DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 15 <-- 15 --> PDF |
POJAVA OŠTEĆENJA SADNICA E. A. TOPOLA OD NISKIH TEMPERATURA U PLANTAŽAMA Dr MILOMIR VASIĆ Tokom marta 1964. godine, prilikom sanitarnog pregleda topoiovih nasada u plantažama, konstatovana je pojava mrazopucina na sadnicama topola na području Baranje, istočne Slavonije i Bačke. Detaljnijim pregledom koji je zatim izvršen, ustanovljene su mrazopucine na velikom broju lokaliteta, naročito u.plantažama koje su podignute sa dvogodišnjim sadnicama u jesen 1962. i proleće 1963. godine, tj. na onim biljkama koje su posle sadnje imale završenu samo jednu vegetaciju. Istovremeno mrazopucine nisu konstatovane u ožilištima na sadnicama starosti 1/1 kao ni u rastilištima na sadnicama starosti 1/2 i 2/3 koje još nisu bile izvađene iz rasadnika. Isto tako u plantažama koje su osnovane ranije, tokom 1959., 1960. i 1961 i proleće 1962. godine, pojava mrazopucina bila je neznatna. Broj, odnosno procenat sadnica sa mrazopucinama, utvrđen pregledom i brojanjem u primernim prugama na plantažama, bio je na nekim lokalitetima u Baranji sledeći: lokalitet vrsta kultivara oštećenje Vrbi je Šarkanj Šarkanj klon 1-214 klon 1-214 robusta 28,4 18,7 11,2 Zlatna greda klon 1-214 27,0 Repnjak klon 1-214 13,0 Repnjak Židopustara Židopustara klon 1-214 klon 1-214 robusta 14,0 13,8 12,0 Kozarac klon 1-214 24,0 Dravica klon 1-214 26,0 Kako se iz ovih podataka vidi, procenat sadnica oštećenih od mrazopucina bio je prilično visok. U pojedinim lokalitetima, kao npr. Vrblje, Zlatna greda, Dravica, ovaj procenat bio je čak veći od jedne četvrtine svih biljaka na plantaži. A pošto su ovde često u pitanju veliki kompleksi od više desetina i stotina hektara plantaža, razumljivo da se broj sadnica oštećenih od mrazopucina penje na više hiljada komada. Što se tiče osetljivosti pojedinih kultivara topola koji se gaje u ovim područjima, utvrđeno je da su mrazopucine nastale kako na klonu 1-214, tako i na svim ostalim kultivarima uvezenim iz Italije tokom ,1956 i 1960 godine, kao |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 16 <-- 16 --> PDF |
i na odavno uzgajanim i odomaćenim na ovim lokalitetima vrstama robustom, marilandicom i serotinom. Isto tako nije uočena razlika ni kada su u pitanju različiti lokaliteti. Tako npr. mrazopucine su ustanovljene na plantažama na različitim lokalitetima, različitom mikroreljefu i nadmorskoj visini, konfiguraciji terena, pedološkom tipu zemljišta, udaljenosti od postojećih šuma, blizine reka, režimu podzemnih i plavnih voda i si. Takođc nema razlike ni kada je u pitanju plantaža podignuta na najoptimalnijem šumskom zemljištu-priobalnom aluvijumu od one podignute na znatno težem zemljištu, ritskoj crnici, bivšim pašnjacima ili poljoprivrednim površinama. Na osnovu usmenih saopštenja šumarskih stručnjaka, u toku ove kritične godine, mrazopucine su se pojavile na sadnicama topola na širem području njenog areala u zemlji. Pojava mrazopucina na sadnicama E. A. topola u plantažama u ovako velikom intenzitetu, s obzirom na posledice na oštećenim biljkama, kao i s obzirom na obim radova i veliki ekonomski značaj koji u šumskoj privredi Jugoslavije ima podizanje plantaža topola, svakako predstavlja zabrinjavajuću pojavu. Ova zabrinutost proizvođača je tim veća jer se mrazopucine na mladim sadnicama topole u plantažama nisu javljale ranijih godina i ako se isti ovi kultivari gaje u našoj zemlji već duži niz godina, a u Baranji intenzivno od 1956 godine ,pa se verovalo da su otporni na niske temperature karakteristične za ovo područje. Zato je od osobitog značaja pokušati objasniti ovu pojavu pre svega sa stanovišta stanja niskih temperatura u kritičnom periodu, upoređujući ih pri tome sa stanjem temperatura istog perioda jednog dužeg niza godina kada su se takođe uzgajale plantaže topola, ali se mrazopucine nisu pojavljivale. Ovakva analiza omogućava pored ostalog i da se približno utvrdi donja granica niskih temperatura kritična za mlade sadnice topola kod koje dolazi do pojava mrazopucina u ekološkim uslovima istočne Slavonije, Baranje i Bačke. Za analizu uticaja klimatskih faktora, iskorišteni su meteorološki podaci uzeti iz meteorološke stanice »Brestovac-Bilje« i to srednja mesečna temperatura vazduha, apsolutni minimumi i maksimumi, suma mesečnih temperatura i broj mraznih i ledenih dana. Analizom je obuhvaćen period mirovanja vegetacije i to posebno za kritičnu 1963/64 godinu, a posebno za 1960(61; 1961/62; 1962/63 i 1964/65 godinu. U dijagramu br. 1 prikazano je kretanje srednjih mesečnih temperatura u osmatranom periodu. Odmah pada u oči da kretanje krivulje u kritičnom periodu 1963/64 godine znatno odstupa od pravca kretanja krivulja ostalih godina. Ovo je naročito karaketristično za novembar, decembar i januar kod kojih su zabeležena najjača odstupanja. Tako, dok je oktobar 1963. godine bio nešto hladniji u odnosu na ostale godine, dotle je novembar bio izrazito topliji, kada je srednja mesečna temperatura vazduha iznosila čak 17,5° C. Ako se ima u vidu da je ovaj mesec u čitavom osmatranom periodu imao prosečnu srednju mesečnu temperaturu 9,2° C, izlazi da je novembar kritične godine bio topliji za prosečno 8,3° C. Istovremeno, u odnosu na pojedine godine on je još topliji i to: od 1961. za 10,7° C: od 1962. za 11,5° C; i od 1964. za 10,1° C. Istovremeno, treba naglasiti da je ovaj |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 17 <-- 17 --> PDF |
mesec sa svojom srednjom mesečnom temperaturom od 17,5° C bio čak topliji od septembra u čitavom osmatranom periodu. Kao posledica ovog relativno dosta toplog vremena u novembru, kada su se apsolutni maksimumi u pojedinim danima penjali čak i do 31,3° C, znatno je produženo trajanje vegetacijskog perioda, tako da je sa sadnica topola lišće počelo opadati tek posle 20-og novembra, dok se sa vađenjem i sadnjom moglo početi tek posle 26. novembra. Razumljivo, ovo je predstavljalo izuzetak u dotadašnjoj praksi, kada se inače sa vađenjem i sadnjom otpočinjalo već posle 10. novembra. Dyogrami Srednja, maszcnz tamperofure voze/uho u Boranji u par/odu m/rovon/o vage tactj< z 19G0 - 1965 godina t°c> c ffl 16 / Vt / /2 /o #«0-«´/ 8 «Ć4-65 G \ 4 2 0 -2 ~k f, 1 Druga osnovna karakteristika i specifičnost temperature vazduha u ovom kritičnom periodu je sledeća: Posle dosta toplog novembra iznenada je nastupilo naglo zahlađenje, koje je trajalo u toku čitavog decembra i januara. Tako je u decembru srednja mesečna temperatura pala čak na —3,9° C, dok se apsolutni minimumi spustili čak do —23,2° C. Po ovome je, kako se vidi i iz toka krivulja u dijagramu 1 mesec decembar kritične 1963. godine bio hladniji od decembra u čitavom osmatranom periodu. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 18 <-- 18 --> PDF |
Slična je karakteristika temperature i u januaru 1964. godine. Tada je srednja mesečna temperatura vazduha iznosila —7,7° C, a apsolutni minimum —23,0´° C, po čemu je i ovaj mesec u prošeku bio hladniji u kritičnoj 1964. godini nego januar u svim ostalim osmatranim godinama. U kasnijem periodu, izuzetno hladne dane u decembru i januaru smenjuju relativno topliji u februaru, kada je srednja mesečna temperatura iznosila 0,0° C. Po vome, februar spada u red srednje toplih meseci u osmatranom periodu. Bio je nešto topliji nego 1963. i 1965., a hladniji nego 1961. i 1962. godine. Sledeći mesec, mart, bio je topliji jedino od marta 1962. godine. Slično kretanju krivulja srednjih mesečnih temperatura kreću se i sume mesečnih temperatura u pojedinim mesecima u osmatranom periodu 1960— 1965. godine (dijagram br. 2). Dijagram2. Sumo masačnth tempa ratura u Baranji t´C upanodu mirovanja vaqatacija f960-65q. 450 350 ´/<*) 19G2-63 1963-64 SO 1961 -61 o -50 -ISO 2SO XI XII III Treća specifičnost i karakteristika klime ovog područja u kritičnoj 1963/64. godini je pojava i broj mraznih i ledenih dana u odnosu na ostale godine u osmatranom periodu. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 19 <-- 19 --> PDF |
Kako se iz dijagrama 3. vidi, broj mraznih dana (dani u kojima minimalni termometar pokazuje 0,0° C ili niže) bio je u decembru kritične 1963. godine veći nego u decembru svih ostalih godina. Ista pojava zabeležena je i u januaru, sledeće, 1964. godine. Dijagrami Broj mraznihxo period i Lcdanih dana u Boronji1961 1965 godine 32 SO ida 28 mrazni dani 26 i a dani dani Vi JI ?o <8 V! IO s 6 ´i 2 XI Slično je i sa pojavom i brojem ledenih dana (dani u kojima maksimalni termometar pokazuje 0,0° C ili niže). Kako se iz istog dijagrama vidi, broj ledenih dana bio je najveći u decembru i januaru kritične 1963/64. godine, dakle u vreme kada su se pojavile mrazopucine. Prema tome, ako se sada na kraju žele istražiti pravi uzroci nastajanja mrazopucina kritične 1963/64. godine, svakako da jedno takvo objašnjenje sa velikom verovatnoćom ima osnove da se tretira baš sa stanovišta navedenog specifičnog ponašanja temperature vazduha. Zapravo, iako se postojanje mrazopucina još uvek tumači na razne načine, čini nam se da pojavu mrazopucina na sadnicama topole u kritičnoj 1963/64. godini (u ovom periodu zabeležena je pojava mrazopucina i na drugim vrstama drveća, naročito na hrastu) treba tražiti u izuzetno nepovoljnom rasporedu temperature vazduha, jer j e u kritičnim mesecima imala izrazito drukčije karakteristike, nego u ranijim godinama. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 20 <-- 20 --> PDF |
Prema tome, može se pretpostaviti da je, zahvaljujući relativno dosta toplim danima u novembru, aktivnost korena, a naročito njegova energija usisavanja vode, a samim tim i čitava fiziološka aktivnost biljke bila znatna, usled čega je spoljnje drvo bilo bogato vodom. Međutim, u sledećem mesecu dolazi do naglog pada temperature i zahlađenja, kada apsolutni minimumi u pojedinim danima dostižu i —23,2° C. Ovako iznenadna pojava niskih temperatura zatekla je biljke nepripremljene za odbranu od ovako niskih temperatura. Zato je u tom momentu verovatno došlo do naglog hlađenja spoljnog drveta. Naglo hlađenje praćeno je istovremenim skupljanjem koje je kod spoljnjeg drveta teklo brže nego kod unutrašnjeg. Ovo je izazvalo veliko potencijalno naprezanje u ovom sloju, što je dovelo do prskanja debla u uzdužnom pravcu. Drugi je značajan zaključak, koji se iz ove analize može izvući, da su mlade sadnice topole u plantažnom uzgoju dosta osetljive na nagle i velike oscilacije maksimalnih i minimalnih temperatura naročito krajem i u periodu mirovanja vegetacije kakav je bio slučaj 1963. godine. Na ovakav zaključak navodi činjenica da npr. u decembru i januaru 1962/63. godine iako su bile niske temperature skoro kao one 1963/64. godine, ipak do mrazopucina nije dolazilo. Ova pojava može se objasniti time da je posle pada temperature vazduha u oktobru, ovaj pad nadalje iz meseca u mesec bio stalan i postepen, kako se to vidi iz kretanja krivulje srednjih mesečnih temperatura za oktobar, novembar, decembar i januar 1962/63. godine. Neke karakteristike mrazopucina na topolama. Da bi se došlo do nešto bližih podataka o karakteristikama ove pojave, u lokalitetu »Dravica« izvršena su na 180 stabala detaljnija ispitivanja kojima je bio cilj da se utvrdi: — osetljivost na mrazopucine u zavisnosti od debljine sadnica, — mesto i položaj mrazopucina na stablu, — broj i veličina mrazopucina, — osetljivost različitih kultivara na niske temperature, i — reagovanje biljnog organizma na nastalu ozledu. Osetljivost na mrazopucine u vezi sa debljinom sadnica. Kako se u ovom slučaju kao najneotporniji na niske temperature pokazao klon 1-214, a koji je istovremeno zauzeo prvo mesto po bujnosti prirasta i debljini sadnica, bilo je od interesa utvrditi dali ova osobina pomenutog kultivara povećava njegovu osetljivost na negativno delovanje niskih temperatura. U te svrhe, na po 130 oštećenih i neoštećenih sadnica, izmeren je prečnik debla na visini od 1,30 cm od zemlje i pri tome su dobijeni sledeći rezultati: 1) srednji prečnik oštećenih sadnica 6,2 cm 2) srednji prečnik zdravih sadnica 5,9 cm Razlik a 0,7 cm Kao što se vidi, postoji razlika u debljini između oštećenih i neoštećenih sadnica, mada minimalna. Zato se pri donošenju zaključaka o nejednakoj osetljivost! tanjih i debljih sadnica, ovaj podatak ne može primiti kao odlučujući. Ovu konstataciju potvrđuju i podaci i zapažanja do kojih se došlo tokom pre |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 21 <-- 21 --> PDF |
mera sadnica različitih debljina. Tada je nalažen veliki broj oštećenih biljaka sa prečnikom koji je znatno manji od prečnika zdravih sadnica, a isto tako veliki broj zdravih sa većim prečnikom od oštećenih. Položaj mrazopucina na stablu. U odnosu na strane sveta mrazopucine se u najvećem broju slučajeva nalaze na južnoj strani, dok ima, mada retkih primeraka stabala, na kojima se pukotine nalaze na severnoj, severozapadnoj ili severoistočnoj strani. U pogledu položaja mrazopucine u odnosu na visinu stabla, konstatovano je da se ove nalaze na stablima počevši od nivoa zemlje pa do 8,30 metara visine na biljci. Međutim, najveći broj pukotina nalazi se u donjem, najdebljem delu stabla, uglavnom u visini jednogodišnjeg izdanka kojeg je sadnica imala u rasadniku u prvoj vegetaciji. U gornjim delovima stabla nalažen je znatno manji broj pukotina, dok na prošlogodišnjim letorastima mrazopucine nisu uopšte konstatovane. Slika 1. Sadnica E. A. topole klon 1-214 sa jednom mrazopucinom. Foto: Dr M. Vasić SHE Broj mrazopucina na jednom stablu. U pregledanim lokalitetima konstatovano je kao česta pojava da se na jednoj sadnici nalaze više od jedne pukotine. Na osnovu podataka koji su prikazani u sledećoj tabeli, vidi se da je najveći broj stabala, (njih 44%) bilo" sa jednom pukotinom (si. 1), a zatim dolaze stabla sa po dve i tri (si. 2), dok je sa najviše, osam, nađeno samo jedno stablo. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 22 <-- 22 --> PDF |
Tab. 1. Broj mrazopucina na jednom stablu Redni b roj Broj pukotina Broj sadnica Zastupljenost % 1 1 79 44 2 1 53 29 3 3 31 18 4 4 10 5,5 5 5 4 2,0 6 (i 2 1,0 7 8 1 0,5 ! Slika 2. Sadnica E. A. topole klon 1-214 sa 3 pukotine. Foto: Dr M. Vasić Iz rezultata ovog posmatranja moglo se utvrditi da se broj mrazopucina na jednoj sadnici kreće od 1—8, prosečno 1,96. Veličina mrazopucina. Širina mrazopucina nije jednaka na čitavoj dužini. Najšira je u sredini dužine, iznosi prosečno 0,7 cm. Prema krajevima se postepeno sužava, tako da na krajevima iznosi svega 0,2 cm. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 23 <-- 23 --> PDF |
Tab. 2. Zastupljenost mrazopucina po dužini pukotine Redni broj Širina razreda Zastupljenost 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 cm 1— 10 10— 20 20— 30 30— 40 40— 50 50— 60 60— 70 70— 30 80— 90 90—100 100—110 110—120 120 i dalje broj 49 67 91 51 38 23 11 11 8 8 — 1 1 % 13,8 19,0 25,8 14,5 10,8 6,8 3,1 3,1 2,0 0,9 — 0,02 0,02 Slika 3, Mrazopucina na sadnici E. A. topole *Šm3lmmigm klon 1-214 veličino 178 cm. BPSp™llP^fiP Foto: Dr M. Vasić SAE3BK*% [ 1 " **,"´> *"* Međutim, dužina raspukline varira u veoma širokim granicama. Kreće se od 2—178, prosečno 32,49 cm (SI. 3). Radi veće preglednosti, podaci su sređeni u tabeli br. 2. pri čemu je izvršeno svrstavanje u dužinske razrede širine 10 cm. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 24 <-- 24 --> PDF |
Kako se iz tabele vidi, od ukupno 354 izbrojane pukotine, bilo je najviše dužine 20—30 cm ili 25,8%, a u svim razredima najviše sa dužinom do 50 cm. Broj pukotina sa dužinom preko 50 cm znatno je manji, dok je najdužu pukotinu, 178 cm, imala samo jedna mrazopucina. Osetljivost pojedinih kultivara topole na niske temperature. U toku ovih ispitivanja posebna pažnja posvećena je utvrđivanju osetljivosti pojedinih kultivara topole na niske temperature. Za ova ispitivanja poslužili smo se analizom koja je vršena na sadnicama od 10 različitih kultivara koje se nalaze u uporednom topoliku u lokalitetu »Veliko polje«. Uporedni topolik osnovan je u jesen 1962. godine sa dvogodišnjim sadnicama sledećih kultivara: 1-488, Carolina, A. D., C. B. D., monilifera, »Robustazelena «, 1-214, marilandica, robusta i serotina, i služi za različita biološkotehnička i ekonomska ispitivanja. Budući da se sadnice svih 10 kultivara uzgajaju na istom lokalitetu, da su istog kvaliteta i starosti, da su proizvedene u istom rasadniku, da su imale isti tretman kod osnivanja i nege, kao i da su u toku razvoja bile izložene delovanju istovetnih faktora abiotičke i biotičke prirode, dobijeni podaci se mogu smatrati kao verni pokazatelji stepena osetljivosti pojedinih kultivara na niske temperature. Tab. 3. Osetljvost različitih kultivara E. A. topola na niske temperature Redni broj Naziv kultivara Broj osmatranih sadnica Ukupno Oštećeno % 1 1-488 282 52 18,4 2 Carolina 282 28 9,9 3 A. D. 282 126 44,6 4 monilifera 282 17 6,0 5 »robusta-zelena« 282 0 0,0 6 1-214 282 172 60,9 7 marilandica 282 10 3,5 8 C. B. D. 282 73 25,8 9 robusta 282 5 1,7 10 serotina 282 28 9,9 Kao što se vidi, najjače oštećenje nastalo je kod sadnica topole klona 1-214, što ukazuje na njegovu veliku osetljivost na niske temperature. Odmah iza klona 1-214 po osetljivosti dolazi klon A. D., zatim C. B. D. i 1-488. Kod ostalih kultivara oštećenje je nastupilo na znatno manjem broju sadnica, ispod 10%, dok je bez oštećenja bila jedino »zelena« topola. Iz ove analize se takođe vidi, da na niske temperature kritične 1963/64. godine nisu bile otporne ni sadnice onih kultivara koji se inače u našoj zemlji uzgajaju već duži niz godina, kao što su robusta, marilandica i serotina, koje su se aklimatizovale na ekološke uslove ovog područja. Među ovima, kao najosetljivija pokazala se serotina, zatim marilanica, dok je robusta znatno otpornija. |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 25 <-- 25 --> PDF |
Interesantno je da se naši podaci o osetljivosti robuste i marilanice ne slažu sa podacima o njihovoj osetljivosti u Nemačkoj, gde je prema Schwerdt f eg er u u okrugu Abaus zabelezena pojava oštećenja od mrazopucina i do 41% kod robuste, a samo 8% kod marilandice (Schwerdtfeger, 1951). Isti ovaj autor navodi (prema saopstenju Holl-a) da je do mrazopucina došlo u prvom redu na sadnicama sa najmanjim visinama, tj. na najlošijim bonitetima zemljišta, što se takođe ne slaže sa našim podacima budući da su mrazopucine re~ gistrovane kako na najkvalitetnijim sadnicama (čak u jačem intenzitetu), tako i na najboljem zemljištu (šumska zemljišta na priobalnom aluvijumu). PONAŠANJE OŠTEĆENIH SADNICA Analizom sadnica oštećenih od mrazopucina vršenim u toku 1964. godine uočene su sledeće pojave: a) Pregledom kontrolnih stabala, oštećenih i neoštećenih, nije utvrđena pojava negativnog uticaja mrazopucine na prirašćivanje oštećenog stabla u debljinu i visinu. Isto tako nije uočena razlika ni u formiranju krošnje, veličini lista itd. Slika 4. Zatvorena pukotina na sadnici E. A. topole klon 1-214. Foto: Dr M. Vasić b) Na raspuklim mestima javilo se negativno delovanje atmosferilija, vazduha i vode, pod čijim je uticajem drvo promenilo boju iz beličaste u smeđemrku. Promena boje drveta ne ograničava se samo na uži periferni deo puko |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 26 <-- 26 --> PDF |
tine, već se širi na jednu i drugu stranu od raspuklog mesta, a takođe ide čak i na suprotnu stranu, tj. zahvata čitavu površinu obima stabla u zoni raspukline. Ova promena boje ostaje u drvetu i posle zarastanja pukotine, te predstavlja ozbiljnu grešku u najkvalitetnijem delu drveta. c) Kretanjem vegetacije, dolazi do ubrzanog aktiviranja kambijuma koji teži da zatvori ranu. Na čitavoj dužini pukotine, sa obe strane po periferiji ubrzano se nagomilavaju gradivni elementi drveta tako da do zatvaranja raspukline dolazi dosta brzo. Ovom pozitivnom procesu zatvaranja pukotine u početku smeta nagli porast biljke u debljinu koji u izvesnom smislu utiče na istezanje i širenje pukotine. Međutim, ubrzo se ova dva suprotna procesa izjednačuju i dolazi do zarastanja pukotine. (SI. 4 i 5). Slika 5. Zatvorene pukotine na sadnici E. A. topole klon 1-214. Foto: Dr M. Vasić d) Zapažen je izvestan, manji broj pukotina kod kojih je proces zarašćivanja tekao sporije. Na otvorenim mestima pojavilo se curenje tekućine zatvoreno mrke boje, verovatno pod negativnim uticajem sekundarnih faktora koji su se pojavili na ozleđenom tkivu e) Analizom mrazopucina. utvrđeno je potpuno zarašćivanje svih raspuklina čija dužina nije prelazila 60 cm zaključno sa 18. VI 1964. godine. Zarašćivanje pukotina dužih od 60 cm, trajalo je kod pojedinih sadnica različito vreme, ali već do kraja 25. VIII. sve pukotine, bez obzira na dužinu su zarasle, |
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1967 str. 27 <-- 27 --> PDF |
sem u slučajevima kada je na oštećenom mestu došlo do ulančavanja sekundarnih negativnih uticaja abiotičke i biotičke prirode. f) Brzina zatvaranja pukotina, bez obzira na njenu veličinu, u mnogome zavisi od kvaliteta, odnosno ukupne fiziološke snage i aktivnosti ozleđene biljke. Kod jačih sadnica ovaj proces teče znatno brže, jer su zarasle pukotine dužine 117 i 134 cm nađene već polovinom juna. Kao interesantno ostaje i dalje da se vrše osmatranja o ponašanju sadnica oštećenih od mrazopucina. Naročito je važno utvrditi brzinu zarašćivanja ncsraslih mrazopucina, kvalitet drveta na oštećenom mestu, otpornost na vetrolome i snegolome, otpornost na uticaj parazita. Od posebnog je interesa pratiti ponašanje oštećenih sadnica i oštećenih mesta na uticaj niskih temperatura u budućnosti. Navedeni podaci o pojavi pucanja stabala topole ovde su dati samo u onom obimu koji se tiče odnosa sa ekstremnim niskim temperaturama. Međutim, koliko je ova pojava u vezi i sa nekim drugim činiocima a koji se verovatno nalaze u tehnologiji gajenja i fiziološko-anatomskim odlikama na ovaj način uzgajanih biljaka, ostaje da se utvrdi na osnovu izučavanja oštećenih topolika, kao i putem eksperimentalnih ogleda koji su u toku. INJURIES FROM LOW TEMPERATURES TO PLANTS OF EURAMERICAN POPLARS CULTIVATED» IN PLANTATIONS Summary During ihe winter of 1963´64 there occurred a fissuring of stems in a great number of plants in 2-year-old Poplar plantations over larger areas of Eastern Slavonia, Baranja and Bačka. This phenomenon was recorded in all localities where in 1962 new Poplar stands were established irrespective of the various different conditions of the soil, the regime of underground and flood waters, and the degree of applied agrotechnical and silvicultural measures. The numb:r of fissured stems on 1200 ha of these plan´ations in individual localities amounted to 13.0—28.4% in the clone 1-214, and 11.2—12Va in the clone »robusta«. The number of splits occurring most frequently on the southern and southwestern sides is varying in individual plants. It ranges from 1 to 8, averaging 1.96, while the length of the split is from 2 to 178 cm., averaging 32.46 cm. As the mentioned phenomenon was not recorded earlier — although Poplar stands in Baranja have been established since 1956 after similar or identical silvicultural techniques — the splitting of stems is correlated to the detrimental influence of the extreme high and low daily air temperatures characteristic of the late November and December of 1963. Because this phenomenon represents a serious problem in intensively managed plantations for Pcplarwood production, complex investigations were aiming at determining the true causative agent of this phenomenon. |