DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1969 str. 22 <-- 22 --> PDF |
UDK 582.632.2:634.0.165.51 BALKANSKA BUKVA SA HRASTOLIKOM KOROM (Fagus moesiaca (Maly) Dom. Var. Quercoides V. N.) U MAKEDONIJI NIKOLOVSKI TRAJKO, dipl. inž. — MIRČEVSKI SEKULA, dipl. inž. (Skopje) Bukove šume SR Makedonije pokrivaju velike površine na prostoru od 248 hiljada ha, što čini 42,4% od ukupne površine šuma. One pripadaju najvećim đelom svezi Fagion illyricum Art, izlučene u tri visinska pojasa: podgorska (brdska) (asoc. Fagetum submontanum Em) planinska (asoc. Fagetum montanum Em.) i subalpska bukova šuma (asoc. Fagetum subalpinum Em.) One se bitno razlikuju od bukovih šuma u Sloveniji, Hrvatskoj, Bosni, Srbiji i Crnoj Gori. Bukva u Makedoniji, prema Emu i drugim autorima, pripada balkanskoj bukvi: Fagus moesiaca (Maly) Dom. Konstatovane su tri ekološke rase, koje se poklapaju sa izlučenim fitocenozama: u brdskim bukovim šumama zastupljen je varijetet brevipedunculata, u planinskim bukovim šumama macrocarpa i u ostacima subalpske bukove šume longipedunculata (Mišić, 1957). Dosada za Makedoniju nije utvrđeno postojanje primeraka bukve sa ispucanom korom kao kod hrasta, kao što su to učinili za područje Srbije Tucović i Jovanović (1965), Jovanović, B. (1956), K. Maly (1934) za područje Bosne i Dakov-Bobrinov (1962) za područje Bugarske. Pojava ovog varijeteta balkanske bukve na širem prostoru ukazuje na taksonomsku diferencijaciju koja se, prema Tucović-Jovanoviću (1965), može da tretira kao recentna pojava. Poslednjih godina vrše se obimnija naučna istraživanja bukve, što je i omogućilo utvrđivanje pojave varijeteta balkanske bukve sa hrastoliko ispucanom korom. Ta su istraživanja dovela do novih problema u vezi taksonomskog rasčlanjenja bukve, jedan od kojih je i ovaj. Sama činjenica, da je ranije bila utvrđena ova pojava za običnu bukvu (F. silvatica L.) kao F. silvatica var. quercoides Pers., upućuje nas na to da su i jedna i druga vrsta bukve slične, ali genetski udaljene, tako da pojavu sa hrastovom korom treba tretirati kao odraz genetskih promena nastalih kroz istorijski složenu evoluciju balkanske bukve. Pri istraživanjima u okviru gazdinske jedinice »Dejanovac« na teritoriji šumsko-industrijskog kombinata »Javor« u Gostivaru utvrdili smo da u planninskoj bukovoj šumi (Fagetum montanum macedonicum Em.) mestimično, među ogromnim brojem stabala bukve sa glatkom korom, dolazi do pojave pojedinačnih stabala sa ispucanom korom kao kod hrasta. Hrastolika kora se obrazuje u donjem delu stabla. Primerak stabla sa hrastolikom korom visine 19 m i prečnika 55 cm ima ispucalu koru do visine od 10 m. Teren je, na kome je utvrđena pojava, na nadmorskoj visini od 1488 m, na jugoistočnoj ekspoziciji, pri inklinaciji od 27°, n a krečnjaku , na kojemu se razvilo tamno smeđe šumsko zemljište, u fitocenozi planinske bukve šume sledećeg sastava: 104 |