DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1970 str. 30 <-- 30 --> PDF |
Istraživanjima u Psunju obuhvatili smo tla na kvarcitima, kvarcitskim škriljcima, muskovitsko-kvarcitskim škriljcima, gnajsima, amfibolitima, kloritskim škriljcima, zatim kvarcitsko-sericitskim filitima, slejtu, tinjčevim škriljcima (si. 4). Smeđa kisela tla na gnajsoidnim granitima Psunja srodna su tlima na pobrojanim metamorfnim stijenama. U istraživanom dijelu brdovitog reljefa Psunja zapremaju ona male površine, jer graniti izgrađuju najvećma sjeverozapadne obronke Psunja (Omanovac, Rogoljica). Morfološka svojstva smeđih kiselih tala Psunja karakterizirana su najčešće slijedećom građom profila: A-(B)-(B)Ci-C, zatim A-(B)Ci-CiC, a također A-A(B)-(B)-(B)C. To su uglavnom osrednje duboka tla, iako ima i dubokih ili plitkih skeletoidnih tala. Po svojim svojstvima srodna su smeđim kiselim tlima na granitima i metamorfnim stijenama drugih predjela naše zemlje, kao i izvan nje. N. Pavićevi ć (1966, 1968) ističe potrebu izdvajanja »nerazvijenog rudog šumskog zemljišta«, kao prelaznu formu između humusno silikatnog i razvijenog smeđeg tla zbog nerazvijenosti (B)-horizonta. Iako su na području naših ispitivanja prvenstveno razvijena osrednje duboka smeđa kisela tla, ipak ima plitkih profila A-(B)Ci-C ili A-(B)-(B)C građe. Tla ove građe srodna su Pavićevićevim »nerazvijenim rudim zemljištima« i čine prelaz između humusno silikatnih i razvijenih smeđih kiselih tala. To su tla »litogene prirode« koje spominje i S. V. Zon n (1966, 1968). Po slaboj diferenciranosti horizonata u profilu, naša su smeđa kisela tla srodna i tlima Ardena i Vogeza {les sols bruns acides«) A. P e c r o t, P. A v r i 1, 1964; Ph. Duchaufour, 1955, 1960), kao i tlima »gornjo lesni buri počvi« Urala (V. P. F i r s o v a, G. K. Ržannikov a, 1968). Smeđa kisela tla uvrstio je A. A. Kovd a (1965) u zajednicu »burih lesnih počv«, a J. Peliše k (1964, 1968) ubraja — među četiri osnovna tipa smeđih šumskih tala — i »ržavie lesnie počvi«. Prema podacima Pelišeka, ova su tla kao i tla Psunja kisele i veoma kisele reakcije (pH 3,5—5), naročito tla na granitima (»reziva lesni puda na žule«), U legendi pedološke karte Evrope (1:1,000.000), koja će biti objavljena u 1971. g., smeđa kisela tla označena su kao »Dystric Cambisol«. Mehanički sastav smeđih kiselih tala Psunja (tabl. 1) je ilovast, pjeskovito- ilovast i glinasto-ilovast, a po dubini profila je veoma slabo diferenciran. Istraživanja koja smo proveli i u područjima Papuka, Požeške gore, Krndije, Moslavačke gore, Zagrebačke gore i nekih predjela Samoborskog gorja pokazala su, da su tla na glinastim škriljcima i filitima najčešće nešto težeg mehaničkog sastava od tala na granitskim i gnajsnim stijenama. Na uravnjenim ili blago nagnutim položajima, pod dobro sklopljenim sastojinama, pokazuju erozionih procesa, naročito u reljefskim uslovima Psunja, ovisna je — kao što je spomenuto, o razmjerno laganom mehaničkom sastavu ovih tala i vrlo slaboj propusnosti ili potpunoj nepropusnosti matičnog supstrata. |