DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1966 str. 19 <-- 19 --> PDF |
.stabala ne smije biti previsoka odnosno preniska. Osim toga važno je poznavati varijabilnost izgleda stabala jedne vrste s obzirom na starost, kao što je to prikazac Mitchell za ariš. Baš zbog toga variranja koje postoji kod jedne vrste smatramo da je potrebno izabrati veliki broj plus stabala jer će se samo na taj način moći najbolje obuhvatiti varijabilnost jednog svojstva, a umanjiti riziko kod daljnjeg oplemenjivanja, kako kaže Stern (37). Sa stajališta oplemenjivanja vrlo su interesantni rezultati do kojih je došao Opensha w (30). Klasiranjem stabala po habitusu u 11 tipova prema raspoloživom materijalu kod običnog bora starosti od 140 godina ustanovio je da tipovi s horizontalnim granama, posebno oni sa širokom krošnjom, imaju drvnu masu koja prema upotrebljivosti daje najveći financijski efekt. Prema tim istraživanjima tip običnog bora sa širokom krošnjom i horizontalnim granama je najpoželjniji genotip. Ta istraživanja ukazuju da oplemenjivači moraju kod postavljanja cilja oplemenjivanja voditi još više računa o ekonomskom efektu. Smatramo da bi bilo potrebno da se takva istraživanja prodube i prošire na druge vrste šumskog drveća. Kad kod nas u Jugoslaviji poduzeća koja prerađuju hrastovinu preuzimaju stabla u šumi, smatraju kvalitetnijima (tj. da donose bolji financijski efekt) ona stabla koja nemaju vrlo dugo deblo, ali imaju jednu jaku rašlju odmah na početku krošnje, a krošnja im je prilično velika. Razumljivo je da takvo promatranje drveća ima svojih reperkusija i na izbor plus stabala. Postavlja se pitanje da li su prava plus stabla ona koja imaju vrlo lijepu, usku i malu krošnju s finim i tankim granama ili ne. 5. NASLJEDNOST I OKOLINA Kod izbora plus stabala treba imati u vidu i faktore okoline. Ona u mnogome utječe na formiranje habitusa i prirast stabla. Kiellande r (19) je ustanovio za običnu smrču da su dimenzije materinskih stabala u mnogo većoj mjeri, nego što se pretpostavljalo, rezultat činilaca sredine, a manje činilaca nasljeđa. Najbolja stabla evropskog ariša nađena su u Engleskoj na veoma dobrim tlima. Tamo gdje jedan faktor ograničuje, stabla imaju tendenciju da se svode na taj faktor što ide na uštrb drugih faktora (26). Wild e (39) naglašava da kod izbora plus stabala treba imati u vidu i produktivnu sposobnost tla. Matthew s (24) donosi da kod izbora plus stabala treba obratiti pažnju i na klimatske prilike, starost, porijeklo i historiju stabla ili čitave populacije. Važno je da se obrati pažnja i na uzgojne zahvate koji su vršeni, na mikroklimatske kao i na mikroedafske prilike. Jovančevi ć (18) preporučuje u vezi s time da je kod izbora plus stabala ponekad potrebno voditi brigu i o prizemnoj flori odnosno o najnižim fitocenološkim jedinicama (facies), što nam može poslužiti i kao indikator za mikroekološke prilike, budući da se na takvim lokalitetima mogu naći i lokalne rase šumskog drveća. Smatramo da će nam i određivanje biljne zajednice u prirodnim sastojinama gdje stablo dolazi dati indikacije c ekološkim prilikama populacije. Uglavnom, treba dobro poznavati vanjske uvjete pod kojima stablo raste kako bi se moglo što bolje ocijeniti pojedino stablo. Ako poznajemo vanjske uvjete pod kojima je stablo raslo kao i samu biologiju dotične vrste, bit ćemo u mogućnosti da — iako i ne poznajemo u punoj mjeri nasljednost važnijih svojstava — približno ocijenimo u kojoj je mjeri promatrano svojstvo odraz nasljednih faktora, a u kojoj mjeri odraz okoline. 6. IZBOR STABALA U PLANTACIJAMA Prema Langner u (21) kod odabiranja plus stabala iz umjetno podignutih sastojina izbor se može vršiti ako takve sastojine predstavljaju potomstvo jedne jedinstvene populacije. Međutim, ako takva kultura predstavlja individue iz više različitih populacija u k>ju su uključeni mnogi različiti genotipovi nepoznatog poriiekla, selekcija plus stabala ne može se vršiti, to manje što su populacije različitijc. Ova postavka se odnosi, kako i Langne r kaže, na izbor plus stabala koja bi se koristila za sjemenske plantaže. Sigurno je da je u tom slučaju potreban oprez. Međutim, smatramo da se za daljnje oplemenjivanje mogu koristiti i ovakva plus stabla. |