DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu




ŠUMARSKI LIST 7-8/1983 str. 18     <-- 18 -->        PDF

oda, tako da u vegetacionorn periodu sa povoljnim vremenskim prilikama,
visinski prirast može biti i dvostruko veći u odnosu na prirast u nepovoljnim
vremenskim prilikama. Ova kolebanja su naročito velika poslije kulminacije
tečajnog visinskog prirasta. Osim toga, veličina visinskog prirasta
jedne godine može u velikoj mjeri ovisiti i od vremenskih prilika prethodne
godine. Prema KRAMER-KOZLOWSKY-m (1960), rašćenje se povećava sa
povećanjem temperature, a poslije kulminacije naglo opada. Opadanje prirašćivanja
u visinu može rezultirati i povećanom respiracijom, koja smanjuje
sadržaj ugljikohidrata. Isti autor naglašava da biokemijski procesi u biljci
teže da se udvostruče ili čak utrostruče sa povećanjem temperature za
10° C. Najbolji rast se postiže pri većim razlikama između dnevne i noćne
temperature, a slabiji je rast kada su dnevne i noćne temperature približno
iste. Snižavanje temperature smanjuje fiziološku aktivnost, a naglo opadanje
temperature može često izazvati ozbiljna oštećenja.


Prema LEIBUNDGUT-u (1978), provenijencije iz većih nadmorskih visina
i daljeg sjevera završavaju često sa prirašćivanjem već nakon nekoliko
sedmica, dok kod provenijencija koje potiču iz južnih krajeva i manjih nadmorskih
visina, prirašćivanje traje duže do u jesen, kao npr. kod ariša
sa manjih nadmorskih visina.


Prema LEIBUNDGUT-u (1978), za veličinu prirašćivanja u visinu, kod
svih vrsta drveća sa naglim prirašćivanjem u visinu su od odlučujućeg
značaja rezervne materije formirane tokom prethodne godine. Prema SCH-
MIDT-VOGT-u (1977), kod smrče je početak prirašćivanja u visinu prilagođen
klimatskim uvjetima svoga staništa, tako da s jedne strane najbolje iskoriste
vegetacioni period i ne trpe štete od kasnih proljetnih mrazeva, te
pri normalnom proljeću počinju sa vegetacijom u najpogodnije vrijeme.
Kako na visokim planinama i na dalekom sjeveru proljeće nastupa kasnije,
populacije iz tih područja počinju tjerati ranije, pri nižim sumama temperature.
Endogeni toplinski prag kod ovih populacija je nizak. Ako se ove
populacije prenesu u drugo klimatsko područje, u kojem tu nisku sumu temperature
ostvaruju veoma rano, tjeraju rano i obratno, populacije iz toplijih
područja dostižu ovaj toplinski prag pri relativno visokoj sumi temperature.
Ako se ove populacije — provenijencije prenesu u hladnija područja,
počinju sa vegetacijom kasnije. Općenito se .može reći da rano tjerajuće
provenijencije dolaze iz područja sa kraćim vegetacionim periodom.


Što se tiče završavanja prirašćivanja u visinu SCHMIDT-VOGT (1977)
navodi, da se sa povećanjem nadmorske visine, formiranjem terminalnog
pupa prirašćivanje u visinu završava ranije. Isto tako nastupa racije i proces
odrvenjavanja. Razlike između visinskih i nizinskih populaciju su daleko
manje nego kod početka prirašćivanja u visinu.


Ove konstatacije bi se mogle prihvatiti i za druge vrste drveća (KLEPAC
1963, ASSMANN 1961, MATIĆ 1980. i drugi).


Pri našim istraživanjima, pod početkom prirašćivanja u visinu podrazumijevali
smo početak otvaranja terminalnog pupa, tj. kada su postale
vidljive iglice u tek otvorenom terminalnom pupu.


Iz tab. 2 se vidi da početak prirašćivanja u visinu ne nastupa kod svih
provenijencija istovremeno. Najranije je počela sa prirašćivanjem u visinu
prov. 83—3.0, a najkasnije prov. 25—1.5, a razlika iznosi 12 dana. Na