DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 6-8/1989 str. 139 <-- 139 --> PDF |
Potencijalno štetni efekti antropogene acidifikacije tla šumskih ekosistema uzrokuju nedostatak i poremećaj odnosa hraniva, te visoke koncentracije aluminija i drugih toksičnih metala. Za šumska tla kritična opterećenja predstavljaju najviše depozicije kiselinskih spojeva koje ne dovode do kemijskih promjena u tlu što uzrokuje dugotrajne, štetne efekte na strukturu i funkcioniranje ekosistema. Da bi se tlo zaštitilo od dugotrajnih kemijskih promjena usljed zakiseljavanja, koje ne može biti kompenzirano prirodnim procesima, rezerve izmjenljivih bazičnih kationa se ne smiju smanjiti. Brzina kemijskog trošenja je najvažniji faktor za određivanje kritičnih opterećenja kiselinama šumskih ekosistema. Ako količina bazičnih kationa uslijed trošenja i drugih procesa kao što su atmosferske depozicije i fertilizacija ne može održati ravnotežu zbog gubitaka kationa odnošenjem biomase ili drenažom, doći će do gubitka bazičnih kationa u tlu radi promjene stanišnih uvjeta. Zbog jakog zakiseljavanja doći će do promjene svojstava tla što može rezultirati opasnim negativnim ekološkim efektima. Mineralogija tla je kritični faktor za određivanje brzine trošenja kao i za određivanje kritičnog opterećenja. Neke su informacije dostupne kroz istraživanja bilanci vodnih slivova, laboratorijska istraživanja te modelske proračune brzine trošenja i mineraloških uvjeta koji reguliraju te brzine. Dosadašnje informacije su sumirane i prikazane u 5 klasa osjetljivosti tla na bazi mineraloškog sastava koji kontrolira brzinu trošenja (Tabela 1). Rasponi brzine trošenja su korišteni za određivanje kritičnog opterećenja do prvih 50 cm dubine šumskog tla. Ta dubina odgovara otprilike zoni zakorjenjivanja šumske vegetacije. Mineraloška i petrografska klasifikacija zemljišnog materijala Tabela 1 Minerali koji Najčešća nastaju trošenjem matična stijena stijena Kvare Granit K-feldspat Kvarcit Muskovil Granit Plas^ioklas Gnajs Biotit « 5´Vo) Biotit Granodiorit Grauvak Amfibol Šist Gabro Piioksen Gabro Epidot Basalt Olivin « 55´V.i) Karbonati Vapnenac Lapor Tako se npr. karbonatni minerali brzo rastvaraju uslijed opterećenja kiselinama i osiguravaju velike količine bazičnih kationa (Klasa 5). U tim uvjetima kritično opterećenje sa sumporom je veliko. Dok kod drugog eks |