DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1977 str. 43 <-- 43 --> PDF |
INTENZITET OŠTEĆENJA SEMENA OD INSEKATA I ZASTUPLJENOST ŠTUROG SEMENA CRNOG BORA (Pinus nigra Arn.) U ZAVISNOSTI OD MORFOLOŠKIH KARAKTERISTIKA ŠIŠARICA Ljubisav R. Marković i Milomir Vasić SAŽETAK. Autori su iz uroda sjemena crnog bora 1974. godine iz sastojina u šumskom predjelu Kaluđerske bare (na planini Tari u Zap. Srbiji) ispitivali ovisnost udjela šturog sjemenai sjemena oštećenog od insekata o boji dozrelih češera. Ta su ispitivanja pokazala, da je udio šturog sjemena praktički neovisan o boji češera, jer je sa svjetlosmeđom bojom ljuski iznosio 23,93 %, 5 crnozelenom bojom 19,34 % a iz crnih šišarica 20,00 %. Boja šišarice međutim dobar je indikator za udio oštećenog sjemena od insekata, jer je taj iznosio u svjetlosmeđim šišaricama 7,32Q/o, u crnim 8,52°/o, a u crnozelenim 72,75%. (Ur.) UVOD U našoj zemlji je mailo rađeno na proučavanju štetnih insekata na četinarskoim semenu, a posebno na semeniu ornog bora (Pinus nigra Arn..) tako da o relativnoj brojnosti oštećenih šišarica i semena, kao i o samim insektima, nema podataka. Istina, analizom kvaliteta semena ove vrste tokom više godina, zapaženo je da u standardnim uzorcima zastupljenost oštećenog semena .ne prelazi 5% (MARKOVIĆ, LI., 1974) što je svakako rezultat prethodne pripreme semena u cilju ispunjavanja određenih normi o kvalitetu, kojom prilikom je separatorom odstranjena, poored šturog, i veća količina semena oštećenog od insekata Međutim, u savremenom semenarstvu, seme oštećeno od insekata i šturo seme čine značajnu negativnu stavku, pa bi poznavanje stvarnih vrednosti ovih kategorija, pored teoretskog imalo i praktični značaj jer bi pridonelo pravilnom kalkulisanju u proizvodnji i doradi istog. S druge strane šišarice crnog bora, koje su inače karakteristične po boji svojih Ijuspi (SUKAČOV, A. V., 1938; lOVANOVIĆ, B., 1967; STEFANOV, B., i GANĆEV, AP., 1958), mogu se po ovoj karakteristici u izvesnom stepenu i razlikovati u istoj populaciji (VIĆBNTIČ, M„ 1954; MARKOVIĆ, Lj„ 1975) kao i šišarice belog bora (ROSNEV, B., 1963., 1972; LISTOV, A. A., 1963), pa bi praćenje brojnosti oštećenja šišarica i semena od insekata kao i zastupljenost šturog semena s obzirom na razlike u boji Ijuspi šišarica moglo ukazati na izvesne pravilnosti od interesa za dalje proučavanje ove materije, što i predstavlja predmet ovoga rada. 153 |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1977 str. 44 <-- 44 --> PDF |
MATERIJAL I METOD RADA Šišarice su brane 19. i 20. novembra 1974. godine, sa više stabala u sastojim crnog bora u Kaluđerskim barama (Tara). Po dopremanju istih u laboratoriju izdvojene su tri grupe od po 300 kom., -koje su se razlikovale po boji svojih ljuspi. Prvu grupu sačinjavale s šišarice sa svetio smeđom bojom, drugu sa crno zelenom i treću sa ornom. Radi lakšeg upoređivanja, u tekstu i tabelama zadržane su odgovarajuće numeričke oznake za boju pojedinih grupa šišarica. Iz svake grupe izdvojeno je po 200 kom. šišarica koje su, odvojeno kao uzorci, sušene u laboratorijskoj sušnici sa uređajem za održavanje potrebne temperature, do potpunog otvaranja njihovih ljuspi. Posle odvajanja semena od šišarica, sa istog su istovremeno skidana krilca i odvajane semenke oštećene od insekata. Ostale šišarice (po 100 kom iz svake grupe) stavljane su odvojeno u obrojeene male papirne kesice i sušene na is>ti način kao i prethodne, ali su odgovorajući podaci registrovani posebno za svaku šišariou. Podaci o apsolutnim i relativnim vrednostima oštećenog semena za svaki uzorak od po 300 kom šišarica pojedinih grupa prikazani su u tabeli br. 1, a za uzoirke od po 100 kom šišarica u tabeli br. 2. Podaci o relativnoj brojnosti napadnutih šišarica od insekata prikazani su u tabeli br. 3, a a o vrednostima oštećenog semena dobijenog samo iz napadnutih šišarica prikazani su u tabeli br. 4. TAB. BR. I 1 « O KO III UKUPAN BROJ ZRNA , SEMENA M KOM, BROJ OŠTEĆENIH ZRNA SEMENA N p.JK. M _ TEST SIGNIFIKANTNOSTI RAZLIKA PROPORCIJA P,-P 2 P,-P3 P2 -P3 1. 300 11 839 867 0.0732 2. 300 12899 1644 0.1275 3. 300 13080 M U 0,0852 -0,0543***|-0,OI20** | 0,0423*** * 900 37 818 3625 0,0959 TAB. BR. 2 u — --I I UKUPAN BROJ ZRNA li l!l Hill TEST SIGNIFIKANTNOSTI RAZLIKA PROPORCIJA P.iL M SEMENA M N P,-P2 P,-P3 P2-P3 1. 100 3652 230 0.0630 2. 100 4484 590 0.1316 3. 100 4411 343 0,0778 -0.0686"** -0.0148* 0,0538*** S 300 12547 1163 0,0927 |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1977 str. 45 <-- 45 --> PDF |
BROJ ANALIZIRANIH ŠlŠARICA BROJ < NAPADNUTIH TEST SIONIFIKANTNOSTI M SISARICA RAZLIKA PROPORCIJA M N 1*1- P2 P1-P3 P 2-P 3 KOM. 1 100 44 0,44 2. 100 75 0,75 3. 100 59 0,59 -0,31»** -0,15* — 0.16 * S 1 300 178 0,5933 <0 0 -i/i 0 S ž ES 5< f5 2 ^ 9 K UKUPAN BROJ ZRNA SEMENA M KOM . BROJ OŠTEĆENIH ZRNA SEMENA N N P;-M" T EST SIGNIF I KANTNOSTI RAZLIK A PROPORCIJA P l-p 2 p 1-P 3 p 2-P 3 1. (4 1725 230 0,1333 2. 75 3415 590 0,1728 3. 59 2535 343 0,1302 -0,0395* * 0,0031 0,0426** S 178 7775 1163 0,1496 Podaci o zastupljenosti šturog semena dobijani su presecanjeni neisklijalih semenki posle završenog klijanja uzoraka od 3000 kom zrna semena iz prve grupe, 3500 kom iz druge i 3800 kom zrna iz treće grupe šišarica i prikazani u tabeli br. 5. REZULTATI I DISKUSIJA Od 11 839 kom zrna semena dobijenog iz šišarica prve grupe, izdvojeno je 867 kom ili 7,32% semena oštećenog od insekata, dok je od 12 899 semenki iz šišarica druge grupe izdvojeno 1644 kom ili 12,75% oštećenog semena, a od 13 080 kom semenki iz šišarica treće grupe izdvojeno je 1114 kom ili 8,52% semena oštećenog od insekata (tabela br. 1). Apsolutne razlike proporcija oštećenog semena između šišarica prve i druge grupe (Pi — P2 = —0,0543***) »kao i između šišarica druge i treće grupe (P2 — Pa= = 0,0423***) značajne su i signifikanitine na nivou od 0,1%, što znači da je seme iz druge grupe šišarica 1,74 puta više oštećeno od semena iz prve, a 1,5 puta od semena iz treće grupe šišarica. Inače, razlika proporcija oštećenog semena između prve i treće grupe šišarica (Pi — P3 = —0,0120**) iako signifikantna na nivou od 1% nije značajna. Navedene odnose u broju zrna oštećenog semena po grupama šišarica očigledno Mustruje i tab. br. 2. Slični odnosi vrednosti kao i razlike proporcija oštećenog semena po grupama šišarica konistatovani su i na uzorcima semena dobijenog iz po 100 kom šišarica (tab. br. 2). Apsolutna razlika proporcija između prve |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1977 str. 46 <-- 46 --> PDF |
< g l 1. BROJ ANALIZIRANIH ZRNA SEMENA M BROJ ZRNA ŠTUROG SEMENA N KOM. 3000 ´ 718 r.JL M 0.2393 TAB. BK. 5 TEST SI GNIEIKANTNOST I RAZLIK A PROPORCIJ A p|-h p l " p3 | P2 P3 2. 3500 677 0,1931 3. 3800 760 0.2000 0,0<59** 0,0393 » [-0,006 6 S 10 300 2155 0,2092 i druge grupe ovde iznosi —0,0686***, između prve i treće —0,0148*** a između druge i treće grupe 0,0538***, što u relativnim vrednostima iznosi —109%, —23% i 69°,,´„. S druge strane, interesantno je istaći da je od 100 kom analiziranih šišarica prve grupe, oštećenje od insekata konstatovano samo na semenu iz 44 šišarice, dok je u drugoj grupi oštećenje semena iregistrovano na 75 Ikom a u trećoj na 59 kom šišarica {tab. br. 3). Razlika proporcija između prve i druge grupe (Pi — P2 = —0,31***) značajna je i signifikantna na nivou od 0,1%, dok su razlike između prve i treće grupe (Pi — P3 = —0,15*) odnosno druge i treće grupe šišarica (P2 — P3 = 0,16*) takođe značajne ali signifikantne na nivou od 5%. Ove razlike u relativnoj brojnosti napadnutih šišarica pojedinih grupa, svakako su najvećim delom rezultat razlika njihovih mikroekoiloških uslova koji se ispoljavaju preko izvesnih fizio´loško-biohemijskih a verovatno i mehaničkih karakteristika, koje više ili manje pogoduju inisektima za polaganje jaja, ishranu i razvoj larvi. U prilog tome svjedoče i podaci MARKOVIĆA, Lj., (1975), dobijeni na istom materijalu, iz kojih se vidi da se šišarice pojedinih grupa razlikuju u više analiziranih karakteristika. Tako, pri istim srednjim vrednostima dimenzija, prosečne težine šišarica u sirovom stanju iznosile su kod prve grupe 18,42 gr, kod druge 26,65 gr, i treće grupe 23,92 gr. Posle sušenja tokom 4 dana na temperaturi od 45° C, šišarice prve grupe izgubile su 9,39% vlage, dok su šišarice druge grupe izgubile 30,32% a treće grupe 29,39% vlage, kada su se težine prve i treće grupe šišarica izjednačile, dok su šišarice druge grupe i dalje bile teže od ovih za 11,26% i 9,95%. Pored toga, za potpuno otvaranje šišarica prve grupe bila je potrebna znatno veća temperatura nego za ostale. U vezi sa tim sprovedena regresiona analiza pokazala je da između težine (u sirovom stanju) odgovorajućih grupa šišarica i relativne brojnosti njihove napadnutosti od insekata postoji vrlo jaka korelaeiona veza pozitivnog znaka koju karakteriše koeficijent korelacije od r = 0,9779, značajan na nivou od 2%, sa 2 idif, pa ga ne bi trebalo smatrati slučajnim. Svakako da preko ove (korelativnosti treba shvatiti uticaj drugih komponenata na brojnost napadnuti šišarica, čiji je kvantitativni izraz maskiran težinom šišarica sa kojom te komponente takođe koreliraju. Pored vlage kao jedinog od osnovnih uslova pogodne sredine, ovde u prvom redu dolaze hraniljive materije koje se menjaju pri gubljenju vlage kao što se menjaju i drugi neophodni činioci fiziološko- biohemijske i fizičke prirode. 156 |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1977 str. 47 <-- 47 --> PDF |
O tome što stoji u osnovi pojave razlika u boji šišarica crnog bora, odnosno u kojoj su meri one prouzrokovane uticajem sredine a u kojoj su determinisane genski, nema dovoljno podataka, što će biti predmet posebnih ogleda. Međutim, proučavajući osobenosti fruktifikacije Pinus nigraArn., VIĆENTIĆ, M., (1954) ističe da ikoirišćeni uzorci šišarica predstavljaju srednje genetske vrednosti pojedinih populacija u kojima su razlike u boji šišarica dosta velike iz čega se, u vezi sa ovim, već mogu izvesti zaključci. I ROSNEV, B., (1963, 1972) ističe da su boja šišarica belog bora i oblik apofiza nasledne karakteristike i imogu služiti kao sigurniji dijagnostički parametar ikod selekcije nego dimenzije i oblik šišarica. S druge strane, prema podacima koje navodi LISTOV, A. A., (1963), boja šišarica belog bora ubranih zimi ostaje pri čuvanju neizmenjena i vrlo se malo menja prilikom sušenja, dok .se pri ranijem branju njihova boja menja, što u izvesnoan smislu nije u skladu sa podacima navedenih autora. Ipak, postojeće razlike u boji šišarica ovog ogleda, ubrane istog dana i u istoj populaciji, sa fiziološki jednako ´kvalitetnim semenom, dozvoljavaju da se makar i uslovno može govoriti o ranim i -kasnim formama šišarica. Nezavisno od toga čime je ta pojava uslovljena, ona ukazuje da su razlike u relativnoj brojnosti napadnutih šišarica prouzrokovane ili od strane jedne vrste insekata sa produženim periodom rojenja ili sa više generacija, čije rojenje i polaganje jaja koincidira sa pogodnošću mikroekoloških uslova pojedinih grupa šišarica, o čemu je već bilo reci. Takođe je moguća i predpoistavka da se radi o nekoliko vrsta insekata čije se rojenje takođe poklapa sa najpogodnijim morfofiziološkim stanjem šišarica za polaganje jaja i razvoj larvi. U svakom slučaju za odgovor na ovo pitanje treba izvršiti detaljnija proučavanja štetnih insekata. Pre svega sakupljanjem šišarica u više navrata, sve do kasne jeseni, biće moguće da se utvrdi vrsta inisekta koja je u pitanju i rasvefcle otstali problemi vezani za odnose insekat — biljka domaćin. Ovo tim pre što pregledom reprezentativnih uzoraka oštećenog semena iz pojedinih grupa šišarica nisu nađeni ni živi ni uginuli insekti. Determinacija na osnovu izgleda samih oštećenja i oblika odnosno forme izsletnih otvora nije sigurna iako oni ukazuju na izvesne razlike o kojima je reč, što je u skladu sa podacima MARKOVIĆA Lj., (1974), koji indiciraju da oštećenja semena crnog bora, čuvanog duže vreme na skladištu, potiču od više vrsti insekata. Otkrivanje larvi i determinacija insetkata ikoji napadaju šišarice našeg crnog bora, pored teoretskog ima i praktični značaj. Ovo naročito potvrđuju podaci o procentu oštećenog semena dobijeni analizom istog samo iz napadnutih šišarica (tab. for. 4). Tako, od 1725 zima semena dobijenog iz 44 napadnute šišarice prve grupe, bilo je 230 ikom ili 13,33l()/o oštećenih semenki, od 3415 korn zrna semena dobijenog iz 75 šišarica druge grupe bilo je oštećeno 590 ikom ili 17,28´% semenki, a od 2635 ikom zrna semena dobijenog iz 59 oštećenih šišarica treće grupe bilo je 343 kom ili Hfll^/o oštećenih semenki. Slično kao i u prethodnoj analizi i ovde je u semenu šišarica druge grupe bilo 1,3 puta više oštećenih zrna nego u se- menu iz šišarica prve i treće grupe, što je potvrđeno na nivou od 1%, testiranjem razlika proporcija oštećenog semena. |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1977 str. 48 <-- 48 --> PDF |
Ovako obračunate relativne vrednosti semena oštećenog od insekata prilično isu bliske vredinostima šturog semena pojedinih grupa šišarica, što se vidi iz podataka tabele for. 5. Tako, analizom 3000 kom zrna semena iz šišarica prve grupe izdvojeno je 718 kom ili 23,93% šturih semenki, dok je iz 3500 pregledanih zrna semena iz šišarica druge grupe izdvojeno 677 kom ili 19,34% a iz 3800 kom zcrna iz šišarica treće grupe izdvojeno je 760 kom ili 20,00% šturog semena (tab. tor. 5). Upoređivanjem proporcija šturog isemena vidi se da između šišarica druge i treće grupe nema razlika, dok je u semenu iz šišarica prve grupe bilo 1,2 puta više šturih zrna nego u ostalim grupama, što je signifikantno na nivou od 1%. Upoređivanjem zbirnih vrijednosti podataka tabela for. 1, 4 i 5, može se dobiti jasnija slika o parametrima osnovnih frakcija koje utiču na smanjenje prinosa semena kod proizvodnje i dorade istog. Pregledom 37 818 kom zrna semena dobijenog iz uzorka od 900 kom šišarica, izdvojeno je 3625 kom ili 9,59 semenki oštećenih od insekata. Međutim, pregledom 7775 kom zrna semena dobijenog iz uzorka od 178 kom samo napadnutih šišarica, izdvojeno je 1163 kom ili 14,96°0 oštećenih semenki, što sa šturim semenom od 20,92%, izdvojenim iz uzorka od 10.300 kom zrna, čini značajnu negativne stavku od 35,88´°0, koju svakako treba imati u vidu pri kalkulacijama u savremenoj proizvodnji semena u semenskim sastojinama ili plantažama a naročito sa pojedinačnih plus stabala. Činjenica da relativne vrednosti šturog semena, a verovatno i relativne vrednosti šišarica i semena oštećenih od insekata, variraju u zavisnosti od niza faktora a naročito od klimatskih elemenata, što se može videti i na primeru semena jele (MARKOVIĆ, Lj., 1974), ne umanjuje vrednost dobijenih podataka, već ukazuje na potrebu svestranijeg i dugotrajnijeg proučavanja ove materije u našim uslovima. ZAKLJUČAK Na tri uzorka od po 300 kom šišarica crnog bora (Pinus nigra Arn.) koje su se razlikovale po bolji ´ljuspi, analiziran je intenzitet otećenja semena od insekata i zastupljenost šturog semena, pa se na osnovu dobijenih podataka smože zaključiti slledeće: Seme iz šišarica sa crno zelenom bojom ljuspi bilo je u znatno većem broju oštećeno od insekata nego seme dobij eno iz šišarica sa svetilo smeđom Mi crnom bojom ljuspi, između kojih je inače razlika u oštećenom semenu neznatna. Prema broju šišarica u čijem je semenu bilo oštećenih zima od insekata, pojedine grupe su se međusobno znatno razlikovale. Među ovima su najimanje zastupljene šišarice sa svetio smeđom bojom ljuspi, zatim šišarice sa crnom bojom, dok su šišarice sa crno zelenom bojom bile najviše napadnute od insekata. Relativne vrednosti oštećenog semena obračunate na broj semena dobijenog samo iz napadnutih šišarica pojedinih grupa bliske su vrednostima šturog semena, koje je inače nešto više zastupljeno kod šišarica sa svetio smeđom bojom nego kod ostale dve grupe, između kojih pak nema razlika. Nezavisno od boje šišarica, frakcije šturog semena i semena oštećenog od insekata čine značajnu negativne stavku (35,88%) u proizvo´dnji i doradi semena crnog bora, o čemu svakako treba voditi računa pri kalkulacijama u savremenoj proizvodnji semena ove vrste. 158 |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1977 str. 49 <-- 49 --> PDF |
LITERATURA 1. Vićentić , M., (1952): Funkcija i struktura šumskog semenarstva. Beograd Šumarstvo, br. 5—6. 2. Vićentić , M., (1954): 0 nekim osobenostima fruktifakacija Pinus nigra Arn. Beograd, Šumarstvo br. 9—10. 3. Vićentić , M., (1954): Proučavanje prinosa semana glavnih tipova šuma u Srbiji (Prethodni rezultati). Zbornik Instituta za naučna istraživanja u šumarstvu Srbije. Knjiga III. Beograd. 4. Jovanovdć , B., (1967): Dendrologija sa osnovima fitocenologije. Naučna knjiga. Beograd. 5. Lis tov, A. A., (1963): Pererabotka šišek sosni s učetom ih morfologičeskih osobemnostej. Lesnoe hozjajstvo br. 11. 6. M ar ko vić, Lj., (1974): Uitieaj pigmentacije semenjače semena ornog bora (Pinus nigra Arn.) na intenzitet napada insekata. Beograd, Šumarstvo br. 7—9. 7. Mark o vić, Lj., (1974): Uticaj klimatskih elemenata i geografskog položaja objekata na varijabilnost apsolutne mase i šturog seinena jele (Abies alba Mill.). Rad predat u štampu. Referisan na iSimpozijumu Sekcije cza genetiku i oplemenjivanje šumskog drveća 23. oktobra 1974. g. u Sarajevu. 8. Mark o vić, Lj., (1975): Fiziološke karakteristike šišarica crnog bora (Pinus nigra Arn.) u vezi sa bojom njihovih ljuspi. Rad predat u štampu. Referisan 15. septembra 1975. godine u Skoplju, na savetovanju održanom u okviru Sekcije za genetiku i oplemenjivanje šumskog drveća. 9. R o s n e v, (1963): Izmenčivost v morfologičnite belezi na šišarkke i semenata v bistričkoto beloborovo nahodište — Sofijsko. Gor. stop. br. 12. 10. Rosnev , B., (1972): Izmenčivost v morfologičnite belezi na šišarkite na helija bor i vr´zka s kačectvata na semenita polučavani od itjih. Gorsko stopanska nauka br. 5. 11. Stefanov , B., i Gančev , Ap, (1958): Dendrologija. Vtoro podobreno izdanie. Sofija. 12. Sukačov , A. V., (1938): Dendrologija s osnovami geobotaniki. Leningrad. SUMMARY Intensity of seed damage by insects and frequency of unfruitful seeds of European Black Pine (Pinu s nigr a Arn.) in dependence on the morphological characteristics of cones On three samples of 300 cones each of European Black Pine (Pinus nigra Arn.) taken at randon from a larger quantity of cones collected on the 19th and 20th of November, 1974, in the locality of »Kaluđerske Bare«, was analyzed the intensity of damage done by insects and the occurence of unfruitful seeds in relation to the colour of cone scales. |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1977 str. 50 <-- 50 --> PDF |
Seeds from cones with blaekish-green scales were 1.74 times more damaged than seeds from cones with light brown coloured scales, and 1.5 times than the seeds from the cones with blaak coloured scales, while the difference in the damaged seeds from (the last two groups of cones was insignificant. In respect of the number of cones in whose seed were grains damaged by insects, individual groups differed considerably from one another. Among these the least represented were the cones with light brown scales (44%), the cones with black scales (59%), while cones with blackish-green scales were attacked by insects most (75%). The relative values of damaged seeds — calculated to the number of seeds obtained only from the attacked cones of individual groups — were near to the values of unfruitfull seeds, add they amounted: in seeds from cones with light grey scales to 13.33%, from cones with blacksich-green scales to 17.28%, and in seeds from cones with black scales to 13.02%. The relative values of unfruitful seeds from cones of individual groups were approximately equal and they amounted: in seeds from cones with light brown scales to 23.93 %>, from cones with blackish-green scales to 19.34%, and in seeds from cones with black scales to 20%. Independently of the colour of cones the fractions of unfruitful seeds and of the seeds damaged by insects make a significant negative item (35.88%) in the production and finishing of the seed of European Black Pine, which should at any rate be taken into account in calculations during the contemporary production of seeds of this species. Primljeno 30. Ill 1975. Ljubisav R. MARKOVIĆ, dipl. biolog, Dr Milomir VASIĆ, dipl. ing. šum., Institut za šumarstvo i drvnu indu striju, Beograd 8. MEĐUNARODNI SIMPOZIJ NA CELOVAČKOM SAJMU DRVA 1977. Na ovogodišnjem Celovečkom drvnom sajmu u vremenu od 13. do 21. kolovoza o. g. održat će se i 8. međunarodni simpozij o šumarstvu. Tenia simpozija je »BRDSKA ŠUMA — VIŠE NEGO USLUŽNI POGON«. Teme referata su: — Promjene i dinamika funkcija šume, — Voda i šuma, — Ima li proizvodnja drva budućnosti? i — Mjere za ekonomsko iskorišćivanje šuma i šumarska politika. Kao koreferenti obavezali se mnogi šumarski stručnjaci iz Austrije, Švicarske, Njemačke i JUGOSLAVIJE. Na simpoziju predviđeno je simultano prevođenje na hrvatskosrpskom i na talijanskom jeziku. Bit će prikazan i film o šumama za rekreaciju u Tirolu, a ekskurzija će održati na području Julijske krajine — Udina s pregledom zaštitnih građevina, zaštitnih šuma i šuma za rekreaciju. Detaljnije upute daje KLAGENFURTER MESSE, 9021 Klagenfurt P. F. 79 odnosno Valentin-Leitgeb-Strasse 11. |