DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1982 str. 13 <-- 13 --> PDF |
Države koje imaju 8´% od šumske površine u svijetu, procjenjuje se gubitak drvne mase godišnje sa oko 143,000.000 m3. To je otprilike jedna trećina godišnjeg prirasta ili polovina godišnjeg prihoda. Preneseno na površinu šuma u svijetu iznosio bi gubitak 1.787,500.000 m3 drva. Da ova brojka nije plod fantazije govore i podaci sa 1. jugoslavenskog savjetovanja o zaštiti šuma prema kojima gubici u Jugoslaviji prema skromnoj procjeni iznose 10% od godišnje sječive mase, ili cea 2,000.000 m3. Tome treba pribrojiti štete od bujica, erozija, štete uslijed poremećaja u gospodarenju zbog nepredviđenih gubitaka drvne mase, hitnih mjera sječe, izvoza i transporta, ponovnog pošumljivanja itd. Osim šteta od šumskih požara kada je izgubljena totalna drvna masa, koja se u većini slučajeva može točno utvrditi i gubici na prirastu uslijed totalne defolijacije hrasta lužnjaka (Quercus robur L.) dobro su proučeni. U tom slučaju jednogodišnji prosječni tekući prirast smanjen je za 30 — 40%. U našim slavonskim hrasticima taj prirast iznosi 6 — 8 m3/ha što znači da je uslijed totalne defolijacije, koju izazivaju defolijatori zlatokraj, razne vrste Geometrida, hrastov savijač, a u prvom redu gubar {Lymantria disparL.) izgubljen prirast od 2 — 3 m3ha. Lako je izračunati da su u slučaju masovne pojave na velikim površinama gubici veoma znatni. U slučaju pojave defolijatora na 100.000 ha gubitak iznosi oko 2 — 300.000 m3 drva. Usput rečeno 1957. godine zabilježena je pojava gubara na 494.570 ha šumske površine. Stvari su ovdje pojednostavljeno prikazane no u stvari one su veoma složene, ali nedostatak prostora nam ne dopušta da ulazimo u dublju analizu lančane reakcije koja nastaje uslijed djelovanja nekog od štetnih faktora na šumski ekosistem kao cjelinu. Podjela na abiotičke i biotieke štetne faktore sa ekološkog stanovišta kada se radi o šumskih ekosistemima može se opravdati samo metodološkim razlozima i kompleksnošću patologije šuma. Kao jedan od indikatora te kompleksnosti govori i podatak da je do danas na 1400 vrsta šumskog drveća na našoj planeti predmet istraživanja 800 vrsta patogena (virusa, bakterija, gljiva i nematoda) i 20 tipova abiotičkih utjecaja koji uzrokuju oboljenje (toksini u atmosferi i tlu, klima i vremenski ekstremi, trofički debalans, vodni režim u tlu itd.). ETIOLOGIJA POREMETNJE STABILITETA U NEKIM NAJVAŽNIJIM ŠUMSKIM EKOSISTEMIMA U NAS Izabrao sam 4 najteža slučaja poremetnje ravnoteže u šumskim ekosistemima u SR Hrvatskoj: 1) Epidemijsko ugibanje i sušenje dominantnih vrsta drveća u nizinskim šumama. 2) Ugibanje jele u prebornim šumama Gorskog Kotara i Like. 3) Sušenje bukve u slavonskim prigorskim šumama i 4) Sušenje lipe. Teško je kod toga izbora odlučiti da se izostave štete koje nastaju u šumama uslijed abiotičkih faktora: suše, studeni (leda), vjetra i naročito od šumskih požara. Štete od elementarnih nepogoda javljaju se sporadično s više ili manje intenziteta, a zbrojeni gubici daju goleme brojke. U Jugoslaviji godišnje opožarena prosječna površina iznosi 0,1% u SR Njemačkoj 0,06, u SAD 0,37 i td. Opožarena površina varira u |