DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1985 str. 54 <-- 54 --> PDF |
POLARNI LIPIDI I NEPOLARNI LIPIDI Polarni su lipidi takvi spojevi čije molekule sadrže polarne ili nabijene (ionske) skupine, koje su usmjerene prema vodi ili nekim drugim polarnim molekulama ili skupinama, a istodobno su nepolarni dijelovi njihovih molekula okrenuti od polarne sredine. Drugim riječima, polarni su lipidi spojevi koji se jednim dijelom svoje molekule usidre u vodi. odnosno zauzmu granični sloj između nepolarne i polarne faze (vode). Polarne skupine u molekulama polarnih lipida jesu: karboksilna, primarna fosfatna, sekundarna fosfatna. sulfatna, primarna aminska i kvarterne amonijske baze. U polarne se skupine ubrajaju eterske, vinileterske skupine i nezasićeni ugljikovodični lanci. Polarni lipidi obuhvaćaju fosfolipide (fosfatide), glikolipdde i sulfolipide. G. Rou s e r i suradnici prvi su podijelili polarne lipide na glicerolipide i sfingolipide. Polarni lipidi Glicerolipidi a) Glicerofosfolipidi b) Glicerolipidi bez fosfora Sfingolipidi a) Sfingofosfolipidi b) Sfingolipidi bez fosfora Glicerolipidi su derivati glicerola, a sfingolipidi derivati sfingozina (Slika 1 i 2). Teoretski se može reći da su glicerofosfolipidi derivati fosfatidne kiseline pa su na temelju tog napravljeni njihove nazivi upotrebom predmetka f o s f a t i d i (slika i). Nepolarne su skupine zasićeni ravni razgranati ugljikovodični lanci i mješoviti ugljikovodični prstenovi. Nepolarni su lipidi oni lipidi čije je nepolarni dio molekule (to jest nepolarne skupine) nadmoćan da se ne miješaju s vodom. Kada se na primjer trigliceridi (masti i ulja) mehanički rasprše u vodi, oni se tada nalaze u obliku malih kapljica čija je dodirna površina s vodom najmanja. Danas se sve više upotrebljava definicija N. Nicolaides a koji kaže: ^Nepolarni su lipidi ugljikovodici, voskovi, sterolni esteri, trigliceridi, slobodne masne kiseline, steroidi, digliceridi. monogliceridi i spojevi slične polarnosti koji se sa stupca kremične kiseline eluiraju istim nepolarnim otapalima. Polarni su lipidi spojevi polarniji od monogiicerida. a obuhvaćaju ceramid i druge sfingolipide, a isto tako i fosfolipide«. Podjela lipida na polarne i nepolarne lipide prikladna je jer ne obuhvaća vitamine, pigmente, nositelje mirisa, prooksidante, antioksidante takozvane prateće tvari, to jest prividne lipide. LIZOLIPJDI Lizolipidi su glicerofosfolipidi u čijim molekulama hidroksilna skupina na drugom (ß) ugljikovom atomu glicerola nije esterificirana. Tako se fosfa 460 |