DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 3 <-- 3 --> PDF |
ŠUMARSKI LI ST SAVEZ INŽENJERA I TBHNlCARA ŠUMARSTVADRVNE INDUSTRIJE HRVATSKE GODIŠTE 96 SRPANJ — KOLOVOZ GODINA 1972. UDK 634.0.523:634.0.176.1 Fraxnus angustifolia Vahl DEBLJINA I POSTOTAK KORE OBLOVINE POLJSKOG JASENA (FRAXINUS ANGUSTIFOLIA VAHL) Dr STEVAN BOJANIN, Zagreb I. UVOD Drvna masa sortimenata tehničkog oblog drva u eksplotaciji šuma obračunava se bez kore. Kora se kod tehničke oblovine lišćara ne guli, tj. sortimenti se isporučuju s korom pa je potrebno pronaći prikladan način da se od zajedničke mase drva i kore odbije stvarno učešće kore. Drvna masa tehničke oblovine bez kore određuje se kod izrađenih sortimenata, no više puta je potrebno kod planiranja prihoda (na primjer kod drvosječnih prijedloga) unaprijed odrediti netto drvnu masu. U otpadu, što nastaje prhkom obaranja stabala i izrade, kora čini najveći dio, radi čega je što točnijem određivanju učešća kore potrebno posvetiti odgovarajuću pažnju. II. PROBLEMATIKA I CILJ ISTRAŽIVANJA Sadržaj kore se određuje kod stojećih stabala tako, da se za stabla raznih prsnih promjera ustanovi debljina i postotak kore na pojedinim dijelovima debala, na raznim udaljenostima od tla. Pored toga, određuje se i postotak kore za ukupnu drvnu masu stabla. Međutim, kod izrađenih sortimenata oblog drva nije poznat prsni promjer stabla, niti visina od tla na kojoj se izrađeni Sortiment nalazio, nego je poznata samo debljina oblovine i debljina kore. Prema propisima H o m a - e, kod krupnog drva bez kore složenog u prostorne metre dodaje se na račun kore za hrast 15%, a za druge vrste drva 10°/o, Knigg e (6). Međutim, iz daljeg izlaganja vidjet ćemo da debljina kore ovisi o debljini oblovine. Debljinu i postotak kore istraživalo je više autora.. Derföld i (2) je ispitivao debljinu kore cerove oblovine obzirom na debljinu, visinu i starost stabala iz raznih sastojina unutar pojedinih debljinskih razreda oblovine. Analizom varijance došao je do zaključka da debljina kore ne ovisi o gore navedenim karakteristikama stabala. Prema dobivenim rezultatima, debljina kore ovisi o debljini oblovine, dok se utjecaj drugih činilaca može zanemariti. Do sličnih rezultata za jelovinu došao je i autor B o j a n i n (1). Knigg e (6), također, ističe da kod tehničke oblovine debljina kore ovisi o promjeru oblovine. |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 4 <-- 4 --> PDF |
Problem debljine kore kod izrađenih sortimenata tretiran je i u Finskoj. Salmine n (9) je odredio za oblovinu bijelog bora i smreke redukcione koeficijente pomoću kojih se drvna masa s korom može pretvoriti u drvnu masu bez kore. U ovoj radnji je postavljen cilj da se prvo ispita ovisnost debljine kore oblovine poljskog jasena određenog promjera o debljini (prsnom promjeru) stabla od koga navedena oblovina potječe. Naime, trupac određenog promjera može potjecali od stabala razne debljine pa je bilo potrebno ispitati da li prsni promjer stabla utječe na debljinu kore trupaca, koji se od debla mogu izraditi. Drvna masa krupnog drva jelovine potječe samo od debala, budući da drvna masa granjevine, s neznatnim izuzecima, pripada sitnoj granjevini. Kod jasenovine, međutim, granjevina djelomično pripada krupnom drvu, tako da se od granjevine izrađuju i tehnički sortimenti. Stoga je u ovoj radnji postavljen i cilj da se ispita postoji li razlika u debljini kore između oblovine određene debljine izrađene od debla i one izrađene od grana. Dalji cilj je bio, ukoliko se pokaže da debljina debla nema utjecaja na debljinu kore oblovine određene debljine, da se ispita debljina i postotak kore oblovine raznih debljina. III. MATERIJAL ZA ISTRAŽIVANJE I METODA RADA Materijal za ovu radnju prikupljen je na području šumarije Lipovljani, u Gospodarskoj jedinici »Josip Kozarac«, u mješovitim sastojinama hrasta lužnjaka, poljskog jasena i nizinskog brijesta, na vlažnom staništu (Querceto- Genistetum). O ovim sastojinama izneseno je, Emrović-Glavač-Pran j i ć (3), da je tlo nešto slabije hidrogenizirano mineralno močvarno, na čijem profilu prevladavaju žute i smeđe boje oksidacijskih procesa. Bilje indikatori su Genista elata, Carex remota, Carex strigosa, Rumex sanguineus, Cerastiuw süvaticum, Carex brizoides, Ruhus caesius. Dalje se napominje da učestvov? nje jasena u smjesi ne može biti odlučan kriterij za ocjenu pripada li jedna sastojina ovom ili onom tipu. Kora je mjerena na 259 jasenovih stabala prsnog promjera 20—60 cm. Debljina kcre je mjerena na oborenim stablima prilikom sekcioniranja stabala. Sekcionirano je krupno drvo, tj. deblovina i granjevina iznad 7 cm debljine s korom. Dužina sekcija iznosila je kod deblovine u pravilu 2 m, a kod granjevine 2 m i 1 m. Ukupno je premjereno 3.679 sekcija deblovine, srednjeg promjera od 7 cm do 57 cm s korom te 2.202 sekcija grana srednjeg promjera 7 cm do 30 cm s korom. Premjeri sekcija mjereni su u dva okomita smjera na mm, a zatim zaokruženi na više i niže na cijele cm. Na sredini svake sekcije izmjerena je debljina kore na dva suprotna kraja promjera, s točnošću na 1 mm. Tako je na sredini svake sekcije dobivena dvostruka debljina kore. Analizom varijance ispitano je da li na debljinu kore trupčića deblovine određene debljine utječe debljina stabala od kojih trupčići potječu, obzirom da oblovina određenog promjera može potjecati od stabala razne debljine. U svrhu ispitivanja, trupci određenog promjera razvrstani su po porijeklu, tj. prema debljini stabala od kojih trupčići potječu. Tako razvrstanim trupčićima odre |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 5 <-- 5 --> PDF |
đena je aritmetička sredina dvostruke debljine kore pa je analizom varijance ispitano da li debljina stabala utječe na debljinu kore oblovine iste debljine. Ovo ispitivanje je pokazalo da debljina kore deblovine određenog promjera ne ovisi o debljini stabala od kojih oblovina potječe, tj. da razlike aritmetičkih sredina debljine kore nisu signifikantne. Stoga su trupčići oblovine razvrstani u debljinske stupnjeve, bez obzira na porijeklo, tj. debljinu stabala od kojih potječu pa su izračunate aritmetičke sredine dvostruke debljine kore debljinskih stupnjeva trupčića. Ovako izračunata debljina kore prikazana je grafički pa se iz grafičkog prikaza moglo vidjeti da između dvostuke debljine kore i debljine trupaca postoji korelaciona veza. Ova korelaciona veza računski je obračunata pomoću regresione jednadžbe parabole drugog stupnja. Dvostruka debljina kore dobivena računskim izravnanjem upotrijebljena je za računanje postotka debljine kore. Postoci su računati prema promjerima trupčića s korom i bez kore, a zatim prema temeljnicama s korom i bez kore, tj. prema drvnoj masi oblovine s korom i bez kore. Odnos debljine kore oblovine grana preko 7 cm debljine i deblovine ispitan je tako, da je za pojedine debljinske stupnjeve oblovine jedne i druge grupe računata signifikantnost aritmetičkih sredina dvostruke debljine kore, kako bi se utvrdilo da li se u obadva slučaja debljina kore i oblovine odnose na isti način. IV. REZULTATI ISTRAŽIVANJA I DISKUSIJA Na slici 2 prikazana je distribucija broja komada trupčića deblovine od 2 m dužine, na kojima su vršena istraživanja. Najviše su zastupljeni trupčići debljinskog stupnja od 25 cm do 29 cm srednjeg promjera s korom. Kako se iz slike vidi, distribucija je dosta pravilna, tako da konvergira normalnoj distribuciji frekvencija. y CL 80 . «J fe 60. $ S0 °Q 4o . 30 . 20 . -10 l i . I i. | I I I I 1 -3 20 30 40 SO 60 cm, X PRSNI PROMJERI STRBRLR SI. 1. Distribucija pokusnih stabala prema prsnim promjerima; |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 6 <-- 6 --> PDF |
8 -12 17 2% 27 32 37 41 17 51^ yS7x PROMJERI TRUPČICR cm. SI. 2. Distribucija pokusnih trupčića deblovine prema srednjim promjerima s korom Na slici 1 prikazana je distribucija sekcionranih stabala, koja se također oblikom približava normalnoj distribuciji. U tabeli 1 prikazan je rezultat analize varijance, pomoću koje je ispitano da li se debljina kore na trupčićima istog promjera, a koji potječu sa stabala raznih debljina, signifikantno razlikuje. Iz dobivenih vrijednosti »F« vidi se da kod 95% vjerojatnosti i koeficijenata rizika 0,05 od pet debljinskih stupnjeva oblovine signifikantnost postoji samo u jednom slučaju, kod debljinskog stupnja 30—34 cm, dok za koeficijent rizika od 0,01, signifikantnosti uopće nema. Analiza varijance aritmetičkih sredina dvostruke debljine kore kod jasenove deblovine istih promjera, koja potječe od stabala raznih debljina Tabela 1 Debljinski stepen Stepeni Granična vrijednost cblovine s korom slobode F za koef. rizika cm ni n-> 0,05 0,01 15 — 19 3 359 1,54 2,62 3,83 25 — 29 6 786 1,71 2,11 2,83 30 — 34 3 628 2,82 2,61 3,80 35 — 39 4 320 2,05 2,40 3,38 45 — 49 3 59 0,26 2,76 4,13 Iz dobivenih rezultata može se zaključiti da debljina kore ovisi o debljini (promjeru) oblovine, zatim da debljina kore ne ovisi o porijeklu deblovine, tj. debljini stabala od kojih oblovina određenog promjera potječe. Ovo se odnosi na oblovinu debala. To je važno zbog toga, što je kod izrađenih sortimenata tehničke oblovine dovoljno znati njihovu debljinu, da bi se moglo odrediti učešće kore. |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 7 <-- 7 --> PDF |
Iz grafičkog prikaza na slici 3 vidi se da postoji korelaciona veza između promjera oblovine debala kao neovisne varijable i dvostruke debljine kore kao ovisne varijable. Računsko izravnanje je izvršeno pomoću regresione jednadžbe parabole drugog stupnja pa su dobivene slijedeće vrijednosti parametara (a, b, c), koeficijenta korelacije i njegove greške: a = 4,227077 b = 0,830439 r = 0,735 ± 0,007572 c = — 0,006509 Prema Chaddock-u, Serdar (10), ovaj stupanj korelacije pokazuje usku vezu i prema tome je zadovoljavajući. Posebno je tretirana debljina kore grana jasenovih stabala. U toku istraživanja primijećena je razlika debljine kore na oblovini koja potječe od debla u odnosu na debljinu gore granjevine, a u slučaju kada se radi o oblovini istog promjera. Uzeta je u obzir granjevina iznad 7 cm promjera s korom. Stoga je za pojedine debljinske stupnjeve oblovine debala i grana ispitana signifikantnost aritmetičkih sredina dvostruke debljine kore. Rezultati istraživanja su prikazani u tabeli 2. Odnos de bljine kore ´able vine dec lala i granjevine Tabela 2 Postotak razlike debljine kore oblovine od deblovine i granjevine Postotak kore u odnosu na masu drva i kore za isti promjer oblovine bitak postotka om na deblju eblovine 3 SH ´O ö «S o deblo- granj e- SSS vine vine p a ° "3 _ Aritmetička © U sredina (Mx) täo" dvostruke S o debljine ikore OJ N (A OJ t N 5 > deblo- granjeCÖ o >o * a o vine vine 5 "8 cm mm 7— 9 11,4 10,6 2,55 923 7,2 26,0 26,0 0,0 10—14 14,0 12,7 4,64 1.185 9,3 22,1 20,3 1,8 15—19 16,6 15,0 5,24 792 1,96 10,0 18,9 16,7 2,2 20—24 19,3 18,2 2,56 770 5,7 16,6 15,8 0,8 25—29 21,9 19,8 3,06 838 9,6 15,7 14,3 1,4 Kako se u tabeli vidi, između debljine kore oblovine deblo vine i granjevine postoji signifikantna razlika kod svih obuhvaćenih debljinskih stupnjeva. Razlika u postotku debljine kore kreće se od 5,7°/o do 10,0°/o. Razlika postotka kore u odnosu na masu drva i kore kod oblovine i granjevine prikazana je, također, u tabeli 2. Ta se razlika kreće od 0,0°/o do 2,2°/o što je, uzevši u prosjeku, neznatno. Problem se javlja u određivanju učešća kore kod izrađenih sortimenata oblovine, kada se ne može odrediti da li isti potječu od deblovine ili granjevine. Ako se za svu tehničku oblovinu uzme u obzir debljina kore deblovine, kod granjevine će se gubitak kore nešto povećati. Obzirom da za tehničke Sortimente praktički dolazi u obzir oblovina od 15 cm promjera s korom na više, gubitak na kori će se kod granjevine povećati u prosjeku za nešto više od l°/o. Uzevši dalje u obzir da tehnički sortimenti granjevine učestvuju u ukupnoj masi tehničkih sortimenata s malim postotkom, može se zaključiti da će se |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 8 <-- 8 --> PDF |
CO K Q 10 -10 2.0 30 4o SO 60, x PROMJERI TRUPČfĆRom SI. 3. Dvostruka debljina kore deblovine raznih promjera s korom (originalni i izjednačeni podaci); y 4 = % KORE. PRE^H TEMELjNICI BEZ IĆORE .2= % -#--/--u-3 KoROM % Ä0 3 % i --"~ PROMJLRU Bez UOKEA -% -"´ ~"-~ -"-S> /-COROrt ~ 1 30 ZO 40 J i_ O 40 20 30 AO 50 60 X PROMJERI TRUPCI6F) 5 KOROM Ctth Ss. 4. Postoci debljine i mase kore u odnosu prema promjerima deblovine, odnosno prema masi deblovine s korom i bez kore. |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 9 <-- 9 --> PDF |
0 0 N3 N CNJ 0 N$> Cv >> N 51 Ki O cn NS r cn NS VT *2 to K K * ifi V, *´ ->-r*i Kl´ K)´ oj" os" of öS CS NO No´«I "O * ci NN NO X-NO "0 NO o N«C "NC o — NB \o CNI C-1 Cv 00 NS vrCi V, Kl ´Š Ci N » NS. 1 o » O N NO-cN N*-" NK KV CN« C-S* CS-evi" c-, of -NO Ci" Ci V ´NO NO tu - ! 1 NS ^0 Ol CT1 Oo 10 N0 fN-NS c-l c4 -N-0 cn CXi Cv V0 o 00 E 3? Oo" Cv" Cv-rv cv" Cv IV´ tvJ Cv -Cv IO \0 NCJ "NO N.S NS´ ls" NS> CO Irj Ui "5 tv N-0 oo rv CN NXJ vr CNl K) CNI 0 »1 »0 CM ^0 rv-CS V 1 X ts N" i-; Ci K Cv ´tv N5 N& ´ NS " N0 vfi a´ Ni N» ´si lr»´ Vt> Cv 1 ´o eri CS vj »0 Kl -N-Kl 0Q CS C---c-Ki Oo Ki CN CN| rv CNI 3 h/O 71 CN 1*1 ->-5 Na vft vn Is oo 0c Oi o O -N-cvl ro Kl Ni" S| IO lo NU CN ÜNJSÜAOd O ci Ci O V. " Ci CN Ci Ci o o o o o Ci "*3 o O Ci O o 6 K> Cl 0i tv CM cS Nfi Ki Kl NB vr v? cS 35 R o NÜ Kl 0» S3 OS Nj" 00 NO Nf Oi O 6 § Nt ! Irj o~ CS 00 cr, U $ u, ^ Q O o O "Nt Vr vr TN "^N es CN CNl CN o N´T 1 -«o ^ N o o O Ö o o Ö o" sr o o CiJ o" Cl Q Ci O o" CO Ö ü CI 00 «r Ui rv o o>, o CN NO IO K) NO NC tO f"1 UN o te o vi) n cn lo CN Oo ´-o cN NO Oo vB NT CS O Ol Cv NB O o en Sri ^r o ,^K> r vn ´-n N0 Do o NO1 oj CS «i NT 1 -ft in Uj or o O o O a o o1 O O ´O o o o O´ Ci O 0 o Ö i Cv Cv yyt/itiiSOAQ Č to Vri NQ Cv oo CiO 00 cn Ti 01 Ci o o O o o o 0 CS CS CN! CM CNi CN CN CN CS CS ro HiynAtivzi L o Cj lo vr 10 to CN JNj CNI 0 o O Q o Ul *3 si 5´ 5´ n n l*> rv CD o rS lo Cv co CJi O CS 1*1 Nj" NÖ CV 1 U *» 1 1 1 10 K : 8?S n to r) IO vr vr vr vr vr vr VT io in Ul Vrj v 5 cc-O rv v0 -A it, No Ui es CO KO G r ^N0 cn ´Ci CN O o cN ´Cii cn CO 1 5? ci oo InKi f i n es ´N CS ol CN Si cs N-NO X--o NC B tu (0 0 0 0 *Š7-vT NNI Oi K5 oj vQ NS C3i Nir Cv tO CN Ci Vr o Cs «. NS" O cr>~ to cg rv-Oo" -rv Cv-SS va id" N--vo" i CS CS «s Nr- r N?-v-NÖ So -.0 >-1 Sv 5-j »1«! Cv O Ni OD Ki KS CS S S NT ft K> o o rv Ni i-s-V, O Ci Cv to CCi Ci rv cv Vr, IX s-~ o4 C3 O CJ) Ci Oi Oi Ci ´K, OO" 00 «9 "00 ´Cs" CV "Cv Cv rS * NO O OO Kl IV to >0 Kl cn CS CO, CN xc--* Ki NB 3&OX -o cS n rO vt-a, 5 5 Cv fv «0 J3 Ci CS CS NÖ v- NÖ dNSJSdd NO O o o O O o Ci O Ci Cb CM O Q o o Ci o vi NO v-v-X- Ci Q O Q O D Q o Č5 co 8 Ci Ci Ci o Q Q Ci Ci Ci Q vi UN IS ti A Od o o o O o O o o o" o o o C2 o Q o "O o> o" C o o o o k k o o NO) CS Kl -T Q NO o K) NŽ <.K> -T N3T ´S o O vr S? oo oo cn sr o NO Kl r Cv NO rl o o Q o ^~ -T cS io o oj Kl Vfl NO o o O o O Ci rS O O Ci Ci Ci Ci Ci o Q o o o NTi Ci 5: Q *y *? Ul o o o o O D Ö Cl o o O Ö Ci Q O o O Ci" o o o O o o 00 Pi CN-rv -r NO oj T-Ki NO rv i! -VNO Kl B (TI 5 rv Q 0 o o Q o o CN CS cN K) K) 1*1 y NB rv or T v«s o o o o 5 o o o O O o O o O O Ci O e O o o Q o yj tt Q <5 3 o o o 0 o o 0 O rv o o o o 0 o o O" o o Ci c Ci Q O o Ci´ OŽ e> Csl vr NO NO Cv 0Q «0 CTi o o NO Nr CN CS Ki Kl O NT NT TT T TT -N-T-o^ CS CS CN os CN Ol cs CN IJJ-ÜHAt/1/ZI Y V «u cv 82 rv NS vr K) tN o cn Ci 00 Oo rv CN S3 NB li«r CN so 00 0-i" Q NJ NJ Cv 00" Oi o CNI ol Kl Ul rv OD CD 5-2 OJ -N-es cs CN CS o| CN CS Ci 00 o rv 0 0 cr> NT CS CS CS CS CS CS CS CN cs CS tO n 1 V n 273 |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 10 <-- 10 --> PDF |
gubitak drvne mase neznatno povećati ako se i kod obračuna kore granjevine uzme u obzir debljina, odnosno postotak kore deblovine. Prema tome, u daljim razmatranjima uzet ćemo u obzir debljinu kore deblovine. U tabeli 3 i na slici 4 prikazani su rezultati računskog izjednačenja dvostruke debljine kore. Za oblovinu od 7 cm promjera dvostruka debljina kore iznosi 10 mm, a za oblovinu od 57 cm iznosi 30 mm. Omjer debljine kore je 1:3, a promjera oblovine 1:8. Iz toga se vidi da je prirast drvne mase 2,7 puta veći od prirasta kore. Dok se s porastom debljine oblovine povećava i debljina kore, postotak kore opada. Postotak debljine kore u odnosu na promjer kore i drva kod promjera 7 cm iznosi 14,3%, a kod promjera 57 cm iznosi 5,3%, dok je isti postotak u odnosu na oblovinu bez kore nešto veći. Postotak kore kod najtanje oblovine veći je 2,7 puta od postotka kod najdeblje tretirane oblovine. Dalje je u tabeli 3 prikazan i postotak površine prstena kore u odnosu na temeljnicu drva s korom, odnosno bez kore i to za sve naprijed navedene promjere. Ovi su postoci u stvari i postoci volumena kore u odnosu na masu drva i kore, odnosno prema samoj masi drva. Masa kore s povećanjem debljine oblovine raste, dok postotak mase kore opada. U odnosu na masu drva i kore ove veličine se kreću od 26,3% kod najtanje oblovine, do 10,3% kod oblovine 57 cm promjera s korom. Odnos između postotka kore kod oblovine najmanjeg i najvećeg promjera iznosi 1:2,6. Postoci mase kore u odnosu na promjer oblovine bez kore općenito moraju biti veći nego u prethodnom slučaju, tako da je odnos između najmanjeg i najvećeg postotka kore veći nego u prethodnom slučaju i iznosi 1:3,1. Razlika ovih postotaka (prema masi drva s korom, odnosno prema masi drva) kod najtanje tretirane oblovine je znatna (preko 10%). Povećanjem debljine oblovine ona se smanjuje, tako da ta razlika kod oblovine od 57 cm iznosi 1,1%. Iz naprijed izloženih rezultata se vidi da postotak kore ovisi o debljini oblovine, što je potrebno uzeti u obzir i kod obračuna kore kod tehničkih sortimenata. Pogrešno bi bilo kod obračunavanja kore primijeniti podatke iz literature, jer su tamo postoci kore prikazani samo u određenom rasponu. Prema M ü 11 e r u, kako navodi Gaver-Fabricius (4), postotak kore od brutto mase kreće se za bor od 10—16%; za hrast 10—20% itd. Kod određivanja postotka kore, odnosno netto mase izrađenih tehničkih sortimenata, potrebno je uzeti u obzir i debljinu oblovine. U koliko se radi o primjeni ovih rezultata o debljini i postocima kore kod određivanja netto mase sortimenata na stojećim stablima, prilikom planiranja drvne mase za sječu i izradu, treba voditi računa o debljini pojedinih sortimenata. Prema propisima JUS-a, srednji promjer bez kore kod rudničkog drva kreće se od 12 cm do 25 cm; za jasenove pilanske trupce 2. klase od 20 cm na više; 1. klase od 25 cm na više, dok za furnirske trupce 1. klase iznosi 45 cm, a 2. klase 35 cm. Obzirom na rezultate o debljini i postocima kore u tabeli 3 i raznim mogućim debljinama pojedinih sortimenata, pogrešno bi bilo kod određivanja netto mase primijeniti isti postotak kore za sve Sortimente. Najbolje bi bilo odrediti srednji promjer svakog sortimenta. Ako to ne bi bilo moguće, potrebno je postotak kore obračunati posebno za pojedine Sortimente. Prema dobivenim rezultatima i propisima JUS-a o debljini sortimenata, postoci kore u konkretnom slučaju za brutto masu iznose: za furnirske trupce 1. klase od 10,3 do 11,7%; |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 11 <-- 11 --> PDF |
za furnirske trupce 2. klase 10,3 do 13,2%>; za pilanske trupce 1. klase od 10,3 do 15,1%; 2. klase 10,3 do 16,6%; kod rudničkog drva od 15,1 do 20,1%. Kao što se vidi, postoci kore se kreću u većem rasponu kod onih sortimenata koji obuhvaćaju i tanju oblovinu. To je slučaj kod rudničkog drva gdje dolazi u obzir samo tanja oblovina (12—25 cm promjera) pa postotak kore varira za cea 5°/o, a kod 2. klase pilanskih trupaca, gdje dolazi u obzir oblovina od 20 cm srednjeg promjera na više, u konkretnom slučaju postotak kore varira za 6,3°/o. Tamo gdje se ne mogu odrediti srednji promjeri pojedinih sortimenata preostaje mogućnost da se uzmu srednje vrijednosti postotka kore iz danih raspona za pojedine Sortimente. Obračunavanje kore, da bi se dobila netto drvna masa, vrši se na slijedeće načine: obzirom da se prema našim propisima drvna masa obračunava na osnovu srednjeg promjera i dužine, oblovina se ponekad na sredini prstenuje, tako da se skine kora širine prstena od nekoliko centimetara. Ovdje može, međutim, nastati dvojaka greška, tako da se dio kore ne skine ili da se skine i dio bijeli. U prvom slučaju dobivamo veću, a u drugom manju drvnu masu od stvarne. U većini slučajeva kora se ne guli, nego se od izmjerenog promjera s korom odbija dvostruka debljina kore. Obično se odbija kora zaokružena na cijele cm, tako da netto masa drva može biti znatno veća ili manja od stvarne mase. Ova greška izražena u postotku prema stvarnoj drvnoj masi veća je kod tanje nego kod deblje oblovine. Prema tome, najpravilnije je mjeriti promjere s korom pa učešće kore odbiti pomoću odgovarajućeg postotka kore. Prema dobivenim rezultatima istraživanja mogu se donijeti slijedeći V. ZAKLJUČCI 1. Kod deblovine određenog promjera debljina kore ne ovisi o debljini (prsnom promjeru) debla od koga oblovina potječe, nego samo o debljini oblovine. Da bi se to dokazalo izvršena je analiza varijance aritmetičkih sredina dvostruke debljine kore oblovine jednakih promjera, a koja potječe od različito debelih stabala. 2. Utvrđeno je da je kora granjevine tanja od kore deblovine i to kod sve tretirane granjevine debljine od 7 cm do 30 cm s korom. Pokazalo se da su ove razlike signifikantne, a kreću se od 5,7n/ü do 10,0%. Međutim, razlike postotaka mase kore za deblovinu i granjevinu su manje i kreću se od 0% do 2,2%. Stoga se iz praktičnih razloga i kod granjevine mogu primijeniti postoci kore deblovine. 3. Kod deblovine je ispitana korelaciona veza između oblovine raznih promjera i dvostruke debljine kore koja toj oblovini pripada. Primijenjena je regresiona jednadžba parabole drugog stupnja; pokazalo se da postoji uska korelaciona veza. 4. Debljina kore se povećava s povećanjem debljine oblovine, dok postotako debljine i mase kore opada. Odnos debljine kore kod najdeblje i najtanje tretirane oblovine iznosi 1:3. Postotak mase kore u odnosu na masu drva i kore kreće se od 10,3°/n (kod najdeblje oblovine) do 26,3% (kod najtanje oblovine), tako da je odnos između ovih postotaka 1:2,6. 5. Kod određivanja učešća kore izrađenih sortimenata tehničke oblovine, najpravilnije je od oblovine pod korom odbiti masu kore pomoću postotka kore koji odgovara debljini sortimenata. |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 12 <-- 12 --> PDF |
LITERATURA 1. Bojani n S., Učešće kore kod jelove oblovine raznih debljina i njen odnos prema debljini stabala od kojih oblovina potječe. Drvna Ind., 11—12, 1966. 2. Dćrfold i A., Cser meretesoportes vägasbecsles es välasztktervezs. Erd. kut. 1—3, 1967. 3. Emrović — Glavač — Pranjić, Tablice drvnih masa za poljski jasen. Izd. Poljoprivredna šumarksa komora NRH 1962. 4. Gaye r — Fabricius , Die Fcrstbenutzung, 14. Auflage, Berlin 1949. 5. Klepa c D., Istraživanja o debljini kore u šumama hrasta lužnjaka i kitnjaka. Sum. List, 3—4, 1957. 6. KniggeW . u. Schul z H., Grundriss der Forstbenutzung. V. P. Parey, Hamburg u. Berlin 1966. 7. Ryme r — Dudzinsk a T., Beziehung zwischen dem Prozent der Rindenmassc mit einigen Merkmalen von Bäumen in Abhängigkeit vom Bestandesalter. Folia Forestalia polonica. Seria A — Lesnictwo, zeszyt 16, Warszawa 1970. 8. Ryme r — Dudzinsk a T., The relationship between the percentual volume of bark and percentual thickness of bark at d. b. h. in pine stands. Zeszyty nankowe szkoly glownej gospodarstwa wiejskiego w Warszawie. Lesnictwo zeszyt XI, Warszawa 1968. 9. S a 1 m i n e n J., On cubing coniferous saw logs on the basis of measurements on the bark. Folia Forestalia 51. Inst. For. Fenn., Helsinki 1968. 10. Serda r V., Udžbenik statistike. Školska knjiga, Zagreb 1961. Summary BARK THICKNESS AND PERCENTAGE OF THE NARROW-LEAVED ASH (Fraxinus angustifolia Vahl) ROUNDWOOD The author deals with the problem of bark thickness of roundwood (logs and pitprops) cf Narrow-leaved Ash (Fraxinus angustifolia Vahl) stems of 7—57 cm. diameters over bark (o.b.). The author examined first whether the bark thickness of the roundwood of specified diameter depends on the diameter breast high (d.b.h.) of trees from which the roundwood originates. Examined was further the relation between the ´bark thickness cf the stemwood and branchwood of the same diameters. The material to be examined came from the mixed stands of Narrow-leaved Ash, Pedunculate Oak and Field Elm growing on wet sites. For examination were used 259 Ash stems from 20—60 cm. d.b.h. Double bark thickness was measured on felled trees in the middle of individual sections with mean diameter o.b. from 7 cm. upwards. Measurements included 3,679 sections of stemwood from 7—57 cm. mean diameter o.b., and 2,202 branch sections from 7—30 cm. mean diameter o.b. The length of sections amounted in stemwood to 2 m., and in branchwood to 2 and 1 m. By variance analysis cf arithmetical means of double bark thickness of the roundwood of specified diameter, which was sorted out according to diameters b.h. of the stems from which the roundwood originated, it was found that the bark thickness of roundwood of the same diameter did not depend on the diameter b.h. of stems from which the roundwood (logs and pitprops) was worked up. For the B5*/o confidence level and ± l´/o precision there existed no significance at all, while for the + 5% precision the significance existed only in one diameter sub-class (Tab. 1). Accordingly, it can be concluded that the bark thickness of roundwood of specified diameter depends only on the diameter of roundwood. This analysis relates only to the roundwood (> 7 cm.) of stems. Considering this result, it suffices, when determining the bark percentage in roundwood, to know the diameter of roundwood. The results of the investigaion show further that there exists a significant difference between the bark thickness of stemwood and branchwood of the same diameters. The bark cf branchwood is thinner in all diameter classes, and this difference ranges from 5.7 to 10.0%. However the difference of the percentage of bark in relation to the volume of wood and bark in stemwood and branchwood amounts to a maximum of 2.2°/o (tab. 2). |
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1972 str. 13 <-- 13 --> PDF |
Since it was found that the bark thickness depends on the diameter of stemwood we made a numerical smoothing of the double bark thickness of the stemwood of mean dimeters o.´b. ranging from 7 to 57 cm. by means of a regression equation of the 2nd degree parabola, viz.: y´ = a+ bx + ex2; where x = mean diameter of the roundwood o.b. in cm., and y´ = double bark thickness of the stemwood in mm. The results of numerical smoothing are given in Tab. 3 and Fig. 3. The results of numerical smoothing show that with the stemwood diameter increasing, the bark thickness increases also. The ratio between the double bark thickness of the thinnest and stoutest roundwocd under discussion was 1:3. However, the percentage of bark thickness in relation to the roundwood diameter decreases with the roundwood diameter increasing. In the same manner, with the roundwood diameter increasing, also the volume of bark decreases in preoortion to the volume of roundwood over bark and under bark. The percentage of the bark volume In proportion to the volume of wood and bai´k amounts in the stoutest roundwood under discussion to 10.3%, and in the thinnest roundwood to 26.3l3/o, so that these percents stand in a 1:2.0 ratio. Whc r determining the net volume of roundwood (logs and pitprops), which is sold over bark, it is best to determine the share of bark by means of the bark percentage. We ought to refrain from the frequently used method of calculating the bark by substracting from diameter o.b. the double bark in whole centimetres, because such a method of determining the share of bark may lead to gross errors. Considering the relatively small participation of branchwood in the roundwood (logs and pitorops), as well as the small difference of the bark volume percentage between stemwood and branchwood, the bark percentage of stemwood can also be applied to branchwood. The deviation will be negligible, while the procedure is of practical importance. |