DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1974 str. 34 <-- 34 --> PDF |
nego što igra određenu fiziološku ulogu pa kao takva ima i praktičnu primenu u selekciji i gajenju šuma. Napomenimo samo da je teško i zamisliti mogućim traženje, izdvajanje, uređivanje i gazdovanje semenskim sastojinama bez podrobnijeg studiranja i poznavanja spolnonsti stabala dotične vrste. Rodnost i rađanje stabala, koji su u direktnoj vezi sa spolnošću, osnovni su preduslov i cilj semenskih saslojina. Oni su i glavna poluga preko koje se odvija oplemenjivanje šumskog drveća u praksi. Pored poznatih tehničkih i bioloških osobina takva stabla moraju imati i još jednu vrlo važnu fiziološku odliku: da nasledno poseduju dobro, često i redovno cvetanje odnosno plodonošenje (fruktifikaciju). U vezi sa time u semenskim sastojinama uzgajivači ne mogu tolerisati veći broj slabije rodnih ili potpuno nerodnih (jalovih) stabala. Osim toga, među rodnim stablima mora se održavati najpovoljniji odnos muških i ženskih spolova kada se radi o dvodomnim vrstama. To znači da se u semenskim sastojinama mora izvoditi selekcija i nega stabala prvenstveno na bazi njihove spolnosti. Fiziološki značaj spolnosti šumskog drveća odražava se i na prinosnoj sposobnosti sastojina. Istraživanja prirasta običnog jasena u zavisnosti od spolnosti njegovih stabala pokazala su da muška stabla redovno postižu veću drvnu masu od jednako starih ženskih stabala. To najbolje predočuje priloženi tabelarni pregled (R o h m e d e r - S c h ö n b a c h, 1959). Procentualna superiornost rasta muških nad ženskim stablima(Rast ženskih stabala obeležen sa 100) jasena Tabela 1. Nalazišta Starost Visina Prečnik Drvna masa Ingolstadt 51 114 117 153 Eglharting 55 110 112 133 Dietersheim 53 106 114 135 (Rohmeder-Schönbach, 1959) Da muška stabla postižu veću drvnu masu od ženskih stabala uverili smo se i na primeru jasike iz brdskih područja Bosne. Izdvajajući na raznim lokalitetima plus stabla ove vrste, na bazi krupnoće, tehničkih osobina i zdravosti, ustanovili smo da je od nekih 200 primeraka oko 80% bilo muških, a samo 20% ženskih. Pošto se pri izdvajanju stabala nije obraćala pažnja na spol to se i ovaj odnos može uzeti kao ubedljiv dokaz da su muška stabla po prirastu (i drugim nekim osobinama) superiornija od ženskih. Sporiji rast i manji prirast ženskih stabala jasena, jasike a verovatno i drugih dvodomih vrsta drveća objašnjava se time što ona u rodnim godinama troše određenu količinu hranjivih materija za obrazovanje plodova i semenki a u nerodnim godinama za otklanjanje raznih fizioloških gubitaka nastalih u vezi sa fruktifikacijom. Kroz to vreme muška stabla tu količinu hranjivih materija normalno koriste za daljnje obrazovanje drvne materije i povećanje prirasta. Da je rast i prirast šumskog drveća povezan sa spolnošću i plodonošenjem potvrđuje činjenica što kod svih vrsta obilnije rađanje nastupa redov |