DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 21 <-- 21 --> PDF |
Sum. list 104:471 - 1980. PRILOG POZNAVANJU ODREĐIVANJA ŽELJEZA, MANGANA I CINKA ATOMSKO-ABSORPCIONOM SPEKTROFOTOMETRIJOM U BILJNOM MATERIJALU SPALJIVANJEM SUMPORNOM I DUŠIČNOM KISELINOM NADA PEZDIRC Šumarski institut — Jastrebarsko UVOD Metoda atomske absorpcione spektrofotometrije (ASS) se naglo razvila u posljednjih nekoliko godina. To je metoda spektrofotometrijske analize, koja se zasniva na mjerenju absorpcije svijetlosti- od strane neutralnih atoma u plamenu. Ova metoda osjetljivija od ma koje konvencionalne metode te je zbog toga našla široku primjenu u različitim područjima (STOJANOVIĆ i VAJGAND, 1965). U novije vrijeme Upotrebljava se za određivanje koncentracije mikroelemenata u biljnom materijalu i tlu. Intenzivna primjena mineralnih gnojiva u šumskim rasadnicima i mladim kulturama četinjača smanjuje sadržaj mikoelemenata. Visoke doze mikroelemenata izazivaju inaktivaciju mikroelemenata, te je neophodno kod ispitivanja makroelemenata istovremeno ispitivanje i mikroelemente, kako ne bi nastupile neželjene posljedice (ANIĆ, 1974.). Uzorci tla i biljnog materijala se raznim ekstrakcionim tehnikama dovode u tekuće stanje, tako da se mogu direktno analizirati, nakon odgovarajućeg razblaženja. Zbog toga proces mineralizacije uzoraka (koji je obično nepoželjna operacija) nije potreban (STOJANOVIĆ I VAJGAND, 1975). Budući da se u svijetu i u nas koristi više ekstrakcionih tehnika za dovođenje uzoraka u tekuće stanje, cilj je ovih istraživanja utvrđivanje komparabilnosti dobivenih rezultata za željezo, mangan i cink ekstrakcijom sa sumpornom i dušičnom kiselinom. MATERIJAL I METODE Prosječni uzorci biljnog materijala osuše se na temperaturi od 55° C, a zatim na 105° C do konstante težine. Nakon sušenja uzorci su samljeveni. Prva ekstrakcija je izvršena s´ 8 ml H2SOi i 5 — 10 kapi HClOj," a druga s´ 5 ml HNO´i i 2 ml HClO.i. Ove su tehnike opisane u literaturi te se ovdje ne će opisivati. Utvrđivanje količine željeza (Fe), mangana (Mn) i cinka (Zn) u biljnom materijalu izvršeno je automsko-absorpcionom metodom aparatom »PERKIN« ELMER 300 S« uz odgovarajuće tehničke uvjete za svaki element posebno. Standardni su rastvori pripremljeni prema uputstvima Za rad (ANALITIČKE METODE, 1973). |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 22 <-- 22 --> PDF |
Dobiveni su rezultati obrađeni metodom Analize varijance, a razlike ekstrakcionih tehnika testirane »t« — testom (STEEL I TORRIE, 1960). Ovim je načinom utvrđena preciznost mjerenja i komparabilnost tehnika za željezo, mangan i cink. Tabela 1: Sadržaj željeza (Fe) ü uzorcima biljnog materijala 2elj ezo (Fe) mikro jjr/1 gr Ponav Uzorak estrakcija sa ekstrakcija sa ljanje H2S04 HN03 1 357 316 2 328 350 8 3 357 316 4 357 350 St 5 318 300 Sredina (Xx) 343 (X4) 326 1 230 233 2 285 266 o 3 240 283 ta 4 257 260 5 257 260 Sredina (X2) 254 (X5) 260 1 70 93 2 75 83 S 3 70 90 4 82 93 1 5 70 91 Sredina (X3) 73 0%) 92 XT. = 343 X4 = 326 X2 = 254 X5 = 260 X3 = 73 X6= 92 sd (Jtlr X4) = 13.16 d (95%) = 17± 30.34, d (99%) = 17± 44.15 sd (X2, X5) = 12.34 d (95%) = 6± 28.46, d (99%) = 6± 41.40 sd (X3, X6) = 2.99 d (95%) = 19± 6.89, d (99%) = 19+ 10.03 Također je izvršeno spaljivanje uz dodatak određenih količina standardne otopine željeza, mangana i cinka, kako bi se utvrdio eventualni gubitak pojedinih elemenata spaljivanjem. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 23 <-- 23 --> PDF |
REZULTATI I DISKUSIJA Rezultati istraživanja sadržaja željeza, mangana i cinka u uzorcima bilj nog materijala prikazani su u tablicama 1., 2. i 3. Iz podataka u tablicama 1., 2. i 3. je vidljivo da se dobivene razlike izme đu sredina za ekstrakciju željeza, mangana i cinka sa sumpornom (H2SO4) i Tabela 2: Sadržaj mangana (Mn) u uzorcima biljnog materijala Mangan (Mn) mikro gr/l qr Ponav Uzorak ekstrakcija ekstrakcija ljanje 3 3 sa H2S04 sa HNO3 1 500 466 2 500 466 3 500 483 r-l 4 500 483 5 500 483 Sredina (Xx) 500 (X4) 476 1 325 343 2 325 343 3 325 323 tu 4 325 343 5 325 343 i i Sredina, #2) 325 (*5) 339 1 180 190 2 187 190 3 180 190 4 180 196 5 180 200 Sredina (X3) 181 (*6) 193 % = 500 X4 = 476 X2 = 325 X5 = 339 X3 = 181 Xß = 193 Sđ (Xi, X4) = 4 16 d (95%) = 24± 9.59 d(99%) = 24± 13.96 sd (X2, X5) = 4 d (95%) = 14± 9.22 d(99%) - 14± 13.42 sđ (X3, X6) = 2.49 d (95%) = 12± 5.74 đ(99%) - 12± 8.35 dušičnom (HNO;i) kiselinom signifikantno ne razlikuju na nivou od 5*/o i 1% Reproducibilnost rezultata je vrlo visoka. Na slikama (1, 2 i 3) prikazana je zavisnost visine pika (vrha) u koncentraciji željeza, mangana i cinka u rastvoru. Također je vidljivo slaganje visine pika (vrha) za ponavljanja u poje |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 24 <-- 24 --> PDF |
dinom uzorku. Da bi se utvrdio eventualni gubitak željeza, mangana i cinka spaljivanjem sa sumpornom i dušičnom kiselinom u jednom ponavljanju je dodatna određena količina ovih elemenata. Na SI. 2 (a) i (b) i 3 (a) i (b) je vidljivo da takovih gubitaka nije bilo. Tabela 3: Sadržaj cinka (Zn) u uzorcima biljnog materijala Cink (Zn) mikro gr / 1 gr Ponav Uzorak ekstrakcija ekstrakcija ljanje sa H2S04 sa HNO3 1 68 83 .2 68 83 s s 3. s s 68 87 4 63 87 3 5 68 87 Sredina (Xi) 67 (X4) 85 1 63 83 2 65 83 H0 3 65 80 4 65 80 1 5 63 83 Sredina (X2) 64 (X5) 82 1 42 67 2 50 63 1 3 54 67 4 50 67 01 5 56 67 Sredina (x3): 50 66 &6> Xi = 67 X4 = 85 X2 = 64 X5 = 82 X3 = 50 X6 = 66 sd (Xi, X4) =1.4 d (95%) = 18± 3.23 d (99%) = 18* 4.70 sd (X2, X5) = 0.88 d (95%) = 18* 2.03 d (99%) = 18* 2.95 sd (X3, Xg) = 2.53 d (95%) = 16± 5.83 d (99%) = 16* 8.49 Iz literature je još poznato određivanje željeza titracijom sa kalijevim permanganatom, zatim kolorimetrijski sa ortofenantrolinom (PAWLUK, 1967). Mangan je prije određivan kolorimetrijski oksidacijom sa permanganatom (ALTEN i WEILAND, 1966), dok BEHM (1966) istražuje mogućnost određiva |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 25 <-- 25 --> PDF |
nja mangana emisionom plamenom fotometrijom. Ustanovio je da je to moguće ako se upotrijebi plamen vodik — kisik i valna dužina od 403,2 mm. Cink je određivan fotometrijski na spektrofotometru metodom ekstrakcije cink — ditizonata u CC14 (CAP i JUNIK, 1967; DAVID, 1958). U odnosu na ove metode atomsko-absorpciona spektrofotometrija za određivanje željeza, mangana i cinka u biljnom materijalu pokazala se kao vrlo osjetljiva i brza metoda. aj H2S04 —y KJ KJ NK-|r~\J JüllUfU b) HN0 3 i jj^ ITL. SI. 1 Zavisnost visine pika o koncentraciji željeza ekstrahiranog sa H2S04(al i HNO3 (bi ZAKLJUČAK Na osnovu dobivenih rezultati za utvrđivanje koncentracije željeza, mangana i cinka ekstrakcijom iz biljnog materijala sa sumpornom i dušičnom kiselinom mogu se izvesti slijedeći zaključci: — Dobivene razlike između srednjih vrijednosti za ekstrakciju željeza, mangana i cinka se signifikantno ne razlikuju na nivou od 5% i 1% vr"i" jednosti. — Reprodubicilnost rezultata ekstrakcijom sa sumpornom i dušičnom kiselinom je vrlo visoka. — Dodavanjem određenih količina željeza, mangana i cinka kod spaljivanja nije došlo do gubitka ovih elemenata. Na osnovu provedenih istraživanja, može se zaključiti da se za određivanje koncentracije željeza, mangana i cinka mogu upotrebljavati obje ekstrakcione tehnike, te da su dobiveni rezultati komparabilni. Obzirom na visoku koncentraciju sumporne kiseline i na njezino razarajuće djelovanje, preporučamo da se za ekstrakciju željeza, mangana i cinka upotrebljava dušična kiselina. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 26 <-- 26 --> PDF |
a) H2S04 i<> 2 ^-s . *"N °S r 8o n ° fv = s ° fiflfl fin 1 1 >iP o Mill 1 _pJUUUU JL-WJ^OI LJL jyouL UUip b) HN03 ft j < LTL nun SI. 2 Zavisnost visine pika o koncentraciji mangana ekstrahiranog sa H2S04 (a) i HNO3 (b) a) H2S04 (WIM IJU— b] HNO3 [\*k jYYTirulrrini^wv UlULTu SI. 3 Zavisnost visine pika o koncentraciji cinka ekstrahiranog sa H2S04{a) i HNO3 (b) |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 27 <-- 27 --> PDF |
LITERATURA Alten , F., Weiland , H. (1933): Untersuchung über die kolorimetrische Mangan bestimmung mit Persulfat. Z. Pflanzenernähr. Düng., Bodenkd. 30 A, S. 193— —198. Analyticah methods for atomic absorption Spektrophotometry. PERKIN — ELMER Comp. Bodenseewerk (1973). A n i ć, I. (1974): Generalni referat — III Jugoslavenski Simpozijum mikroelementi u poljoprivredi, Portorož: 1—26. Behm , R. (1966): Die Bestimmung von Mg und Mn in Pflanzenaschen mit dem Flammenzusatz zum Universal — Spektrophotometer VSU 1 (VEB Carl Zeis Jena). Arcl. Forstwes. 15, S. 869—877. Cap , M. L. i Junik , C. M. (1967): Spektrofotometričeskije metodi opredjeljenija cinka i bora v počve i rastiteljnih materijalih. Agrohimija No 11. Chapman, H. D.,Pratt, P. E. (1961): Methods of Analysis for Soils. Plants and Waters, University of California. David, D. J. (1958): Determination of zinc and elements in plants by atomic —absorption spectroscopy. Analyst 83, S. 655—661. Hoffmann , F. (1967): Atomabsorptionsflammenphotometrische Manganbestiml mung in Pflanzenaschen. Albrechtathaer Arch. 11 Band, Heft 6, S. 503—506. Ho st er, L. R., Fer rar a, L. B. (1967): Die bestimmung von Mangan in Bodenproben durch ATOM — ABSORPTIONS — SPEKTROSKOPIE. Atomic Absorption Newshetter vol. 6, Nr, 3, 71 Libertyrille/III USA. Paw luk, S. (1967): Die Analyse von Bodenproben durch Atom — Absorptions — Spectrofotometrie. Atom. Abs. Newsletter, Vol. VI No. 3, 53—56. Universität von Alberta, Edmonton, Canada. Priručnik za ispitivanje zemljišta knjiga I, kemijske metode ispitivanja zemljišta od 28—29. Beograd 1966. Steel , R. G. D. and Torrie , J. H. (1960): Principles and procedurs of statistics. Me Graw-Hill Company, Ine, New York. Stojanović, D. i Vajgand, V. (1975): Glasnik kemijskog društva Beograd: 655—671. W e 1 c, B. und W i e d e k i n g, E. (1971): Neuere Bedienungs komfart und verbesserte Präzision bei der Analyse mit dem Atom — Absorptions — Spektrophotometer — 300, Analysentechnische Berichte. Heft 23 Überlingen. 1—13. A Contribution to the knowledge of Jron, Manganese and Zinc determination by atomic absorption flame Photometry in plant materijal by burning up with sulphuric and nitric Acid Summary The samples of plant material have been burned up with sulphuric and nitric acid, and from these samples the determination of Iron, Manganese and Zinc was performed by Atomic Absorption Flame Photometry. The results obtained by different means for the extraction of Iron, Manganese and do not vary significantly at 5 and 1 percent levels. From these investigations it is possible to conclude that for Iron, Manganese and Zinc determination in plant material both extraction techniques could be used, and that results are comparable. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1980 str. 28 <-- 28 --> PDF |
(J. Wessely), »koji poznaje uslied svojih prijašnjih nauka posve dobro Kras, poče sad na sijalištu (u rasadniku Rodik, nap. OP) govoriti, da nacrta osobitosti za Kras zgodne metode u uzgojivanju razsada. Tu se radi — reče on — ponajprije o trojem: prvo, da se još posve mlada stabalca sa kratkim još kornjenjem zaštite od sunčane iege; drugo, da se učine jakima; treće, da se njihovo korjenje u čim manjem prostoru skupa drži (zbog kamenitosti terena sadnje, nap. OP)... Ove okolnosti čine ovdje jednu metodu odgajanja bilina, koja se drugdje vidi samo kod vrtlarstva znamenitom; to je ono uzgajanje bilina u malim zemljenih posudah. Za kulturu svoje zemlje zaslužni grof Fanfogna u Trogiru uzgajana taj način »Pinus halepensis« za zasadivanje dolnjih krši, a u Prestrank u i L i p i c i (u Kranjskoj) uzgaja ondašnje c. kr. ždriebaničarstvo i druge bjelo- i crnogorice za presađivanje u loncih. ... poslije je tu presađivanje biljaka vrlo lahko, te se tim izbjegava čim više presađivanjem skopčana alternacija bilina, buduć da se one skupa sa posudami donesu na mjesto, gdje će se zasaditi, dakle dođu iz njih odmah na novo mjesto. Svakako, da je takvo uzgajanje u loncih skupo, ali na najgornjih mjestih, gdje rek bi ne ima ništa do kamena, ne može se uobće glede toga učiniti bez velikih troškova, a odgajanje u sudovih moglo bi se još dosta i usavršiti n. pr. ako bi se učinili sudovi, koji bi nadomjestili više posuda.« (Šumarski list, 1879, str. 160 — 161) |