DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1983 str. 18 <-- 18 --> PDF |
oda, tako da u vegetacionorn periodu sa povoljnim vremenskim prilikama, visinski prirast može biti i dvostruko veći u odnosu na prirast u nepovoljnim vremenskim prilikama. Ova kolebanja su naročito velika poslije kulminacije tečajnog visinskog prirasta. Osim toga, veličina visinskog prirasta jedne godine može u velikoj mjeri ovisiti i od vremenskih prilika prethodne godine. Prema KRAMER-KOZLOWSKY-m (1960), rašćenje se povećava sa povećanjem temperature, a poslije kulminacije naglo opada. Opadanje prirašćivanja u visinu može rezultirati i povećanom respiracijom, koja smanjuje sadržaj ugljikohidrata. Isti autor naglašava da biokemijski procesi u biljci teže da se udvostruče ili čak utrostruče sa povećanjem temperature za 10° C. Najbolji rast se postiže pri većim razlikama između dnevne i noćne temperature, a slabiji je rast kada su dnevne i noćne temperature približno iste. Snižavanje temperature smanjuje fiziološku aktivnost, a naglo opadanje temperature može često izazvati ozbiljna oštećenja. Prema LEIBUNDGUT-u (1978), provenijencije iz većih nadmorskih visina i daljeg sjevera završavaju često sa prirašćivanjem već nakon nekoliko sedmica, dok kod provenijencija koje potiču iz južnih krajeva i manjih nadmorskih visina, prirašćivanje traje duže do u jesen, kao npr. kod ariša sa manjih nadmorskih visina. Prema LEIBUNDGUT-u (1978), za veličinu prirašćivanja u visinu, kod svih vrsta drveća sa naglim prirašćivanjem u visinu su od odlučujućeg značaja rezervne materije formirane tokom prethodne godine. Prema SCH- MIDT-VOGT-u (1977), kod smrče je početak prirašćivanja u visinu prilagođen klimatskim uvjetima svoga staništa, tako da s jedne strane najbolje iskoriste vegetacioni period i ne trpe štete od kasnih proljetnih mrazeva, te pri normalnom proljeću počinju sa vegetacijom u najpogodnije vrijeme. Kako na visokim planinama i na dalekom sjeveru proljeće nastupa kasnije, populacije iz tih područja počinju tjerati ranije, pri nižim sumama temperature. Endogeni toplinski prag kod ovih populacija je nizak. Ako se ove populacije prenesu u drugo klimatsko područje, u kojem tu nisku sumu temperature ostvaruju veoma rano, tjeraju rano i obratno, populacije iz toplijih područja dostižu ovaj toplinski prag pri relativno visokoj sumi temperature. Ako se ove populacije — provenijencije prenesu u hladnija područja, počinju sa vegetacijom kasnije. Općenito se .može reći da rano tjerajuće provenijencije dolaze iz područja sa kraćim vegetacionim periodom. Što se tiče završavanja prirašćivanja u visinu SCHMIDT-VOGT (1977) navodi, da se sa povećanjem nadmorske visine, formiranjem terminalnog pupa prirašćivanje u visinu završava ranije. Isto tako nastupa racije i proces odrvenjavanja. Razlike između visinskih i nizinskih populaciju su daleko manje nego kod početka prirašćivanja u visinu. Ove konstatacije bi se mogle prihvatiti i za druge vrste drveća (KLEPAC 1963, ASSMANN 1961, MATIĆ 1980. i drugi). Pri našim istraživanjima, pod početkom prirašćivanja u visinu podrazumijevali smo početak otvaranja terminalnog pupa, tj. kada su postale vidljive iglice u tek otvorenom terminalnom pupu. Iz tab. 2 se vidi da početak prirašćivanja u visinu ne nastupa kod svih provenijencija istovremeno. Najranije je počela sa prirašćivanjem u visinu prov. 83—3.0, a najkasnije prov. 25—1.5, a razlika iznosi 12 dana. Na |