DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1969 str. 30 <-- 30 --> PDF |
UDK 634.0.181.21 VERTIKALNE PROMENE INTENZITETA OSVETLENJA u SUMAMA JELE I CRNOG BORA Dr BORISLAV KOLIĆ docent Šumarskog fakulteta u Beogradu Svetlost je neophodni činilac u životu svih zelenih biljaka, jer učestvuje u procesima stvaranja materija iz kojih se sastoje njihovi organizmi. Od intenziteta osvetlenja zavisi obrazovanje hlorofila, razlaganje CO2, stvaranje škroba, transpiracija, razvoj pupoljaka itd. Svetlost je isto tako i dominantan ekološki činilac koji igra veliku ulogu u međusobnim odnosima biljaka u šumi. Građa, boja i oblik asimilacionih organa, osobine korenovog sistema, stvaranje i razvoj adventivnih i preventivnih pupoljaka, prirast u debljinu i visinu, sve ove karakteristike i procesi zavise direktno ili indirektno, u većoj ili manjoj meri od intenziteta i trajanja osvetlenja i njegove raspodele u toku dana i vegetacione periode (1). Pošto se intenzitet osvetlenja unutar šumske sastojine dosta naglo menja po vertikalnom pravcu, od gornje površine kruna do šumskog tla, od velike je važnosti saznati te promene, jer od intenziteta osveti jenja zavisi u prvom redu trajanje asimilacije. Kod nas su merenja ove vrste bila do sada relativno retka. Imajući u vidu značaj svetlosti u životu biljaka, a posebno šumskih zajednica, vršena su od 1965 na ovamo intenzivna merenja osvetlenja u nekim šumama na području SR Srbije (2). Toni prilikom je posebna pažnja dana merenju intenziteta, osvetlenja po vertikalnom pravcu, čiji su rezultati prikazani u ovom radu. Prema pravcu i načinu dopiranja svetlosti do drveća Wiesner (3) razlikuje nekoliko vrsta svetlosti u šumi i to: gornju, prednju ili bočnu, donju, zadnju i unutrašnju svetlost. Za šumsko drveće koje raste u sklopu unutar sastojine najvažnija je gornja svetlost. Iz toga razloga je samo ona merena u ovim istraživanjima. Intenzitet je gornjeg svetla, koje padne na gornju površinu kruna drveća ili na njihove vrhove, jednak intenzitetu osvetlenja na slotoodnom prostoru. Za merenje prod:ranja gornje svetlosti po vertikalnom pravcu izabrane su dve četinarske vrste koje se veoma razlikuju kako po uzrastu i starosti, tako i po nadmorskoj visini staništa. Ovakav je izbor izvršen sa namerom da se što bolje istaknu moguće razlike u načinu prodiranja svetla po vertikalnom pravcu. U tu je svrhu izabrana kultura crnog bora (Pinus nigra) na Deliblatskom Pesku koja se nalazi u neposrednoj blizini sela Sušare. Ova kultura je stara 13 godina, prosečne visine 350 cm. Borovi su zasađeni u šahmatskom poretku na međusobnom odstojanju od 180 cm. Nadmorska je visina područja 180 metara. Druga ispitivana sastojina je šuma jele (Abies pectinata) na Goču koja se nalazi u blizini sindikalnog doma (odmarališta). Sastojina je stara 120—130 m |