DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 33 <-- 33 --> PDF |
SAVREMENIJA OPREMA ZA VUČU DRVETA I EKONOMIČNOST IZVLAČENJA TRUPACA VITLOM TRAKTORA FERGUSONA Fe-35* Ing. AMER KRIVEC* U sadašnjoj situaciji razvoja mehanizacije u iskorištavanju šuma kod nas je najkritičnije i najmanje mehanizirano izvlačenje i vuča trupaca od panja do kamionske ceste. Ta faza se dijeli na dvije operacije — izvlačenja pojedinih komada od panja do šumske vlake i vuča ili vožnja po vlakama do kamionske ceste. Za te poslove smo još uvijek pretežnim dijelom ovisni o animalnoj vuči, koja je iz dana u dan skuplja. Teški uvjeti života i rada »kirijaša« u šumi, dovode do neprekidnog migriranja ili bolje reći bježanja ljudi iz šumske u ostale privredne grane. Prisiljeni smo uvoditi mehanizaciju. Nas zanima, kakve su razlike između troškova rada sa strojevima i animalnom snagom. Da li je uvijek i u svim prilikama potrebno upotrebljavati strojeve i njima nadomještavati konje. Na ovom ćemo se mjestu ograničiti samo na opis i upotrebu bolje — savremenije opreme za traktor Fe-35 za vuču drveta po vlaci i analizirati troškove rada izvlačenja trupaca sa traktorskim vitlom te ih usporediti sa konjima. I. PRIKLJUČCI TRAKTORA Traktore Fergusone smo već djelomice uveli za rad u šumi kod izvlačenja drveta po šumskim vlakama. Upotrebljavamo polugusjenice i gusjeničaste lance na zadnjim točkovima, a da povećamo adheziju, dodali smo mu različita opterećenja, itd. Tako opremljen traktor uspješno vuče, odnosno radi, po slabim, strmim i krivuda vim vlakama. Osim te opreme mora traktor imati i priključke za različite poslove: privlačenje trupaca, vezanje drveta za traktor, mora zaštititi čovjeka na tim poslovima i drugo. Zato smo konstruirali, upotpunili i atestirali slijedeće priključke: 1. Prednje traktorsko vitlo (si. 1, 2, 3) To je vitlo postavljeno ispred prednjeg dijela traktora, tako, da ne snizuje »klirensa«. Ima jedan bubanj, na koji se može naviti oko 70 m čeličnog užeta 0 10 mm. Na prednjem dijelu ima vitlo 4 valjka — 2 ležeća i 2 stojeća, kroz koje se provuče čelično uže kada je potrebno da se vitlom izvlači traktor. (si. 2, 3) * Objavljeno u »Gozdarskem vestniku« 7/8-1963. Zbog aiktuelnosti objavljuje se i u Šumarskom listu. 445 |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 34 <-- 34 --> PDF |
Vitlo se upotrebljava i za primicanje trupaca do vlake. Tada se uže provede preko krute kabine na kojoj se nalaze koloturnici. Tako se uže prebaci od prednjega na zadnji dio traktora. Zadnji koloturnik je postavljen oko 2 m od zemlje, da lakše privlači trupce. (SI. 1, 4) Vitlo-tjera motor traktora. Napravljeno je tako, da može istovremeno tjerati pogonske točkove traktora i bubanj vitla. Ta sinhronizacija je pametna zato, što vitlo dodatno pomaže točkovima To znači, da ono ne mora samo izvlačiti traktor. Napravljeno je jednostavno manjih dimenzija, te zato jeftinije. Svi vrteći dijelovi su na kugličnim ležajima zato se čelično uže lako odvija. Na zadnjem dijelu je potrebno tek oko 5—6 kg sile za odvijanje užeta. Radnik se kod posla manje umara. Vitlo vuče 1500 kg to znači da može na ravnom terenu vući teret težak 3000 kg koeficijenta trenja 0,50. Jasno nam je, da je kod praktične upotrebe potrebno uzeti u obzir različite prirodne zapreke na koje drvo zapinje kod vuče po zemlji: panjeve, kamenje, neravnost terena, itd. Prednje traktorsko vitlo ima slijedeće prednosti: a) Na teškim terenima, na strmim i mekanim tlima traktor si dodatno pomaže sa vitlom, (si. 3) Za rad u šumi kod privlačenja trupaca se uže prebaci na zadnji dio. (si. 4) To znači, da vitlo možemo upotrebljavati na prednjem i zadnjem dijelu traktora. b) Prednje traktorsko vitlo primjerno optereti prednji dio traktora; zato nije potrebno prednji dio traktora dodatno opterećivati. oftš SI. 1. Traktor opremljen sa vitlom, kabinom i nosećim jarmom. Jaram ima otvorene vilice i služi kao prtljažnik. (Original) |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 35 <-- 35 --> PDF |
c) Vitlo na prednjem dijelu bolje iskorišćuje prostor. Ako bi ga postavili na zadnji dio, onda bi nastale teškoće oko montiranja i rukovanja sa sjedišta traktorista sa drugim priključcima koji su vezani na hidrauličnu dizalicu traktora, te bi tim izgubili veliku prednost traktora Fergusona. SI. 2. Traktorsko vitlo i kabina gledano spreda. (Original) d) Vitlom, odnosno sa čeličnim uzetom na zadnjoj strani traktora, možemo natovariti trupce na traktorske sanke ili na traktorsku prikolicu. 2. Kruta traktorska kabina (SI. 1, 3, 3) Napravljena je za standardni model Fe-35. Upotrebljava se prije svega u brdovitim i planinskim predjelima kada traktor radi po uskim, strmim, krivudavim, odnosno teškim vlakama, gdje je velika opasnost od prevrtanja. Konstruirana je tako, da se funkcionalno uklapa sa ostalom traktorskom opremom, odnosno priključcima. Izrađena je jednostavno u cijevnoj konstrukciji. Nema nikakvih rubova na koje bi se mogao traktorist eventualno ozlijediti. Kabina je kruta i dovoljno jaka te vezana na konstrukciju traktora. Postrane |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 36 <-- 36 --> PDF |
stijene su demontažne. Ljeti ih skinemo, (si. 3) Zato je prozraka dovoljna i u kabini nije vruće. Strop kabine je napravljen iz debljega lima i fiksno vezan na konstrukciju. Funkcionalno kabina rješava slijedeće: SI. 3. Na teškim terenima traktor si pomaže vitlom. Skinute postrane stijene (Original) a) U zimskom vremenu primjerno zaštićuje čovjeka od nevremena. Ljeti je zračna i udobna. b) Kabina je dovoljno jaka da zaštiti čovjeka od većih oštećenja kod eventualnih prevrtanja traktora. c) Na njoj su montirani prednji i zadnji koloturnik za prenos čeličnog užeta od prednjega na zadnji dio traktora, (si. 1, 2, 3) d) strop kabine je iz debljeg lima i zato štiti čovjeka od ozljeda iz zraka: eventualno padanje suhih grana, veće količine snijega, "čeličnog užeta koje ide preko kabine itd. 3) Traktorski noseći jaram (SI. 4, 5, 6, 7) To je naprava na koju se vežu trupci. Sastoji se iz više horizontalnih čeličnih cijevi potrebnih dimenzija, postavljenih jedne na druge, koje su međusobno povezane kraćim vertikalnim elementima. Sa obe strane su postavljeni jači cijevni elementi, koji su nešto duži od visine horizontalnih cijevi. Postrani elementi imaju na donjem kraju ugrađene vilice, koje se mogu otvoriti, (SI. 1) isto tako i »zube« za stabiliziranje traktora na određenom mjestu (SI. 5, 4). Jaram je postavljen na ručice hidraulične dizalice te se može svezani teret sa prednjim krajem dignuti od tla. Noseći jaram ima više funkcija: |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 37 <-- 37 --> PDF |
a) Na njega možemo vezati trupce. Optimalni teret je oko 2—3 m3. Ako su trupci deblji i duži, te su 3—4 komada optimalno breme, onda ih svežemo u jedan red (SI. 6). Ako su sortimenti tanji, vežemo ih u dva reda (6—8 kom) (SI. 7). Ali uvijek objesimo optimalni teret. Pravilno vežemo svaki komad jednim lancem. Lanac je dug oko 2 m i ima na krajevima kuke, tako da prebacimo jedan kraj oko trupca i zapnemo kukom, a drugi oko jarma i također zapnemo kukom . (SI. 7) Na taj način brzo vežemo trupce, jer vitlom dižemo prednji kraj trupaca. (SI. 4) Kada vežemo drvo, noseći jaram je spušten na tlo, a istovremeno i sidra traktora. (SI. 4) Poslije privezivanja svih komada, dignemo hidraulikom jaram, odnosno teret, na željenu visinu i možemo potjerati traktor naprijed. (SI. 6, 7) b) Noseći jaram upotrebljavamo kao stabilizator kod primicanja i vezanja trupaca za traktor. Stabilizirani jaram ne dozvoljava klizanje traktora unazad, kad vučemo trupce vitlom. Također vuča vitlom zadržava da se traktor prednjim dijelom ne diže i pada kad breme zapinje na različite prirodne zapreke: panjeve itd. Tako zaštićujemo ljude i strojeve od nezgoda. c) Noseći jaram možemo korisno upotrebljavati kao prtljažnik na kojega možemo staviti nekoliko stotina kg različite traktorske opreme (koju uvijek imaju strojevi sobom). Na donjem kraju postranih elemenata su vilice, koje se mogu otvoriti. Na otvorene vilice stavimo dasku ili slično te na to natovarimo svu opremu i pribor, koju svaki traktor ima (gusjeničaste lance, oruđe, gorivo i mazivo itd.). (SI. 1) Tako je svaki Fe-35 sposoban da sam prevozi vlastitu SI. 4. Privlačenje trupaca sa vitlom do nosećeg jarma na zadnjoj strani traktora. Jaram sa zubima usidren u tlo. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 38 <-- 38 --> PDF |
opremu sa jednog gradilišta na drugo. Inače bi morali opremu prevoziti kamionima ili kamionetima ili drugim traktorima sa prikolicom; na svaki način bismo imali dodatne troškove kod prevoza opreme; ti otpadaju ako imamo noseći jaram. Kl I -.... SI. 5. Zub nosećeg jarma za stabiliziranje traktora — detalj (Foto Faganel) d) Kod izvlačenja drveta otpada prilični dio vremena u radnom danu na rampanje trupaca na rampe kod kamionskih cesta (sa kojih utovarujemo kamione). Rampanje je bilo ručno. To su obično radili pomoćni radnici ih čak i traktoristi. Noseći jaram je izrađen tako, da njime možemo i rampati trupce. Kada traktor istovari teret, okrene se, spusti jaram skoro do zemlje i vožnjom unazad gura trupce. (SI. 8) Logično je, da mora biti za takvo rampanje primjerno velik prostor na kojemu se može traktor okretati, što nije moguće uvijek u brdovitim i planinskim predjelima. Na taj način se traktoristi manje umaraju. Vidimo, da noseći jaram ima 3—4 važne funkcije, kojima traktor uspješno obavlja svoje poslove, a istovremeno olakšava rad traktoristima i pomoćnim radnicima. Vitlo je »desna ruka« traktora za rad u šumi kod vuče drveta po vlakama: pomaže kod privlačenja sortimenata na kratkim razdaljinama do traktora, vezanja sortimenata za jaram, pomaže traktoru kod vožnje na teškim terenima itd. Na bubanj vitla možemo naviti oko 70 m čeličnog užeta. To znači, da možemo i privlačiti drvo od sječine do vlake na toj razdaljini. Postavlja se pitanje, da li možemo vitlo rentabilno upotrijebiti za privlačenje trupaca od panja do vlake i šta je na sadašnjem stupnju mehanizacije prikladnije i ekonomičnije, privlačiti traktorskim vitlom ili animalnom snagom? |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 39 <-- 39 --> PDF |
SI. 6. Različno dugi trupci svezani u jedan red (Original) IPHHI 4; C ´ /;.. ;i*^"^sPlMälis SI. 7. Tanji trupci svezani u dva reda. (Original) |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 40 <-- 40 --> PDF |
U tom smislu smo mjerili vrijeme i učinke rada kod privlačenja drveta sa . prednjim traktorskim vitlom i sa konjskom spregom na distancama do 60 m. Mjerenja smo izvršili u različitim predjelima masiva »Snežnika«, gdje je tlo SI. 8. Sa vilicama jarma možemo dignuti trupac i rampati u dva reda (Original) krško, sa puno kamenja i skala na površini. Odjele u kojima smo mjerili izabrali smo slučajno. Želili smo obuhvatiti poprečne radne prilike na kraškom tlu. Ograničili smo se samo na strmine od + 20 do — 20%, a veće nagibe ćemo obraditi u posebnoj studiji. Velika .većina terena, gdje vučemo konjima nalazi se u granicama ± 20%. II. ODNOS IZMEĐU VREMENA PRIVLAČENJA DRVETA I- TROŠKOVA SA KONJSKOM SPREGOM NA DISTANCAMA UDALJENIM OD 10^60 M. Izvršili smo i izmjerili privlačenja jelovih trupaca na dužinama 10—60 m kod podjednakih brojeva izvlačenja u intervalima po 5 m. Uzeli smo u obzir tradicije kirijaša, koji ovdje sa parom konja, (ne s jednim konjem). To je potrebno uslijed različitih dimenzija sortimenata, koje ponekad dostignu 8 m i debljinu oko 50 cm. Pojedini trupci imaju oko 1,5 m3 a to znači, da mogu imati i do 1500 kg. Jer je dosta sitnijih sortimenata, obično su 2—3 trupca jedan teret. Vrijeme smo mjerili sa štopericom na sekundu tačno. Svaki je kirijaš imao par konja i jednog pomoćnog radnika, koji je pripremao trupce u male kupe. Mjerenja smo izvršili sa 3 para konja odnosno sa trima kirijašima, da bismo izbjegli eventualne subjektivne momente. Sve podatke smo sistematski raz 452 |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 41 <-- 41 --> PDF |
vrstali u pomoćnim tablicama decimalnih vrijednosti i kvadrata. Uzeli smo u obzir interval od 7,5 do 12,5 (sredina 10 m), 12,5—17,5 (sredina 15 m) itd. Sve vrijednosti nanijeli smo na koorđinatni sistem. Iz krivulja u diagramu 1 dobili smo izmjerene i izravnane vremenske vrijednosti za distance od 10—60 m, sa intervalima 5 m. Osim vremenskih vrijednosti nas zanimaju i učinci izvlačenja drveta u m3 za jedan efektivni sat rada. Mjerili smo učinke izvlačenja za zračno suhe jelove trupce. Pretpostavljamo, da imaju oko 750 kg/m3. Osim toga smo uzeli u obzir i svježe jelove trupce sa pretpostavkom, da je težina 1 m´3 oko 900 kg. Poprečni teret je iznosio oko 0.80 m3 ili oko 600i kg. Pod efektivnim radnim satom mislimo rad bez zastoja, odmora, predaha, zadovoljavanja prirodnih potreba itd. To je čisto vrijeme izvlačenja, koje se sastoji iz praznog hoda konja od vlake do sortimenata, okretanja konja, zabijan ja odnosno vezanja trupaca k spregi, vuče drveta od vlake i otpinjanje tereta. Jasno je, da poslije svake vuče slijedi kratak odmor, odnosno predah. Zato možemo na temelju praktičnog posmatranja, pretpostaviti, da je u 8 satnom radu tek oko 50% čistoga rada. Sve ostalo vrijeme otpada na razne duže i kraće odmore, predahe, vrijeme za jelo i cigaret-pauze, na prazne prelaze do pojedinih komada i skupina posječenih sortimenata itd. Efektivne satove kod konjske vuče mogli bismo, približno, usporediti sa pogonskim satovima kod strojeva — traktora, na konkretnom radu. Na temelju dobijenih vremenskih vrijednosi i učinaka rada za pojedine razdaljine od 10—60 m smo izračunali troškove izvlačenja drveta za jedan m3. Troškovi za jedan par konja su različiti, zato smo uzeli u obzir 3 varijante: 6000, 8.000 i 10.000 dinara na dan. Tu mislimo brutto troškove, koje mora gospodarska organizacija platiti bez razlike na strukturu troškova, koji se dijele na netto dohotke kirijaša i podavanja zajednici — porez. U tabeli 1 iznosimo te troškove. Tabela 1 Tablica privlačenja drveta sa konJima u Din ´za 1 ni3 Svi podaci u tabeli 1 su izračunati na temelju poprečnog tereta teškog oko 600 kg. Dnevno 6000 din. i Dnevno 8000 din. i Dnevno 10000 din. i Distanca tez. 1 m3 drveta tez. 1 m3 drveta tež. 1 m3 drveta m 9O0 kg 750 kg 900 kg 750 kg 900 kg 750 kg 10 59 49 79 65 98 82 Din 15 82 68 109 91 137 114 Din 20 101 84 134 112 168 140 Din 25 118 99 157 132 197 164 Din 30 135 113 180 150 225 188 Din 35 147 122 196 163 245 203 Din 40 156 130 204 174 260 217 Din 45 163 135 217 180 272 225 Din 50 170 143 227 191 284 238 Din 55 175 146 233 194 290 242 Din 60 |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 42 <-- 42 --> PDF |
III. KORELACIJA VREMENA PRIVLAČENJA DRVETA I TROŠKOVA PREDNJIM VITLOM TRAKTORA NA DALJINAMA 10—60 M. Vitlom traktora smo također izvlačili trupce na daljinama 10—60 m. Na tom poslu imali smo dvije organizacije rada. Prva organizacija je bila jedan traktorist koji je rukovao strojem i pomoćni radnik koji je izvlačio čelično uže i vezao trupce. Trupce smo vezali sa kliještima ili zamkom. Prvi način je lakši i brži od drugoga. Trupce nije potrebno dizati kao kod zamke, gdje možemo uže oviti oko trupca i zategnuti. Slaba strana kliješta je ta, da njima stisnemo jedan trupac, dok sa zamkom možemo svezati 2—3 komada, ovisno debljini i dužini sortimenata. Slaba strana vezanja uzetom je u tome, što vitlo svezan trupac vuče malo po strani i tako teže prelazi preko prirodnih prepreka na koje zapinje. Uslijed toga dolazi do čestih zastoja., kod kojih mora pomoćni radnik pomagati. Poseban je primjer na teškim terenima, kad svežemo 2—3 trupca u jedan teret. Zato je bolje vezati manje komada, iako moramo napraviti više vlačenja za istu količinu drveta. Najbolje je vući pojedine duge Sortimente, ako je to moguće. U toj organizaciji smo izmjerili 82 privlačenja na daljinama do 60 m. Upotrebili smo isti način računanja kao i kod privlačenja sa konjima. Izradili smo pomoćne tablice elemenata normalnih jednačina za izradu parametara. Dobili smo jednadžbu y = —0,0345 + 0,157 x — 0,001 x2. Na temelju toga smo izračunali vremenske vrijednosti vuče na daljinama od 10—60; m u intervalima po 5 m. Vrijeme izvlačenja traktorskim vitlom i konjima kod 15—20 m je jednako. Na bližem odstojanju od 15 m je vrijeme privlačenja vitlom nešto kraće. Nad 20 m je duže od konjske vuče. To je razumljivo ako uzmemo u obzir, da je konfiguracija terena različita i da su na terenu različite prirodne prepreke na koje zapinju trupci. Posebno je to slučaj kod vuče vitlom u jednom pravcu. Pomoćni radnik mora neprestano intervenirati da trupac savlada zapreku. Konjima vučemo drvo u cik — cak liniji, tako da se izbjegavaju teško prolazna mjesta. Zato je izvlačenje konjima ugodnije nego vitlom (ako se čelo trupca vuče po tlu). Na kratkim distancama (15—20 m) je rad konjima nešto sporiji, jer više vremena otpada na okretanje konja, vezanje trupaca, nego na samu vuču. Na temelju izravnanih vremenskih vrijednosti vuče trupaca vitlom u prvoj organizaciji, smo izračunali i učinke rada traktorskog vitla u jednom pogonskom satu traktora, i na temelju tih podataka, računanjem smo dobili troškove rada. Želimo prikazati troškove rada traktorskog vitla, te usporediti sa troškovima rada konjima. Da bismo to dobili morali bismo imati kalkulaciju za vrijednost jednog pogonskog sata rada traktorskog vitla, a ta je vrijednost različita kod različitih poduzeća, zato smo uzeli u obzir 3 varijante: 1.500 din, 1.900 din i 2.300 din za pogonski sat rada. Te troškove iznosimo u tabelama 2, 3 i 4 u kojima su prikazani troškovi za izvlačenje jednog m3 jelovih trupaca. Kod tabela 1, 2, 3 i 4 smo uzeli u obzir 2 težine drveta: težina svježe posječenog i zračno suhog. To su zapravo krajnje granice među kojima se nalaze sve ostale težine drveta. Drvo je najteže onda, kada ga posiječemo, kasnije izgubi vodu, odnosno osuši se toliko, koliko to dozvoljava šumska klima. Zato su i troškovi privlačenja na različitim daljinama ovisni o težini drveta. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 43 <-- 43 --> PDF |
Tablica 2 Troškovi privlačenja 1 m3 đrveta, ako košta pogonski sat traktora 1500 Din Poprečni teret je težak 400 ;kg. Distanca Tež. 1 m3 đrveta m 900 kg 750 kg 10 81 67 15 118 99 20 153 128 25 185 153 30 214 174 3,5 242 200 40 263 220 45 288 238 50 306 254 55 319 268 60 341 283 Tablica 3 Troškovi privlačenja za 1 m3 Poprečni teret je težak 400 ikg. Distanca Tež. 1 m3 đrveta m 900 kg 750 kg 10 102 85 15 149 125 20 194 162 25 235 194 30 271 221 35 306 253 40 333 279 45. 365 301 50 387 322 55 404 339 60 432 359 Tablica 4 Troškovi privlačenja za 1 ni3 Poprečni teret je težak 400 kg. Distanca Tež. 1 m:1 đrveta m 900 kg 750 kg 10 123 103 15 181 151 20 235 196 25 284 234 30 328 274 35 371 306 40 403 338 45 442 365 50 470 390 55 490 410 60 522 423 Poprečni je težak Tež. 1 m3 90O kg 54 79 101 124 144 161 174 190 206 214 224 teret 600 kg đrveta 750 kg 47 65 85 102 120 134 149 158 170 179 188 Poprečni teret je težak 1000 kg. Tež. lm´ đrveta 900 kg 32 47 61 74 86 96 106 114 123 128 134 750 kg 27 Din 39 Din 51 Din 61 Din 72 Din 80 Din 89 Din 96 Din 102 Din 197 Din 111 Din đrveta, ako košta pogonski sat traktora 11.900 Din Poprečni i teret je težak 600 kg Tež. 1 m3 đrveta 900 kg 750 kg 68 59 99 83 128 107 156 129 183 152 204 170 226 188 240 200 260 216 251 226 284 237 Poprečni teret je težak 1000 kg. Tež. 1 m3 đrveta 900 kg 750 kg 41 34 Din 60 50 Din 77 64 Din 94 78 Din 109 91 Din 122 102 Din 135 112 Din 145 121 Din 156 129 Din 162 134 Din 169 141 Din đrveta, ako košta pogonski sat traktora 2.300 Din Poprečni teret je težak 600 kg Tež. 1 m3 đrveta 900 kg 750 kg 83 71 120 100 156 130 188 156 221 184 247 205 274 226 291 242 315 261 329 274 343 287 Poprečni teret je težak 1000 kg. Tež. 1 m3 đrveta 900 kg 750 kg 49 41 Din 72 60 Din 93 78 Din 112 94 Din 132 110 Din 146 123 Din 163 134 Din 175 147 Din 188 156 Din 196 164 Din 206 170 Din |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 44 <-- 44 --> PDF |
IV. ANALIZA TROŠKOVA PRIVLAČENJA TRAKTORSKIM VITLOM TE USPOREDBA SA PRIVLAČENJEM KONJIMA U tablici 1 smo prikazali 3 različite dnevnice za konjsku snagu i to 6.000, 8.000 i 10.000 din na dan. Troškovi privlačenja vitlom su bili uzeti na temelju cijene pogonskog sata rada i to 1500, 1900 i 2300 din. Uzeli smo u obzir i različite težine tereta: 400, 600 i 1000 kg (moguće je vući i veće terete). Iz troškovnih krivulja za privlačenje drveta vitlom, gdje su uzete u obzir 3 različite vrijednosti pogonskog sata rada i troškova privlačenja konjima dolazimo do slijedećih zaključaka: a) Kod cijene pogonskog sata traktora od 1500 din — ako je poprečni teret težak 1.000 kg, te je animalna dnevnica 6.000 din, konjsko je privlačenje skuplje za oko 50% (30—80%) od privlačenja vitlom; — ako je poprečni teret težak 600i kg, onda su troškovi privlačenja sa vitlom približno jednaki sa animalnim privlačenjem kod kojih je dnevnica između 6.000 i 8.000 din. Samo za udaljenosti između 15 i 20 m jeftinije je privlačenje drveta vitlom nego konjima; — ako je poprečni teret težak oko 400 kg, onda su troškovi privlačenja vitlom jednaki troškovima animalnog rada kod dnevnice 8—12.000 din. b) Kod cijene pogonskog sata traktora od 1.900 din — ako je poprečni teret težak 1.000 kg, te animalna dnevnica 6.000 din, konjsko je privlačenje skuplje za oko 20% (4—45%), — ako je poprečni teret težak 600 kg, onda su troškovi privlačenja vitlom do distance 30 m jednaki troškovima konjske dnevnice od 6.000 do 8.000 din, a nad 35 m onima od 8.000—10.000 din na dan, — ako je poprečni teret težak 400 kg, onda su troškovi izvlačenja vitlom jednaki troškovima konjskog privlačenja kod dnevnice 10.000—12.000 din. c) Kod cijene pogonskog sata traktora od 2.300 din — ako je poprečni teret težak 1.000 kg i konjska dnevnica 6.000 din, privlačenje je vitlom jeftinije nego konjima do dužine 30—35 m. Nad tom dužinom su troškovi privlačenja vitlom u okviru troškova animalnog rada sa dnevnicom 6.000—8.000 din, — ako je poprečni teret težak oko 600 kg, troškovi se privlačenja vitlom kolebaju do distance 30—35 m, među animalnim troškovima sa dnevnicom 8.000—10.000 din, a iznad 3o—35 m dnevnicom 10.000—12.000 din. — ako je poprečni teret težak oko 400 kg, privlačenje je vitlom na svim distancama skuplje nego animalnom vučom iako je dnevni trošak animalane vuče 12.000 din. Vitlom nam se isplati privlačiti drvo na svim težim terenima t. j . iz vrtača, jama itd. Cim je teži teren, tim skuplji su konji, a tim jeftinije je privlačenje vitlom. Ako vitlo nije optimalno iskorišteno, t. j . u radu na blagim terenima i kod sitnih sortimenata, rad je vitlom skuplji nego animalnom vučom. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 45 <-- 45 --> PDF |
V. TABLICE TROŠKOVA PRIVLAČENJA TRUPACA SA PREDNJIM TRAKTORSKIM VITLOM Na temelju detaljnih mjerenja, koja su razrađena i iznesena u ovoj studiji, izrađena je »Tablica troškova privlačenja trupaca sa prednjim traktorskim vitlom za jednu tonu«, u kojoj smo uzeli u obzir različite težine poprečnog tereta, koje najviše dolaze kod nas i to: 400, 600, 800 i 1.000 kg. Izračunali smo i tabelarno prikazali troškove za privlačenje jedne tone drveta kod različitih cijena pogonskog sata traktora od 1.500 do 4.300 dinara za traktore Ferguson Fe-35. U tablici može svako brzo naći visinu troškova za privlačenje vitlom na distancama od 10—60 m za jednu tonu i to preračunati u jedan m3. Na primjer: ustanovili smo da košta pogonski sat rada kod neke gospodarske organizacije za Fe-35, opremljen vitlom za privlačenje drveta, oko 2.300 din, i da je poprečna daljina za privlačenje na konkretnom radilištu oko 40 m. Privlačimo zračne suhe jelove trupce, koji su teški oko 750 kg/m´3, jelovi trupci su nešto tanji pa je poprečni teret težak oko 600 kg. Koliki će biti trošak za privlačenje sa vitlom jedne tone odnosno jednog m8 jelovih trupaca? Iz tabl. (str. 458) možemo očitati da 1 tona košta 302 din. kod pogon, sata 2.300 din, popreč. tereta 600 kg i distance privlačenja 40 m. Trupci imaju oko 750 kg/m3; privlač. košta 227 din po 1 ni3. Ako bismo na istom mjestu privlačili bukove trupce, koji imaju specifičnu težinu oko 1.100 kg/m3, privlačenje bi koštalo 1 m:! bukovih trupaca 332 din. Navedene tablice važe samo za opisane uvjete rada. Ako izvlačimo drvo iz jama, vrtača itd., gdje su veće strmine od 20%, moramo troškove privlačenja koji su izneseni u tablicama, povećati za određene postotke. Možemo reći, da je povećanje, (podaci nisu sasvim tačni), kod nagiba od 20 do 30% oko 20%, kod nagiba od 30 do 40% oko 25%, kod nagiba od 40 do 50% oko 30%, kod nagiba od 50 do 60% oko 35%, i kod nagiba od 60 do 70% oko 40iVo. VI. ZAKLJUČCI Razmatrano traktorsko vitlo je napravljeno kao priključak traktora Fergusona F-35 uglavnom zato, da pomaže traktoru kod vuče po šumskim vlakama. Vitlom pomažemo vezati trupce na noseći jaram. Isto tako vitlom traktor savladava teške protiuspone. Upotrebljavamo ga za privlačenje trupaca od panja do vlake na svim teškim terenima i tamo, gdje imamo teške Sortimente. Upotrebljavamo ga prije svega za izvlačenje trupaca iz jama, vrtača itd. Na temelju primjernih uspoređivanja, došli smo do slijedećih rezultata: a) Traktorskim vitlom je jeftinije privlačenje drveta na kraćim rastojanjima, odnosno granična razdaljina ekonomičnosti se sa povećanjem konjske dnevnice diže. b) Ekonomičnost upotrebe se više približuje traktorskom vitlu, čim su teži terni i čim su teži tereti, dok se na terenima sa blagim nagibima i kod malih tereta bolje isplati konjska vuča. Ovom se prilikom zahvaljujem za nesebičnu pomoć i sarađivanju kolegama ing. Francu Gašparšiču, Alojzu Faganelu i Dariju Zapušku. |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 46 <-- 46 --> PDF |
O^LOTfE^CO-^^HCDCD LOOSCOL-©COCOOSI-HCM ro o M o HHHH(NMWCŠ|(N C3coro^H^Mi>co(NH fi O W>CO HHHlMiMNlNMM n O -u cot-coioc-winococoo rjC<10CMr-(t>CN]CDlOw(MCO .^t--lOC<005lO^HCDOlOCO^-( CDUOO^COCMLOCOÖCMIO a 1 .So603 © o f^i>-L^cocDCMcocoLni>coirt ^ioi>aoocotD^H[-at o o CMCo<*LOCDr-coasasoo CD SS»JO ncD(OMCoo3ao^H´* ^P tu) OlM^CDCOOJOHcs] 0SC0t"~r-l´^t-OC0irSc--C0 I-IT-HI-H^T-HWCNCMCN] HHcsiwpjrocoWfoco «2.* s OOr^cOtrsiocoT-H^^M W c-o Ö tr-A CO N IO CO CM ocomcoöw^cot-co o « N CO o CO 1—1 CO CO ocoM ggtaOcO HHHH M 6oc 0 »—1 ^(NCvilNiM >9 -r oo >* a o o a * a s s cc E> CO in oŠSS 55 L* 5» c3 N 93 ai rr IO LO LO CO 3 "^ CD o o co o bo coNHininoHOMi>io oa N co r* 09 CO IO o CD CO LO no v COOCDi^CD,—iLOOSeNi^t-CO C«O tf CO rH oo CO CO CO r- Cl CO Iß CD CO r-CO CO 03 -* s as >* TJHCMCOI-HCOOCOC-COCOCD ´^CDODONm´JtOt´COOD C0NiOO3Min>O3HC0i* T^I^^CMCMCMCMCOCOCÖ bo j2 C--col>Oi- I-II-II-(,-|1-HCNIC\1IN c oM 00 p 00 XCO o bo a ,tcl OCOCOCOCMCDOCOOLOcO cDOcococMeoc:;)^co,- a j_> Oi-H^t-OcsiLOCOCOOi-l ^o.raHt-Htoojwinco fig bo!§ o -;*< CD CD . i OJ w ^ N IN in I-H © OS L-lO tN CO * Ol M D- OJMK^lOOtDt-hCOcO COCMCOCNCDlr-COt-CDCOCO COOOit-H-tNNlOt- O 60 O^COOSCM<*CDCOC?S© O ,« i-H iH C3 HHHHpiNMNlMn CO LO CD CO OS © i—I N w * «s (MCDt>rtiOC]01fO C os co o-i-H^t-ÖCOiOCDCO OCO´* ß mmmcoos^r>©i-HOS ^J n m LO i~Ht—t,—(i-Hr-(i-Hi—(i—I O (MCMMMcororoco 60 o o 4" E- ,-( OS CO O *tf O CO CM O OS CO CD O CM D a ö ffi H (N co m CO CO CD Ö CO i—< CS] CM CM CSI CM CO CO ^ -^ fi* o o lO o O(N«DlÖC0C0^0JHhl0 H CD CM (M m CM co c-OS Ttf CO LO H O Wl OSCOCO©COCDCS,-I ^Lor-co co r- io CM OS LO O lO O CO t- HHIMNMNWCOCOM i-l CM co ^ ^ m CD CD t> L-C- Omom o m o LTS © LO o to o CM CM CO CO ^ |
| ŠUMARSKI LIST 11-12/1963 str. 47 <-- 47 --> PDF |
UPOTREBLJENA LITERATURA Huggard and Owen: Forest machinery, London, 1959. Benić R.: Mehanizacija šumskih radova u Čehoslovačkoj, Drvna industrija 7—8/XIII. Salminen J.: Winch-skidding experiments. Blejec M.: Statističke metode. Štand—Holek: Pfibližovani dfivi traktory, Praha, 1954. Hafner F.: Savremena šumska transportna sredstva, Sarajevo, 1958. Leloup N.: Tractors for Logging, Roma, 1959. Crnagoj B.: Mehanizacija in gozdne ceste, Ljubljana, 1961. Kantola M.: The mechanical loading of timber on trucks, Geneva, 1958. Krivec A.: Privlačenje lesa s prednjim vitlom traktorja Fergusona Fe-35 ali pa s konji, Gozdarski vestnik, 7—8/1963. Krivec A.: Uvajanje traktorjev Ferguson Fe-35 v izkoriščanje gazdov, Socialistično kmetijstvo in gozdarstvo, br. 4/1963. |