DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1961 str. 75 <-- 75 --> PDF |
U godini 1953 ispitani su ti ariši prema Dasyscypha Willkomii (arišev rak), i ustanovljeno je, da plohe s čistim japanskim arišem i križancem nisu bile uopće napadnute, dok je 37% evropskih ariša bilo napadnuto. 3. Pokusi provedeni u godini 1941. i 1942. na križanju s Larix europaea, L a r i x leptolepis i križanaca — hi brida iz Škotske. Autor opisuje 15 kombinacija oprašivanja. Tabelarno je prikazan broj postavljenih vrećica na nekim kombinacijama, broj izoliranih cvjetova, broj razvijenih češera, količine sjemena u gr. (težina 1000 zrna sjemenki). Križanci između evropskog i japanskog ariša imaju bolji prirast od čistog evropskog ariša, a od njih je najbolji križanac L. leptolepis x L. europaea. 4. Pokusi iz godine 1950. na križanju L. europaea, provenijencije Schlitz i L. leptolepis. U ovom poglavlju autor prikazuje rezultate križanja evropskog ariša provenijencije Schlitz i japanskog ariša. Sjeme dobiveno križanjem ovih dviju vrsta imalo je veći postotak klijavosti nego sjeme čistih vrsta. Karakteristično je, da je kombinacija japanski ariš x evropski ariš dala više kliiavog sjemena nego obrnuta kombinacija. Autor je i kod ovih pokusa promatrao otpornost: biljaka pojedinih kombinacija na mraz. Najviše je stradao čisti japanski ariš (L. leptolepis x L. leptolepis) a zatim slijedi križanac L. leptolepis x L. europaea, dok je najmanje stradao L. europaea x L. leptolepis. Fenološka opažanja dala su iste rezultate kao i kod prije izvedenih pokusa. Evropski ariš prelistava prvi, za njim dolazi križanac između dvije vrste, a zadnji je japanski ariš. Što se tiče žućenja i opadanja iglica u jesen, autor nije dobio tako jasne razlike kao kod prolistavanja. Autor donosi podatke o visinskom prirastu tih biljaka nakon prve i šeste godine. Iz grafikona se vidi, da je visinski prirast križanaca, japanski ariš x evropski ariš mnogo veći nego kod križanaca evropski ariš x japanski ariš. Obadva križanca imaju veći visinski prirast od čistih vrsta. 5. Vlastiti pokusi hibridizacije unutar roda L a r i x iz godin e 1951. Autor je vršio križanja s vrstama L. europaea, L. leptolepis i L. grnelini var. princ, rupprechtii kao i s križancem između evropskog i japanskog ariša. Načinio je 32 kombinacije. Opisana je metoda rada i u tu svrhu načinjena štrcaljka za oprašivanje ženskih cvjetova. Donosi podatke o uspjehu oprašivanja. I kod ovog pokusa jednogodišnji križanci između evropskog i japanskog ariša su bili više nego biljke čistih vrsta. U drugoj godini prirast u visinu je bio kao i kod prikazanih pokusa iz poglavlja 3. tj. najviši su bili križanci, zatim dolaze individuumi dobiveni povratnim križanjem a iza toga slijede slobodno oprašeni ariši i čiste vrste. Jedino križanac L. grnelini var. principis rupprechtii x L. europaea stoji iza slobodno oprašene vrste. Autor je preko 13.000 dobivenih biljaka iz 32 kombinacije postavio 4 pokusne plohe na 5 ha površine. U vremenskom periodu od 6 godina izvršeno je preko 180.000 mjerenja. Doneseni su podaci o ugibanju biljaka, visinskom rastu, štetama od mraza, obliku krošnje i fenološkim promatranjima. Donosimo samo neke od tih rezultata. 1. Autor je došao do zaključka, da će, i u slučaju kad roditelji pripadaju istoj vrsti, potomstvo biti različito, jer ovisi o nasljednim osnovama pojedinog roditelja. 2. Kod križanca L. europaea x L. leptolepis u dva slučaja kada je majka drugo stablo, uspjeh dobivenih biljaka iz 1 gr sjemena je bio jedanput 46 biljaka, a drugi put samo 12 biljaka. Autor to tumači individualnim svojstvima matičnog stabla i smatra vrlo važnim za uspjeh križanja. 3. Ugibanje biljaka je bilo veće kod slobodnog nego kod umjetnog oprašivanja. Autor"to tumači time, što je kod slobodnog oprašivanja djelomično došlo i do samooplodnje. 4. Kod oprašivanja s polenom od L. grnelini var. princ, rupprechtii potomstvo je imalo većih šteta od mraza. Kod križanaca između evropskog i japanskog ariša, štete od mrazeva su bile manje, jer su kod nastajanja tog križanca sudjelovale nasljedne osnove evropskog ariša. 5. Visinski rast je na pr. na jednoj pokusnoj plohi kod čistog evropskog ariša iznosio (indeks) 100, kod križanaca između evropskog i japanskog ariša 165, a kod biljaka iz povratnog križanja 132. Autor je u ovom radu donio mnogo podataka o križancima ariša dobivenim 1927., 1941., 1942. i 1950. godine. U godini 1951. pimpflmeier je sam proizveo mnoge križance i kroz 6-godišnja promatranja dao vrijedne podatke o njima. Zbog toga će ovaj rad dobro poslužiti oplemenjivačima i genetičarima kod daljnjeg rada na oplemenjivanju ariša, a također i uzgajivačima. Dr M. Vlđaković |