DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 9-10/1965 str. 84 <-- 84 --> PDF |
Crnoj Gori. Nakon toga, a na temelju de taljnih analiza, autor knjige donosi sinte zu svojih istraživanja da bi iz nje, na kraju, formulirao zaključke koje u cije losti prepisujemo: »Na osnovu izvršenih proučavanja i analiza za sva tri perioda, došlo se do sljedećih zaključaka: kapitalističko iskorišćavanje šuma u Crnoj Gori razvijalo se prema toku razvitka kapitalističkih društvenih odnosa u njenim periodima; u periodu crnogorske države, zbog opite privredne zaostalosti i krajnjeg siromaštva zemlje, oskudnih saobraćajnih sredstava, odsustva šumskih komunikacija, teškoća transporta robe do tržišta i dr. razloga — nije bilo objektivnih uslova za veće iskorišćavanje šuma; stoga se i kapitalističko iskorišćavanje svodi na vrlo kratkotrajne sječe jedne šume u slivu Morače, neznatno iskorišćavanje preko dvije male parne pilane u g. Tari i nekolike pilane potočaro i na početak sječa nekih šuma u d. Tari za potrebe jednog preduzeća u Bosni; zato ono predstavlja samo početke takvog rada i nosi pečat opšte primitivnosti crnogorske privrede; u periodu države SHS i Jugoslavije kapitalističko iskorišćavanje šuma u Crnoj Gori uzima velikog maha, jer u novoj, mnogo većoj državi s razvijenim kapitalističkim sistemom i robnom proizvodnjom i s neuporedivo većim tržištem — za to postoje kudikamo povoljniji uslovi nego u crnogorskoj državi; zato se u ovom periodu obnavljaju raniji ugovori i zaključuje velik broj novih ugovora za druge šume; kapitalističko iskorišćavanje šuma vršeno je putem mnogobrojnih dugoročnih ugovora, a odnosilo se samo na nedržavne šume, najvećim dijelom plemenske, seoske i bratstveničke; ugovorima je bila obuhvaćena površina od oko 62.000 ha šuma u gotovo svim šumovitim srezovima; najveći broj ugovora odnosio se na šume za čije je iskorišćavanje trebalo uložiti male investicije, tj. na šume u slivu Pive, Tare, Lima i Ibra, kojima je najveći dio posječenih drvnih masa trasportovan na preradu van Crne Gore; do sloma Jugoslavije nijesu dovršene sječe šuma po nekim ugovorima, a deset ugovora nije ni počelo da se realizuje; kupci drveta su mnoga domaća i strana društva i pojedini kapitalisti iz raznih krajeva zemlje, a prekupom ugovornih prava — i državna preduzeća »Durmitor« »Sipad«; veliki broj domaćih društava bio je samo nominalno domaći, jer su nji ma stvarno rukovodili i financirali strani kapitalisti; od stranih društava sa sjedištem u inostranstvu učestvuje jedno iz Čehoslovačke i jedno i Švicarske; kapitalističko iskorišćavanje šuma u Crnoj Gori u periodu države SHS i Jugoslavije u vrlo izrazitom obliku pokazuje sistem polukolonijalnog iskorišćavanja sa svim svojim eklatantno ispoljenim negativnim karakteristikama; takav sistem bio je prirodan odraz kapitalističkog društveno-političkog i ekonomskog sistema u zemlji, u kome domaći i strani kapitalisti imaju svemoćan uticaj na sve društvene vlasti, društvene odnose i razvoj cjelokupnog državnog i društvenog života; otuda je taj sistem povezan s raznim i mnogobrojnim špekulacijama, zloupotrebama, makinacijama i izigravanjem zakonskih propisa ne samo od strane kupaca drveta već i od strane nadzornih državnih organa; za takav sistem pogodno tie predstavljali su: opšta i privredna zaostalost Crne Gore, bijedno ekonomsko stanje njenog stanovništva i njegova stalna nezaposlenost, povoljan položaj odnosnih šuma sa znatnim i kvalitetnim drvnim masama, jako izražena dominacija nedržavnih šuma koje su bez stručne uprave, posebni uslovi krajnje nerazvijenosti šumarstva; taj sistem je pokazao varvarski ulazak kapitalista u šume koji, u cilju izvlačenja što većih profita, provode takvo iskorišćivanje koje najvećim dijelom nema nikakvih obzira prema šumama i njihovom budućem razvoju; u odnosu na vlasnike odnosnih šuma, taj sistem je izrazio pljačkaški karakter kako plaćanjem u najvećem broju slučajeva, bagatelnih cijena za drvo na panju, tako i stalnom grubom eksploatacijom šumskih radnika koji su najvećim dijelom regrutovani iz redova vlasnika šuma; ugovaranjem veoma niskih cijena i špekulacijama pri mnogobrojnim prenosima ugovora, njihovim izmjenama i produžavanjem rokova trajanja, taj sistem je nanosio znatne štete i fiskalnim državnim interesima; pored svih negativnih strana takvog sistema, ne može se poricati da je on vršio i određeni pozitivan uticaj na razvoj privrede u Crnoj Gori i na zapošljavanje stanovništva, čime su donekle olakšavani veoma teški životni uslovi; za vrijeme italijanske okupacij e, rukovodeći organi gotovo svih većih šumsko-industrijskih preduzeća koja su pred slom države vršila iskorišćavanje |