, str. 33—78. Sabadoš, K., Holy, R. 1992: Sučasne rozširenie a zhodnotenie populacii muflonej zveri na Slovensku. Folija Venatoria 22, Zvolen, str. 53—74. Seletković, Z., Katušin, Z. 1992: Klima Hrvatske. Sume u Hrvatskoj — monografija. Zagreb, str. 13— 18. Tomljanović, J., Grubešić, M., Skorup, V. 1993: Trofejna struktura muflona (Ovis ammon musimon Pali.) u lovištu "Zrnovnica" Senj. Šumarski list 6— 8. Zagreb, str. 237—251. Tuercke, F., Tomiczek, H. 1982: Das Mufelwild. P. Parey. Hamburg und Berlin. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1995 str. 34 <-- 34 --> PDF |
M. Grubešić, B. Njakara, J. Tomljanović: ANALIZA TROFEJA MUFLONA ODSTRUF.LJENIH NA POLUOTOKU PELJEŠCU ZUSAMMENFASSUNG: Die Halbinsel Pelješac ist der bekannteste kroatische Standort des im Jahre 1970 von den Brioniinseln iibertragenen Muffelwildes. Von damaligen 8 Stuck hat sich heute im Jagdrevier Pelisac eine stabile Population guter Wualitdt entwickelt und ilber die ganze Halbinsel verbreitet. Die Mujflons aus diesem Gebiet werden schon lange als Jagdtrophden hochster Qualitdt betrachtet. Aufier Erwdhnung einzelner Kapitalexemplare, hat man bis heute die Bewirtschaftungsangaben und die abgeschossenen Trophden noch nicht bearbeitet. Das gute Wirtschaften in diesen Jagdgebieten wurde durch die Aggression auf Kroatien gestort, so dafi die Zahl des Wildes verkleinert und ein Angabenteil zerstbrt wurde. Erst seit 1994 hat man die Angaben iiber das bisherige Bewirtschaften auf Pelješac zu sammeln angefangen. Dieser Bericht wurde aufgrund des geretteten Materials gemacht. Er bezieht sich hauptsdchlich auf die Trophdenanalyse und -Struktur der planweise abgeschossenen Mujflons. Es wurden insgesamt 94 Trophdenblatt gesammelt, und zwar diejenigen die mit einer der Medaillen ausgezeichnet wurden, also die Trophden mit iiber 185 C.I.C. Punkten. Von diesen hat man 76 Stuck, deren Alter bekannt ist, fiir die Bearbeitung genommen. Der Mangel an den Angaben iiber die restlichen Trophden ohne Medaillen und solche ohne festgestelltes Alter hat sich auf die statistische Werte reflektiert, besonders die fiir die Trophden jiingeren Alters. Die Forschungsergebnisse iiber Trophdenentwicklung dieser Population sind interessant. Schon im dritten Jahr erzielt man bemerkenswerte Trophden mit Silber- und Bronze-Medaillen. Die besten Mujflons wurden im neunten Lebensalter mit 233,80 und im zehnten mit 234,20 Punkt abgeschossen. Die durchschnittlichen Bewertungen steigen stdndig mit dem Lebensalter der Tiere. Die Oszillationen in einzelnen Gruppen werden durch den Abschufi der schwdcheren Tiere im hoheren Alter verursacht. Andererseits wurden einige sehr versprechende Tiere zu friih abgeschossen. Es wurde registriert, dafi nach griindlicher Untersuchung von zwanzig Trophden einzelne Hbrnerspitz.en sehr beschddigt waren. Dies hat die Feststellung der jdhrlichen Hornwuchsdynamik und die Schlufibewertung beeinflusst. Man hat eine Korrelation zwischen die Spannbreite und Beschddigung festgestellt. Die Trophden mit kleineren Spannbreiten waren mehr beschddigt, diejenigen mit grofieren waren weniger oder ganz unbeschddigt. Die Beschddigungen an Hornspitzen und spates Sommerlammen, wodurch der Hornwuchs im ersten Lebenalter bedeutend schwacher ist als im zweiten. Die verschiedenen Trophdenbewertungen nach dem Abschufi und bei internationalen Ausstellungen benotigen weitere Nachforschungen. Aufier subjektiven und technischen Ursachen solite eine eventuelle Moglichkeit der Trophdenaustrocknung in Betracht genommen werden. Trotz unvollstdndigen Angaben iiber bisheriges Bewirtschaften, eine Intensivierung dieser Arbeit mit den Mujflons auf der Halbinsel Pelješac ware notig genauso wie, nach der Verjiingung des Mutterfonds, die fachmdnnische Orientation der mdnnlichen Stiicke auf die neuen Spitzentrophden. Šumarski list br. 9—10, CXIX (1995), 305-316 |