DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu



ŠUMARSKI LIST 11-12/1962 str. 37     <-- 37 -->        PDF

ANUCINOVA METODA UTVRĐIVANJA SASTOJINSKOG PRIRASTA
POMOĆU LATERALNE POVRŠINE STABALA


Prof. dr. DUŠAN KLEPAC


Među referatima sovjetske delegacije na V. Svjetskom šumarskom
kongresu u Seattlu 1960. isticala se studija akademika Anučin a o utvrđivanju
prirasta pomoću lateralne površine stabla. S obzirom na to da je
Anučinov a metoda u našoj stručnoj javnosti prilično nepoznata, donosimo
je u Šumarskom listu.


Poznato je, da je prirast stabla rezultat aktivnosti kambija, koji svake
godine odlaže jedan god. Prema tome prirast stabla je funkcija kambija.
Kako se kambij nalazi između kore i drveta, može se površina kambijalnog
plašta odrediti pomoću lateralne površine debla, ako se od nje odbije kora.


Lateralna površina debla (s) i cijele sastojine (2´s) može se utvrditi
tako, da se izmjeri srednji sastojinski prsni promjer (Di,3); od njega se
odbije dvostruka debljina kore (2 t) i tako se dobiva srednji prsni promjer
bez kore (D´ 1,3).


D´ t,3 = D r,3—2 t


Na temelju vrijednosti (D´1,3) možemo pomoću koeficijenta oblika
stabla (q-2) utvrditi srednji promjer bez kore u polovini visine stabla (dav)


dav = D´1,3 qs


Ako pomnožimo srednji promjer bez kore (dav) s »^« dobivamo opseg


(1) kambijalnog plašta u polovici visine debla.
1 = n dav


Daljnjom mult:plikacijom opsega kambijalnog plašta sa srednjom visinom
debla dobiva se lateralna površina debla bez kore.


s = l-h


Ako tako utvrđenu lateralnu površinu debla pomnožimo s brojem
stabala u sastojini (N), dobivamo ukupnu lateralnu površinu svih stabala,
u sastojini.


2´s = s -N


A n u č i n je u normalnim borovim sastojinama izračunao lateralnu
površinu debla. U tabeli 1 su navedeni podaci o veličini lateralne površine
za različite starosti i različite bonitete. Do tih rezultata A n u č i n je
došao na temelju Vargas-de-Bedemarovih tablica.




ŠUMARSKI LIST 11-12/1962 str. 38     <-- 38 -->        PDF

Tab. 1.


Lateraina površina debla u borovoj sastojim (Is) u hiljadama m- po hektaru


Bon:- Starost sastojine


tet 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 Prosjek
I 8,0 7,3 8,1 7,7 7,7 7,8 7,7 7,5 7,7 7,7 7,7 7,7
II 6,6 7,1 7,5 7,5 7,2 7,3 7,6 7,6 7,6 7,6 7,6 7,5
III 5,9 6,5 7,0 7,4 6,9 6,9 6,8 6,8 6,8 6,8 6,9 6,8
IV 5,6 5,8 5,9 6,5 6,3 6,2 5,8 5,9 5,9 5,6 5,9
V 4,3 4,9 5,2 5,1 5,3 5,1 — — — — — 5,1
Analiza podataka iz tabele 1 nam kaže, da je lateralna površina debala,


tj. površina kambijalnog plašta, prilično konstantn a u toku razvoja


sastojine od 40—140 godine. Tu je činjenicu konstatirao Anuči n i u


sastojinama jele, breze, topole i crne johe.


Na temelju toga spomenuti je autor došao do zaključka, da se u
srednjodobnim, dozrijevaj učim i zrelim sastojinama može uzeti, da je
površina kambijalnog plašta konstantna. Za istraživane borove sastojine
površina kambijalnog plašta po hektaru na različitim bonitetima iznosi
u hiljadama m2:


bonitetni razred I II III IV V
Is u hiljadama irr 7,7 7,5 6,8 5,9 5,1


Sastojinski tečajni godišnji prirast (Z) može se izračunati tako, da se
površina kambijalnog plašta (Is) pomnoži s prosječnom debljinom goda (t)


Z = Is t


U borovim sastojinama punog obrasta sastojinski tečajni godišnji prirast
— prema tome — na različitim bonitetima iznosi:


Z] = 7,7 t
Zn = 7,5 t
Zni, = 6,8 t
Ziv = 5,9 t
Zv = 5,1 t


U sastojinama nepotpunog obrasta treba produkt (Is t) reducirati
faktorom (P), koji označava obrast, tako da konačna formula za sastojinski
prirast glasi:


F = Is t P


Radi olakšanja računanja prirasta Anuči n je konstruirao nomo gram
, koji smo prikazali na slici 1. Na lijevoj strani nomograma nalazi
se skala za širinu posljednjih 10 godova (u mm) za borova stabla svih 5
ibonitetnih razreda. Desna skala nomograma odnosi se na obraste za istih
:5 bonitetnih razreda. U sredini je skala iz koje čitamo tečajni prirast u m3.




ŠUMARSKI LIST 11-12/1962 str. 39     <-- 39 -->        PDF

Na si. 1 pojedini brojevi imaju ovo značenje:


1. širina posljednjih 10 godova u mm; 2. tečajni prirast; 3. obrast;
4. bonitetni razredi.
too hzto
10 1,0
70r-*
fl
-So
0,9
0,8
0,9
0,1
S0-. at 0,7
r4,0 0,6 as
50 —rio
~rZ°
0,1 as
ts-. E-<5 a*
90 ±
70 —
r-1,0
— 0,1
--QS
OJ 05
40rh-
Q4 1» 32
iO^ ~0,s
2,0-02


to^—o.t J<


4


SI. 1. Armčinov nomogram za određivanje tečajnog prirasta borovih sastojina..


Evo jednog primjera. U nekoj borovoj sastojini na II bonitetu s obraslom
od 0,7 širina posljednjih 10 godova iznosi 9 mm. Iz srednje skale
nomograma čitamo tečajni prirast od 4,73 ms.


To proizlazi iz ovog računa:


F = 7,5-9-0,7


F == 4,7 m;!


Potpunosti radi spominjemo, da su u zapadnoj Evropi problem utvrđivanja
prirasta pomoću kambijalnog plašta rješavali Lescafette , Meyer,
Loets eh, Weidmann i drugi.