DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1990 str. 75 <-- 75 --> PDF |
2.2. Stočarstvo na degradiranim šumskim površinama krša Opća karakteristika stočarstva na degradiranom kršu jest držanje takvih vrsta stoke, koje se najbolje prilagođuju oskudnoj paši i kamenitosti kraških terena, a to su ovce i koze. Daljnja je karakteristika kraškog stočarstva da ispaša predstavlja glavni način prehrane stoke (u neki´Ti krajevima čak 100%). Slaba produktivnost kraških kamenjarskih pašnjaka i drugih degradiranih šumskih površina, preopterećenost i kronični manjak, pogotovo zimske, uzdržne hrane, uvjetovali su da je ovdje stoka slabe kvalitete (mala težina i slaba proizvodnja mlijeka i vune). Degradiranost površina poprimila je ponegdje takove razmjere da ih više nije bilo moguće opterećivati većim brojem stoke. Tako se na primjer u Dalmaciji, jednom od najjače degradiranih dijelova krša, broj ovaca nije sve do novijeg doba bitno mijenjao (period od 1808—1950 godine), a broj koza je radi stalnog smanjenja površina pod šumom čak i opadao (od 700.000 komada 1800. godine na 100.000 komada 1950. godine) (1). U najnovije vrijeme broj stoke na kršu počinje naglo opadata, a time i opterećenost šumskih površina ispašom i brstom. Između 1948. i 1954. godine posebnim zakonskim propisima pojedinih republika zabranjeno je u Jugoslaviji držanje koza u slobodnom uzgoju sa ciljem da se otkloni jedan od glavnih uzroka degradacije šuma. Koze praktički nestaju iz šuma, osim u nekim najzaostalijim krajeviuia gdje su se zadržale u manjem broju. Broj koza u Jugoslaviji se od 730.000 komada, koliko ih je bilo u 1951. godini, svodi na svega 19.000 u 1961. godini (12). Pozitivne posljedice zakonskih propisa ubrzo dolaze do izražaja pa se mnoge degradirane šumske površine počinju regenerirati. No brz progresivan razvoj šumske vegetacije na kršu, čiji smo svjedoci posljednjih 30 godina, nije zasluga samo spomenutih propisa. Istovremeno na ovom području, kao uostalom i u čitavoj zemlji, dolazi do snažnog privrednog razvoja, posebno industrije, turizma i građevinarstva, pa stanovnici krša napuštaju ekstenzivnu poljoprivredu, posebno stočarstvo kao njen osnovni vid, jer u novorazvijenim privrednim djelatnostima nalaze lakše, bolje i unosnije izvore egzistencije. Radi toga ne nestaju samo koze, već se smanjuje i broj ostale stoke, posebno ovaca, što ilustriraju podaci u tabeli 1 (2, 6, 7). Osi´m toga električna energija i drugi izvori toplotne energije svode na minimum korištenja drveta za ogrijev, pa i to doprinosi smanjenju pritiska na šume. Tabela 1. Kretanje broja ovaca na kršu (u 000) Godina Jugoslavija Bosna i Herceg. Crna Gora Hrvatska Slovenija Dalma čija Prim. dio Herce. 1955. 2.543 1.028 327 1.165 23 821 323 1971. 1.891 831 254 800 6 573 289 1981. 1.721 726 23! 760 4 543 228 Razlika 1955/81. broj % —822 — 32 —302 — 29 —96 —29 —405 — 35 —19 —83 —278 — 34 —95 —29 |