DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1981 str. 77 <-- 77 --> PDF |
Sum. list 105:179—1981. NAUČNA ISTRAŽIVANJA IZ EKONOMIKE I ORGANIZACIJE ŠUMARSTVA I PRERADE DRVA U JUGOSLAVIJI (RAZDOBLJE 1976—1980. GODINE)* Dr Uroš GOLUBOVIĆ, znanstveni savjetnik Šumarski fakultet, Zagreb Prema »Biltenu IV« Zajednice fakulteta i instituta šumarstva i prerade drveta Jugoslavije — ta Zajednica ima 20 članica. Od tih 20 članica 10 ih je dostavilo odnosne podatke koje smo koristili pri izradi ovoga referata, kao i podatke iz ŠIK-a »Crna Gora« iako ta organizacija još nije članica naše Zajednice. U predgovoru »BiltenalV« predsjednik Zajednice prof, dr Branko KRALJIĆ je, između ostalog, napisao: »Iz sadržaja ovog biltena vidi se također da se tematici iz pojedinih znanstvenih područja ne posvećuje potrebna pažnja, što može biti štetno za našu naprednu praksu, a i odnosnu znanost. Time bi se trebale posebno pozabaviti odnosne Sekcije ove Zajednice«. Naša Sekcija, kao da se prepoznala u navedenom citatu, prva je postavila taj problem na dnevni red današnjeg sastanka. Pokušali smo gornji citat pretvoriti u brojke i te brojke prikazati u tabelama 1 i 2. /P7S - /psa. pac/. 7&6. 1 L/Aoto/7o | Bsr?/ 7feW| fS 38 s 8 e t - % -Ä^ f3,S 27,0 fs~,a s,e /oo.o - &rzy´fe/na>\ SO 9 — 4 4 5 T //r-v&fs&ći * 1 fs.e %. 44,4 ff.t 20.0 8,9 fOO.O 3rQ/4s#tđ\ S 3 f 72 //&Lec/cs?t/ci --„ .% 6G,? 2S.O S,3 /oo,o - STQ/ ferva .SS 74 e 6 f-f_ r 7G 76 SCO .78,4 7,9 7,9 t*,s A3 /oo.o Sro/fesna 4 3 ZO 7 r* /oz ´ 42,S 9 a fP.e 6,9 rs,? 3? /oo,o Sro/r~fef??6r /e 76 Wq/vo fOO.O roo,o % Än^´^ww /43 j-? 4G /3 S 3 fS Z39 $ve?t/AcOjCf?c> X 49,5 ??,e /L,,t S,2 /oo,o *´ Iz tabele 1 se vidi da je u razdoblju od 1976—1980. godine, a na temelju auten tičnih podataka što su ih poslale članice Zajednice, u Jugoslaviji financirano * Referat održan na sastanku Sekcije za organizaciju i ekonomiku Šumarstva i prerade drva Zajednice Fakulteta i Instituta šumarstva i prerade drveta Jugoslavije održanom 26. IX 1980. u Haludovu. |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1981 str. 78 <-- 78 --> PDF |
ukupno 289 tema ili naučnoistraživačkih zadataka iz šumarstva. Od toga 143 zadatka ili 49,5% su iz Uzgajanja šuma, zatim 34 zadatka ili 11,8% iz Uređivanja šuma, 46 zadataka lii 15,9% iz Zaštite šuma, nadalje 13 zadataka ili 4,5% iz Lovstva, 38 zadataka ili 13,1% iz Iskorištavanja šuma i 15 naučnoistraživačkih zadataka ili 5,2% iz Ekonomike i organizacije u šumarstvu. Iz tabele 1 se također vidi da je to naučno područje najzanemarenije u SR Sloveniji (1,3%) i SR Bosni i Hercegovini (2,6 iz tog područja ne istražuje, odnosno nije istraživalo u minulom razdoblju. Tab. a V&.v/3no 3rQ/ T^sy>č! 3 3 — — — — ?* ,00,0 ,00,0 — — — *´ &rx2/ 76&T><3 f -— 1 -/ — CJ->S>& ?6 -- --,oo.o _ — >,oo,o 3rry T^VWÖ* ž 8 , 8 " i 20 *yw<9fsA´& , «^ ,o,o 40,0 <.f,/oye,s?//& ,7,2 /3,8 6,9 SS, 2 e,9 foa,o Sro/ 7*&f*7& 2 L S ,5 S/-6//& — e ,3,3 ,3}S 33,4. fo,o ,00,0 "%> — &ro/ / $Ye-L/Lc//3S7C> % f%2 20,6 22,, 30,9 ,3,2 ,oo,o U tabeli 2 smo prikazali isto takve podatke iz prerade drva. Iz tih se podataka, naime, vidi da je u navedenom razdoblju u Jugoslaviji financirano ukupno 68 naučnoistraživačkih zadataka od čega 9 zadataka ili 13,2% iz Anatomije, tehnologije i zaštite drva, 14 zadataka ili 20,6% iz Mehaničke prerade drva, zatim 15 zadataka ili 22,1% iz Finalne prerade drva, nadalje 21 zadatak ili 30,9% iz Kemijske prerade drva i 9 zadataka ili 13,2% iz Ekonomike i organizacije u drvnoj industriji. Iz podataka tabele 2 se nadalje vide ti odnosi po republikama iz kojih se izdvaja SR Hrvatska samo sa jednom temom ili zadatkom iz organizacije rada, a nijednom iz Ekonomike u drvnoj industriji. Niti imamo vremena, a niti potrebe (No coment) da više komentiramo iznesene podatke, nego se moramo ozbiljno zabrinuti i preduzeti odgovarajuću akciju da se to u slijedećem petogodišnjem razdoblju (1981—1985. godina) ne ponovi. Nijesmo mogli pronaći odgovarajuće podatke za predratnu Jugoslaviju koliko je izdvajala financijskih sredstava za naučno područje Ekonomike i organizacije u šumarstvu i drvnoj industriji, pa smo se morali poslužiti odgovarajućim predmetima i brojem sati u nastavi na Šumarskom fakultetu u Zagrebu. Utvrdili smo, naime, da je prije rata navedeno područje bilo zastupljeno s 13,1% od ukupnog broja održanih sati te nastave na Šumarskom fakultetu u Zagrebu. Na Šumarskom fakultetu u Oxfordu ti predmeti su bili zastupljeni 1972. godine s 13,7%, a na Šumarskoj akademiji u Lenjingradu, koja je osnovana 1803. godine, postoji čak i poseban fakultet osnovan još 1924. godine sa dva smjera: a) inžinjersko-ekonomski za šumare, b) inžinjersko-ekonomski za drvare, 180 |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1981 str. 79 <-- 79 --> PDF |
sa 6 katedara. Na tom fakultetu se 5 godina školuju i stručnjaci za sovjetske banke koji će raditi na poslovima šumarstva i drvne industrije, jer su utvrdili da im te poslove ne mogu obavljati ekonomisti bez specifičnih tehnoloških znanja. Zt6.3 ŠO/VARSK/ rAMOLTET U ZAGREBU 3ny s<3f/ /a / Opće /vo$)A9/»y^e, osoove 32 12,e 2. Zajeo´n/ČA^ pr-o$rtä/7?s&e osnove 40 16,1 3. i/zpa/a/i/´e šos»a / /oi/sćvo 70 28,2 \ 4. i/reo^/´is&o/e sv/n& 30 i 2,1 i i X & Za§///& Šc/sr>& tv 6,9 €. /sAor-/šćy´i/3/7/e §osr>& 30 12,1 7. A/>aJlorr>//& / fe/?s7o/o9//8. Orx?os>o/Ai& 21 8,5 U & a p no 248 100,0 1. Opće propnss7}s/(;e os/?oy& 32. 12,9 2. Zdjec/n/čMc joroos&/nsLe osnoi/e 88 35,G 3. AndAs/n/Ja, 7*&bs}o/o4. />´eAr»/?/cX´a p/~&re&´& dr\/5. L´/n&/´7& />/*er~&c/3 o^z-v^ 3G t4,6 L, Aćern//s<4>a pr-er&o´s a?rv& /? 6,9 ! 16 6,5 7. Ofn/ž Ć1 A: a p r> a 247 100,0 Prema najnovijim podacima koje smo prikazali u tabeli 3, na Šumarskom fakultetu u Zagrebu zastupljena je nastava iz Ekonomike i organizacije šumarstva samo sa 8,5´Vo, a iz Ekonomike i organizacije u drvnoj industriji još manje, odnosno samo sa 6,5%. 7*6.4 FAXCU.TLT POUOPČ/l/čLZ>M/ Z//A//OSr/ O a? m y e* L -Sc»/./ 9& /. L?&A*/-sLj 24-7 26 IO, 5 2. Voc&r&co-y/fjoffr&c´&rjco- yr4/&r&L/ 248 28 //,S -S. S/oSrsrsA/ 24 Z 2G IO,7 4. /^oZ/o/^rš l/redno -e&o// osn S/k/´ 248 119 48,0 S. /rfe/b&´p/z&cpe pa^öpr/y^ecSe. 233~ 29 12,3 & Ac a p r> o 122-7 228 18,7 |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1981 str. 80 <-- 80 --> PDF |
Analogne najnovije podatke donosim u tabeli 4 za Fakultet poljoprivrednih znanosti u Zagrebu koji ima i posebni odsjek iz Ekonomike i organizacije u poljoprivredi. Kako se iz odnosne tabele vidi i na čisto tehnološkim odsjecima Ekonomika i organizacija je zastupljena sa više od 10°/o, a na odsjeku Mehanizacije poljoprivrede čak i 12,3´°/» od ukupnog broja sati što se predaju na tome odsjeku. Na samom Ekonomskom odsjeku skupina odnosnih stručnih predmeta se predaje sa 48,0°/o, od ukupnog broja sati, a iz toga su isključeni predmeti iz tzv. »Opće programske orijentacije« gdje spada Marksizam, Samoupravni socijalizam i si. Dakle, kako se iz navedenih odnosnih podataka vidi, predmeti iz Ekonomike i organizacije šumarstva i drvne industrije Jugoslavije, kao i odnosni naučnoistraživački rad polako ali sigurno nestaju pred hipertrofijom drugih naučnih područja šumarstva i drvne nidustrije. Posve je sigurno da su nam tehnološka područja iz šumarstva i drvne industrije na nivou, ili blizu nivoa, svijeta, a ekonomika i organizacija nam je, zbog specifičnosti ekonomskog sistema koga smo sami izabrali, daleko ispod toga nivoa i umjesto da to naučno područje pomažemo — mi ga i dalje zanemarujemo. Mi radimo u takvom naučnom području u kome, zbog specifičnsti samoupravnog sistema ne možemo kupovati licence, nego ih moramo sami stvarati u našim specifičnim ekonomskim ekonomskim uslovima. Kako nijesmo mogli prikupiti financijske podatke za sve članice naše Zajednice, to u tabeli 5, donosimo podatke o financiranju zadataka iz šumarstva i drvne industrije samo za članice Zajednice s područja SR Hrvatske. Xs6. S — . . C//S7&/~ <>/L rv — T-snanc/n-irye /73CC700M30& C /97P. 5«>o/. 6,65.1.72 / Uzp&/i&´»/& žšt/sr?& 3,5/9.527, L5 L2,3 2. ć//^e-c?/iv*/i,-L} &L"&& ´/,OG3,4?9,L5 f8,8 3. JZ& &//´/*? *W77č> 7^3.595,90 f3,9 4, LAos?o/7f//(i2 / Osp&Sj/J<2C//& 203. fZi,eS 5,0 J<0 ć/ A: tu /© r> O SCSI. 75-?,45 84,9 3ie.29&,80 3/, 7 1 2. /?e/><žr>/čLs´ jos-er&cfe c/rv^ 23. FS/ta/sta ć>/~esTso´a e//-[/& 3/-/. &S9.55 3?,0 4. A´&rnL/´&&& /&ye´sz»c/ 1 1 S. č´Aiooo/To/´/ia / osv^n/z^cs/iB 32. 3L7,45 3,2 C/ Ai a jo /? o f, 002.999,75 ts, Iz tabele 5 se vidi da je, prema podacima SDK Hrvatske, u toj republici ugovoreno sa SIZ-IV 6,654.724,20 dinara u 1979. godini. Od toga iznosa 84,9«/o otpada na odgovarajuće zadatke iz šumarstva, a 15,llo/o na odgovarajuće zadatke iz drvne industrije. Međutim iz podataka se vidi i ono što nas najviše zanima, a to je koliko |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1981 str. 81 <-- 81 --> PDF |
od tih iznosa otpada na Ekonomiku i organizaciju šumarstva i drvne industrije. Samo 5%> od ugovorenih sredstava sa SIZ-om IV u 1979, godini, otpada na naučnoistraživačke zadatke iz Ekonomike i organizacije u šumarstvu i 3,2% na naučnoistraživačke zadatke iz Ekonomike i organizacije u drvnoj industriji. Radne organizacije šumarstva i drvne industrije u SR Hrvatskoj izdvajaju 0,2626´Vo od dohotka i taj iznos uplaćuju na žiro-račun Samoupravne interesne zajednice za naučni rad SR Hrvatske u kojoj se nalazi 7 SIZ-ova. Mi smo u SIZ-u IV, pa je i doprinos iz dohotka što se uplaćuje za naučni rad naslovljen na taj SIZ. S/Ž: /V CI s/7/4 7&6.6 Oc/ AD^S ct j S/xy ?.3&ozA*/?U Oc/ /opđ c/ /^o/joc/aA: Oc/ /oga u tAoft uo/&ea -8´jf>7ć?r*s/vu / | u O&ć´/T-isn<3 0c/nos/j//> Z.O. u ss?;/ Ja c S/Z /I/ &rvna/ //jc/cs-1 Aoj/ VJO/3Ći//*r4//\ T-& U S/2 /? //-//´/, ?L /979. ?<>trp´, Pi 7. S/e/ov&r-796 25,5 25. 363 30,7 | 4.7/4,397.585 7.7,4 2 Go?,o/c 64 43,7 5.076 62,4 699,537.243 58,7 3. A/ai-/c>y&c-55 23, s 6.1O0 33,7 J 7.777.890J66 34,6 4. ^/jeL& 259 33,6 30.385 36,0 i 5.467,767.527 37,3 S. 0?*//e/z 450 SO, 9 S3. L59 27, O \ /2.7CO,4/8.34S 25,3 j G. S/s-^k 73 37,5. 9.797 34,3 | 7.553,7/4.e>s\ 3G,4 7 Sp/tY 32.4-9,2 1 32.032. 5,3 j 5.276,764.643 5,2 8. V&sv/žc7/si f09 33,0 /3.67t 37,2. J 2.339,593.730 28,6 9. Z23,2 74.900 22,8 ! 2.5G5,55/.020 23,0 70. gr&o´<&L>;&& 2/8 iO,G M.6Z7 72,4 ´ 8.237. >36.O60 /2,4 SKH 7.873 2S,0 I 237.670 24,6 \44.724,170.943 23,4 Prema tabeli 6, u taj SIZ uplaćuje 1.873 OOUR-a u SRH, od čega su 22,0% OOUR-i šumarstva i drvne industrije. Od 237.610 zaposlenih u tim OOUR-ima što uplaćuju u SIZ-IV — 24,0% su zaposleni u šumarstvu i drvnoj industriji SRH. Od ukupnog dohotka što se stvara po zajednicama općina u SRH a iz koga se uplaćuje doprinos SIZ-u IV za naučni rad, 23,4% je dohodak što su ga stvorili zaposleni u šumarstvu i drvnoj industriji. Dakle, od 44,724.170.943 dinara stvorenog dohotka u 1979. godini 10,469.838.391 dinar ili 23,4% je ostvaren u OOUR-ima šumarstva i drvne industrije SRH. s/z /y u s/?// (Setn70vor&vfr^ /o/ere-sns JS&/ec//7/Cđ -Te? nči/cn/ /i}c/J 7ać>. 7 Oc/ o,cr/as-//?os& šcima/~s/vs> / c/r^ste 5>oos:-s?Acf Z<3 /?&oč/~>/ r**c/ / &/~ws s/jz/usfa~//ä Z.O. u S#M U /97?.?at*.r šwr?ć*s~s/vo 7>ri´/7V /s7cy,vsrc/~// f. Sje-Zovj*/-//.4/4.G40 3,OfG.20G 26,4 /, /&0.4#4 39,7 7835. 7G2 60,9 2. 3. K&/*/ov &j/cA* /4,522.24S 5,955.937 47,o 2,658.417 44.G 3,297.5/4 55,4 S. Os,yt>A 2.9,204.489 8,238.366 28,2 2,997 209 36,3 5,247/57 63,7 6. S/s^A 4,009.oe-/ 7, 575.474 39,3 770.356 45,7 864.678 54,9 7. Sjo/´/ć 73,797.273 G2G.C3& 4,7 738.759 22,2 487.327 77,8 9. Z&j?r**J> 7, 294 74-7 7527.299 20,9 499.730 32,7 7, O 2.7.569 67,3 fO. pr&c/ L&pr<&6 25,637.060 3,595.649 74,0 286.808 " 8,0 3,308.847 92,0 &## 7/5,754.864 28,522.457 24,6 P,4/7.S44 33,0 79,704.9/3 67,o |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1981 str. 82 <-- 82 --> PDF |
U tabeli 7 smo prikazali podatke opet po zajednicama općina SRH, o doprinosima za naučnoistraživački rad što ga upućuju odgovarajući OOUR-i u SIZ-IV. Od 115,754.864 dinara uplaćenog doprinosa u 1979. godini 28,522.457 dinara ili 24,6Vo su uplatili zaposleni u šumarstvu i drvnoj industriji SRH. Od toga iznosa 33Vo uplatili su zaposleni u šumarstvu, a 67% uplatili su zaposleni u drvnoj industriji. 7&&. 3 Z.O. u SV7. ćS/e/c-v&/~ L/- so Oc/ foffG u i Sv/nar-sfay /nc/t/š/r/// % 44,o 56,o 3rr?/ 2&posfar?sA e/ *šć//77jr. ^7^/L/ / OiH^TCj´" /fic/crs//´/// &y/ &/xiycv/v c S/s //´ 7 SCO Oc/ r^xp^r L/. A-^fesS^d * L 28.4 ! 71,G 2. s/?/c 28 46,4 S3,6 3. 16 7 42,7 57,3 A A/a/-/ov&c 73 38,5 61,5 e.oss 29,9 ´ 70,1 4. R//e&<3 87 44,8 SS. 2 70.93 1 2S,2 ! 77,8 S. Os^nA 94 41,5 58,5 17. 186 26,7 73,3 6. S/s^/Z 23 CO,9 39,1 3.357 36,5 63,S 7. Sjo//Y 30 56, 7 43,3 7.S60 22,6 77,4 S. Vbf&JtbCv? 36 16,7 83,3 4.267 7.6 92,4 P. Zapr&S 29 44,8 5$Z 3.400 24,5 75,5 70. L>r&c/ J&greö 23 26,1 73,9 4.534 7.3 j 92,7 SK// 473 42,-l 07,9 S8.5S7 25,6 74,4 Znači, prema tabeli 8, od 413 OOUR-a u šumarstvu i drvnoj industriji SRH sa 58.557 zaposlenih, od čega 25,6% u šumarstvu i 74,4´Vo u drvnoj industriji — uplatilo je ukupno u SIZ-IV 1979. godine (tab. 7) 28,522.457 dinara, a ugovorilo naučnoistraživačkih zadataka u toj istoj godini prema tabeli 5 samo 6,654.724 dinara ili 23,3% od uplaćenih sredstava. Dakle, 76,7´Vo od uplaćenog doprinosa za naučnoistraživački rad nije se vratilo šumarstvu i drvnoj industriji SRH. Trebalo bi utvrditi odnosne podatke i za druge republike i pokrajine u našoj zemlji i tačno navesti kamo i kome su ta sredstva otišla. Uvijek ističemo da je u nas drvna industrija prekapacitirana, da u večini slučajeva nerentabilno posluje i da je često poluzanatska, da je smještena u nerazvijenim općinama i da zapošljava veliki broj radnika, pa je samim time i socijalna, da se u njoj nedovoljno istražuje i slično, a zanemarujemo da je ona u 1979. godini uplatila doprinos iz dohotka u SIZ-IV SRH, prema tabeli 7, 19,104.913 dinara, a da je te iste godine ugovorila naučno-istraživačkih zadataka, prema tabeli 5, 1,002.989,75 ili samo 5,2% od uplaćenog doprinosa. U šumarstvu SRH taj je odnos uplaćenog doprinosa za naučno-istraživački rad i ugovorenih sredstava za istraživanja povoljniji. U godini 1979. OOUR-i šumarstva uplatili su u SIZ-IV, prema tabeli 7, 9,417.544 dinara, a ugovorili (tab. 5) 5,651.734,45 dinara ili 60%, dok je 40"/« uplaćenih sredstava ostalo u SIZ-u IV, odnosno preraspodjeljeno drugim SIZ-ovima ili potrošeno u druge svrhe. U Jugoslaviji je, prema tabeli 9, izdvojeno od društvenog proizvoda za društvene djelatnosti (nauku, školstvo, kulturu i prosvjetu, umjetnost i zabavu, zdravstvo, socijalnu zaštitu i tjelesni odgoj) godine 1965. — 12,7%, a od toga za nauku samo 1»/». Ako se tih 12,7*/» uzmu kao 100, onda je za nauku te godine izdvojeno 7,8% od ukupnih davanja za društvene djelatnosti. Međutim godine 1976. kada je u na |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1981 str. 83 <-- 83 --> PDF |
7ä6. 9 c/ras/fe/pog pra/zt/cc´7965. / 797G. gocf/sie t/Ae 0/0/70 Oc/ /o&& JT& s?&cLij L o cy / sj e 196 L. 1 1976. I f9CS. | 797G. 796S. 1 ?9?6: 796 S. 1 7976. % /ne´e/is ?6 ~/{JL?Os/c9 V//& 12,7 15,S 7,o 1,0 TOO too 7,8 6,6 So´s/xd /´ //erc&fov/nd 77, S 75,1 0,4 0,6 tOO too 3,7 4,2 C/-oa (port? 14, s 79,?-0,1 0,G too too t,o 5,7 A?rvafsAx> 12,7 74,4 0,8 f,o tOO too G,* 6,6 /Ks&erJon //& 74, S 76,0 o,t> o,e loo too 7,8 $,L S/oyerj// šoj zemlji povećan društveni proizvod — povećano je i izdvajanje za društvene djelatnosti na 15,5%>, a od toga opet za nauku samo l%. Dakle apsolutni je iznos nešto veći, ali je relativni ostao isti. Ako se i tih 15,5% uzmu kao 100, onda je za nauku 1976. godine izdvojeno iz davanja za društvene djelatnosti 6,6°/o a to je — u relativnom pokazatelju — manje nego 1965. godine. Po republikama su ti odnosi, kako se iz tabele 9 vidi, drugačiji, ali ne postoje značajnija odstupanja. Naime, zajednička je karakteristika svih republika kao i Jugoslavije u cjelini da malo izdvajaju za nauku. Taj izdvojeni iznos za nauku, naime, — kada se pretvori u dolare prema kursu iz 1975. godine — iznosi samo 0,81*>/o od društvenog proizvoda naše zemlje. TSso. 70 ü/ap^/yie u Spy šsfr)3-S/x>/ ne^/si. Srcy s.´is/ycri- 70.000 S&2´ &rn//\3 c/rx/šfy/en op o 7976. prx>/\zvoc& c> poc/. 79?S.? Ac/s/j-Z/a 7,2 *,2 7.779 4.226 ess* 3,7 30,& 4.880 S.OS9 /~n3/?cć/sL& f,8 12,6 8.420 6.235 S/? A//€?rr>&5&& 2,4 76,1 70,39S S.S7 9 7>A? A/Je-r»3ČA:a 3,4 76,8 3.7S5 4.477 //&dts>/~s&a 1,9 27, S 594 79.S45 SAD 2,4 24,7 44.162 4.89-7 SSS,´s 3,6 46,2 41. 2S9 €.227 Jopos/s V/J& 0,81 a, 6 sa 3,97. 92-4 |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1981 str. 84 <-- 84 --> PDF |
Iz tabele 10 se pak vidi da je te godine ČSSR izdvojila 3,1%; DR Njemačka 3,4">/o, a SSSR 3,6%, dok su SAD i SR Njemačka izdvojile po 2,4% od društvenog proizvoda za naučnoistraživački rad. To izdvajanje za naučnoistraživački rad je i rizična, ali i najunosnija investicija u jednoj zemlji. U nas se to dovoljno ne shvaća, ali u zemljama gdje je to brzo i na vrijeme shvaćeno nema kupovanja licenci i olakog prepuštanja svojih stručnjaka drugima. U Jugoslaviji je 1975. godine bilo 8,6 istraživača na 10.000 stanovnika, a u ČSSR 30,5, u SSSR-u 48,2, a u SAD 24,7 istraživača na 10.000 stanovnika. Godine 1976., a prema tabeli 10, u našoj zemlji je registrirano 58 patenata ili jedan registrirani patent na 371.724 stanovnika, a u SAD su registrirana 44.162 patenta ili jedan registrirani patent na 4.871 stanovnika, ili pak u Austriji dolazi jedan registrirani patent na 4.226 stanovnika. Iako navedeni podaci o patentima ne daju pravu sliku o istraživačkom radu, ipak nas, ako ništa drugo, upućuju na razmišljanje da li se, koliko i gdje cijeni inventivnost ljudi. U Ustavu naše zemlje od 1974. godine među ostalim zapisano je da » socijalistička zajednica osigurava slobodu stvaralaštva i stvara uvjete za razvoj i unapređivanje obrazovanja, naučnog, kulturnog i umjetničkog stvaralaštva kako bi što uspješnije služili podizanju stvaralačkih sposobnosti radnih ljudi, unapređivanju socijalističkih društvenih odnosa i svestranom razvoju slobodne i humanizirane ličnosti«. Nije teško uočiti određeni raskorak između iznesenih brojki i citiranog člana našeg Ustava. No možda tako i mora biti, jer ne bi Karl Marx još 1872. godine pisao da » nema širokog druma koji vodi u nauku. Samo oni imaju izgleda da će se popeti na njene svijetle visove koji se ne plaše umora pri veranju njenim strmim stazama «. |