DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1973 str. 52 <-- 52 --> PDF |
AKTUALNA PROBLEMATIKA NEKI REZULTATI ISTRAŽIVANJA PRIRASTA STABALA U SKUPNOM RASTU Kod sela Kozino, nedaleko Zadra, 1946. godine izvršeno je pošumljavanje alepskim borom površine od cea 2 ha. Pošumljavanje je izvršeno na klasičan način sadnjom sadnica u rupe manjih dimenzija, uglavnom ne većim od 40X40X40 cm. U jednu rupu (sadno mjesto) posađeno je po jedna ili dvije biljke. Uspjeh sadnje bio je gotovo stopostotan. Razvoj sastojine, uzevši u obzir bonitet staništa, bio je dobar i u starosti od desetak godina prosječni prsni promjer sastojine iznosio je oko 10 cm. Razlika dimenzija, u prosjeku, nije bilo između stabala koja su na sadnom mjestu bila kao samci i stabala dvojaka, tj. po dva na pojedinom sadnom mjestu što znači da je u potonjem slučaju prirast drvne mase po sadnom mjestu kod dvojaka bio oko dva puta veći, nego kod stabala samaca. U šumi Kaočina gaj, više Kaštel Sućurca kod Splita, Savezni institut za pošumljavanja i melioraciju krša u Splitu osnovao je 1951. godine pokusnu plohu za praćenje razvoja sastojine nakon sječe na panj (podmladne, resurekcione sječe). Pored ostalog, ispitivan je i utjecaj smanjivanja broja izdanaka u novo nastalom grmu odnosno skupini izdanaka i izbojaka na prirast ostalih izdanaka. Pokazalo se, da razlika u prirastu, kako visinskom tako i debljinskom, između čišćenih i nečišćenih grmova nije bilo ili su one bile neznatne (1). Na ove konstatacije sjetili smo se upoznavši referat prof, dr Nikole P eneva: Biotehničeskijat progres v gorskoto stopanstvo, objavljenog u časopisu »Priroda« (2). U tom radu nalazi se i tumačenje iznijetih naših opažanja i mjerenja, jer u njemu prof. Penev iznosi rezultate istraživanja o prirastu stabala raslih kao samci (soliteri — u relativnom smislu pojma) i raslih u grupi (kompleksno) i to kako grupa nastalih prirodnim načinom tako i grupa posađenih u cilju istraživanja ove pojave. Od prirode, grupe stabala (kite stabala) nalaze se u sastojinama na Staroj Planini, Rili, Pirinu, Rodopama i Strandži, a sadnjom biljaka podignute su sastojine na odgovarajućem broju pokusnih ploha. U ovom radu prof. Peneva su podaci za slijedeće primjere: 1. Stablo smreke staro 30 godina kao so 1 i t e r imalo je pp 12 cm, temeljnicu 113 cm2, a drvnu masu 0,083 m3 odnosno po 1 m2 projekcije krošnje 3,22 kg drvne mase, a grup a od 3 stabla promjera u prsnoj visini 12, 12 i 14 cm imala je temeljnicu 380 cm2, a masu 0,285 m3 odnosno po 1 m2 projekcije krošanja 8,02 kg drveta; 2. stabla smreke stara 80 godina: — rasla kao samc i imala su pp 36 cm, visinu 24 m, masu 1,10 m3 odnosno po 1 m2 projekcije krošnje 20,7 kg drveta, a rasla kao grup a od 4 stabla imala su zbroj promjera u prsnoj visini 116 cm (u rasponu |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1973 str. 53 <-- 53 --> PDF |
od 22 do 36 cm), prosječnu visinu 25 m, ukupnu drvnu masu 3,14 m3 odnosno po 1 m2 projekcije krošanja 40,7 kg drveta. Stabla koja su rasla kao grupa od 7 stabala imala su zbroj promjera u pp 202 cm (u rasponu od 20 do 34 cm), prosječnu visinu 20,5 m, a ukupnu drvnu masu 4,04 m3 odnosno po 1 mä projekcije krošnje stabala 56,5 kg, a koja su rasla kao grupa od 8 stabala sa zbrojem promjera 272 cm (u rasponu od 18 do 40 cm), prosječne visine 20,2 m (ali je jedno stablo pp 20 cm bilo izričito podsLojno), ukupne drvne mase 6,69 m3 odnosno po 1 m2 projekcije krošnje 64,3 kg; 3. stabla bora (nije navedeno kojeg) u starosti 110 god. i grupe stabala bor- smrcka starosti 100—110 godina: — stablo bora samca imalo je pp 48 cm, visinu 28 m, drvnu masu težine 1134 kg odnosno po 1 m2 projekcije krošnje 30,5 kg, — grupa od 3 bora imala je zbroj promjera 148 cm (2 po 48 cm, 1 52 cm), prosječnu visinu 28 m, drvnu masu 3432 kg odnosno po 1 m2 projekcije krošanja 66,2 kg, — grupa koja se sastojala od 3 bora i 6 smreka od kojih su borovi nadvisili smreke u obliku gornje etaže, a vrhovi smreka dopirali su do krošanja borova imala su zbroj promjera u prsnoj visini 300 cm (borova stabla 46, 48 i 51 cm, a smrekova od 20 do 30 cm), ukupne drvne mase 4717 kg odnosno po 1 m2 projekcije krošanja 85,3 kg; 4. 5-godišnja stabalca hrasta, posađenog u svrhu pokusa, imala su slijedeće dimenzije: — pojedinačno posađenih visina je iznosila 39,7 cm (u rasponu od 21 do 65 cm), promjera na 10 cm iznad zemlje 8,2 mm (u rasponu od 5 do 13 mm), — posađenih u grupi (kiti) od 3 stabalca prosječna visina iznosila je 56,6 cm (u rasponu od 24 do 84 cm), a prosječni promjer 12,6 mm (u rasponu od 8 do 17 mm); 5. dvogodišnja stabla topola imala su suhe drvne tvari kod pojedinačne sadnje 0,29 kg, a kod grupimične od 3 stabla 2,02 kg, a masa apsolutno suhe drvne tvari dvogodišnjeg himalajskog cedra kod pojedinačne sadnje iznosila je 1,1 gr., a u grupi od 3 biljke 12,7 gr. Iz prednjih podataka nedvojbeno proizlazi, da su razlike u proizvodnji drvne mase velike u korist uzgoja stabala u grupama (kiti). Veća drvna masa proizvedena u grupnom uzgoju stabala posljedica je veće asimilacione površine i međusobnog srašćivanja korijenja stabala. Razlike asimilacione površine uočit ćemo samo iz dva primjera, za bor 1. primjera i za topolu 5. primjera: — stablo bora koje je raslo kao soliter imalo je površinu krošnje 11,6 m2, a zauzimalo 169 m3 životnog prostora, a trojka stabala imala je proizvodnu površinu krošnje 16 m2 i zauzimala životni prostor od 256 m3; — broj listova soliterske topole iznosio je 36, a u grupnoj sadnji od 3 stabla broj listova iznosio je 127. Drugi razlog leži u činjenici što je korijenje stabala u grupnoj sadnji međusobno sraslo te ono za sva tri stabla djeluje kao jedan sistem. Kod grupe bor-smreka, pored srašćivanja korijenja, do izražaja dolazi i razlika u dubini prodiranja korijenja u podlogu, u razvijanju korjenovog sistema u 311 |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1973 str. 54 <-- 54 --> PDF |
dvije etaže: pliće smreke i dublje bora. Pored toga se i krošnje nalaze u dvije etaže pa krošnje smreke koriste i dio svjetla koje prodire kroz krošnje nadstojnih borova. Koliko mi je poznato, kod nas je samo Si m u n o v i ć (3) upozorio na bujniji rast alepskog bora posađenih u kiti u odnosu na sadnju jedne biljke. Inače je B. Prpi ć (4) (1967) postavio pitanje »da li zbog povećanja korijenovog sistema stabala, što je rezultat sječe susjednog stabla, dolazi do povećanja prirasta«, a J. š a f a r (1963) (5) navodi da »fiziološki sraslim korijenjem drveće zajednički crpi vlagu i mineralnu hranu i međusobno donekle izmjenjuje tvari, proizvedene individualno u krošnjama«. Samo ovdje iznijeti rezultati istraživanja o razlikama proizvodnje drvne mase između stabala solitera i stabala u grupnom poretku su toliko zanimljivi i vrijedni da se oni provjere u različitim uvjetima i kod nas, a za koja istraživanja i nisu potrebna neka veća sredstva. Ova istraživanja trebala bi istodobno dati i sliku ekonomskog efekta, iako se pozitivna strana kitaste sadnje ne očituje samo u pojačanoj proizvodnji drvne mase nego i u jačoj i bržoj protuerozionoj zaštiti staništa te estetskoj komponenti pejsaža, kako navodi i prof. P e n e v. O. Piškorić LITERATURA 1. Piškorić , O. (1963): Dinamika visinskog prirasta izbojaka iz panjeva česmine (Quercus ilex L.), Sum. List, str. 122—133. 2. Penev, N. (1972): Biotehničeskijat progres v gorskoto stopanstvo, Priroda (Sofija), knj´ga 4, str. 3—13. 3. S i m u n o v i ć, M. (1958): Fiziološko srašćivanje korijenja alepskog bora, primorskog bora i pinjola, Sum. List, str. 268—277. 4. P r p i ć, B. (1967). Prilog srašćivanju korijenja i akumulacije radioaktivnog izotopa fosfora (P32) u lišću, deblu i korijenju poljskog jasena (Fraxinus angustifolia Vahl) u stadiju mladika, Sum. List, str. 482—491. 5. S a f a r, J. (1963): Ekonomski i biološki temelji za uzgajanje šuma, str. 76. |