DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1961 str. 7 <-- 7 --> PDF |
O NEKIM NORMALAMA U JELOVIM PREBORNIM SUMAMA Dr Dušan Klepac NORMALNO STANJE u prebornoj šumi ne počiva na nizu jednodobrtih sastojina — kao> u visokoj regularnoj šumi — nego na jednom nizu stabala različitih starosti, odnosno različitih debljina, i na više takvih upotpunjavajučihnizova.. Ovi posljednji nizovi nadomještavaju posječena stabla različitih debljina. Skup svih nizova osigurava godišnju produkciju jednog stabla izabrane dimenzije (prsnog promjera), koju neki autori zovu »dimenzijom zrelosti«. Iskustvo pokazuje, da taj skup stabala čini geometrijsku progresiju. Liocour t je prvi konstatirao-, da je odnos između broja stabala u jednom debljinskom stepenu i slijedećem nižem stepenu konstantan za određeni bonitet. Taj se odnos (kvocijent geometrijske progresije) kreće od 1,3 do 1,5. Na najboljim staništima taj je kvocijent (k) 1,3, a na najlošijim 1,5. U sastojinama s većom primjesom smreke ili bukve, taj će kvocijent biti nešto veći. Broj stabala opada s povećavanjem debljinskog stepena i zaustavlja se kod određenog prsnog promjera, koga u tom slučaju često nazivaju »dimenzijom zrelosti*«. Određivanje »dimenzije zrelosti« zavisi od mnogo momenata. Neki autori — uzimajući kao bazu biološku ravnotežu sastojine — smatraju »dimenzijom zrelosti« onaj prsni promjer iznad kojeg obično "čovjek ne može naći po hektaru ni jedno stablo dobrog rasta. Ta granica, uvjetovana intenzivnošću vegetacije, joo |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1961 str. 8 <-- 8 --> PDF |
čini završnu tačku frekvencijske krivulje broja stabala u prebornoj šumi. Četiri normalne kompozicije u tabeli 1 rezimiraju te različite pojmove. To su normale iz djela »Sapinieres«. Završna tačka normalnih frekvencijskih krivulja broja stabala završava kod različitih prsnih promjera: na I. bonitetu kod 95 cm, na II. bonitetu kod 90 cm, na III. bonitetu kod 85 cm i IV. kod 75 cm. To su »fiziološke zrelosti«. Normalne frekvencijske krivulje broja stabala, koje odgovaraju tim zrelostima prikazane su na slici 1. Tabela 1 Tipovi II III IV Debljinski stepen cm k = 1,30 k = 1,35 k = 1,40 k = 1,50 15 90 105 120 150 20 69 78 89 100 25 53 58 61 67 30 41 43 44 44 35 32 32 31 30 40 24 24 22 20 45 19 18 16 13 50 14 13 11 9 55 11 10 8 6 60 9 7 6 4 65 7 5 4 3 70 5 4 3 2 75 4 3 2 1 80 3 2 2 — 85 2 2 1 — 90 2 1 — — 95 1 — — — Ukupni broj stabala po ha 386 405 417 449 Drvna masa (M) po ha 421 sv * 372 sv. 326 sv. 274 sv. Srednje stablo 1,09 sv. 0,92 sv. 0,78 sv. "0,61 sv. Temeljnica po ha 36 0 m2 . 33,6 m ! 30,0 m ! 26,0 m* * sv. znači silva, tj. jedinična mjera za drvnu masu na panju ia generalne uređajne tablice, koja se nalazi u Šumarskom listu od 1953. na strani 192. No umjetno izabalansirana frekvencijska krivulja broja stabala može se zaustaviti ranije, bilo zbog eksploatacijskih razloga, bilo zbog povoljnijeg postotka ukamaćenja koji se želi postići: Imajući pred očima te razloge, zbog kojih se gdjekad odustaje od »fiziološke zrelosti«, izračunao sam na temelju podataka u tabeli 1 nove normale za »dimenziju zrelosti od 60 cm«. Normalni broj stabala za tu dimenziju zrelosti donesen je u tabeli 2, a prikazan je na slici 1. Normalna temeljnica po hektaru ostala je, dakako ista; promijenio se broj stabala i njegova distribucija kao i drvna masa, što se vidi iz tabele 2 i iz slike 1. Iz normalnih frekvencijskih krivulja može se lako izračunati normalni etat. Na slici 2 prikazano je koliko se stabala može posjeći u pojedinom debljinskom stepenu, da bi nakon određenog vremena opet našli početno stanje. Broj stabala, koji se može posjeći u pojedinom debljinskom stepenu, jednak je diferenciji broja stabala između dva susjedna debljinska stepena. Iz diferencija |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1961 str. 9 <-- 9 --> PDF |
HOPMALNI BROJ STABALA (N) U PRC30R/V0J JCLOVOJ SUMI UZ flZIOLOSKU ZRELOST TIP * -* VORMAJ.M BROJ STABALA {Al) U PRCBORNOJ JCLOVOJ St/m UZ ZRCLOST 00 60c-PRSMOG PROMjeRA TIP 1 ... 2 ... 3 * *j» i SI. 2. 87 |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1961 str. 10 <-- 10 --> PDF |
Tabela 2 Normale za »dimenziju zrelosti« od 90 cm prsnog promjera Debljinski stepen cm 15 20 26 30 35 40 45 60 85 60 Ukupan broj (N) stabala po ha Drvna masa (M) po ha Srednje stablo Temeljnica (G) po ha Tipovi normala II III IV broj stabala 126 134 144 163 97 100 103 109 74 74 73 73 58 55 53 48 45 41 37 33 . 34 31 26 22 27 23 19 14 20 15 13 17 13 9 13 10 7 10 7 4 509 497 485 483 402 sv. 358 sv. 314 sv. 268 sv. 0,79 sv. 0,72 sv. 0,65 sv. 0,56 sv. 36,9 m2 33,4 m« 29,9 m" 26,2 m* SALOffM STAROST, VR/JEKE PRIJELAZA I .MONSTRUOZNO STABLO" U PREBORNOJ SUMI « 3o o ´ « * f^jeri/o XO broj sfobofo |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1961 str. 11 <-- 11 --> PDF |
broja stabala lako se može izračunati drvna masa za sječu. Ona u prosjeku iznosi oko trećinu drvne mase prije sječe. S obzirom na to, da se trećina drvne mase može posjeći u toku vremena prijelaza (Ts), godišnji etat je jednak kvocijentu drvne mase prije sječe i trostrukog vremena prijelaza (3Ts). Prosječno vrijeme prijelaza (Ts) za cijelu sastojinu računa se na temelju individualnih vremena prijelaza kako smo to´ objasnili u nekoliko prethodnih članaka (4). Preostaje, da utvrdimo´ broj godina, koji je potreban za produkciju stabala izabranog promjera u prebornoj šumi. Najsigurnije rezultate dat će — naravno — izbrajanje godova na panjevima takvih stabala. No mjesto tog postupka može se prosječna dob sječe utvrditi pomoću vremena prijelaza. Stariji su autori (Drassal, 1924, str. 593., De Coincv, 1926, str. 11) određivali prosječnu dob sječe na taj način, da su zbrajali prosječna vremena prijelaza u svim debljinskim stepenima, odnosno razredima, do dimenzije zrelosti. Tako dobivenoj sumi dodavali su još vrijeme, koje je potrebno, da stablo ispod taksacijske granice dođe u prvi debljinski stepen, odnosno razred. Tim računom dobivamo previsoke i nerealne dobi sječe, koje bi odgovarale D´Alvernvjevi m (1927) monstruoznim stablima (»1* arbre monstre«). Do dimenzije zrelosti dosegnu samo elitna stabla, dok su druga stabla u toku svog života uklonjena prirodnom ili umjetnom selekcijom. To se vidi iz slike 3. Na toj slici prikazana je krivulja starosti »monstruoznog stabla« i krivulja stvarne srednje starosti pojedinh debljinskih stepenova u prebornoj šumi. Tačka A označava srednju starost stabala poslije sječe u jednom debljinskom stepenu. Tačka B označava srednju starost stabala prije sječe u slijedećem višem debljinskom stepenu, dok tačka C označava srednju starost stabala u tom istom debljinskom stepenu poslije sječe. Vrijeme prijelaza je BD. Iz slike se vidi, da je BD veće od diferencije srednjih starosti CD. Crtkane linije označavaju stabla, koja se sječom vade, a crnom su bojom označena stabla, koja ostaju u sastojini poslije sječe. Iz slike se vidi, da prosječna dob sječe za stabla debljinskog stepena od 60 cm iznosi oko> 150 godina, dok bj se zbrajanjem prosječnih vremena prijelaza dobila starost »monstruoznog stabla«, koje u šumi ne postoji. Ako se prosječna dob sječe (A) želi odrediti pomoću vremena prijelaza, onda je: A = a + n Td U toj formuli (a) označava vrijeme, koje je prosječno potrebno, da stablo dođe u prvi debljinski stepen; (n) je broj debljinskih stepenova do »dimenzije zrelosti«; (Td) je prosječno vrijeme prijelaza stabala od (d) cm prsnog promjera. Ako na primjer prosječno vrijeme prijelaza stabala u debljinskom stepenu (60) iznosi 11 godina, onda se može uzeti, da treba 132 godine (12 X 11 godina), da stabla pređu 12 debljinskih stepenova, tj. da postignu prsni promjer od 60 cm. Uzevši u obzir oko´ 20 godina, potrebnih da jelove biljke dosegnu visinu od 1,3 metra, dobivamo dob sječe od oko 150 godina. LITERATURA: 1. D´Alvern y A.: Contre la Note 1883, Reuve des Eaux et Forets, Pariš 1927. 2. De Coincy.: Aide-Memoire de l´amenagiste, Pariš 1926. 3. Drassa l V.: Prebiralni gozd, Šumarski list, Zagreb 1924. |
| ŠUMARSKI LIST 3-4/1961 str. 12 <-- 12 --> PDF |
4. Klepa c D.: Jedna stara praktična metoda računanja prirasta u prebornim šumama, Šumarski list 1960. 5. Schaeffer — Gazin D´Alverny: Sapinieres, Pariš 1930. 6. Schaeffe r L,.: La notion d´age en futaie jardinee, Bulletin de la Societe Forestiere de Belgique, 1936. QUELQUES COURBES D´EQUILIBRE ARTIFICIEL DANS LES SAPINIERES RESUME En se basant sur les courbes d´equilibre dans les »Sapinieres« l´auteur a determine les courbes d´equilibre artificiel avec l´exploitabilite de 60 cm. On peut voir les resultats sur la figure No 1 et dans le tableau No 2. En meme temps l´auteur discute la question d´age d´exploitation. Parmi les differentes manieres pour calculer l´age d´exploitation en futaie jardinee il accepte »la notion d´age« de L. Schaeffer. MOGUĆNOSTI POVEĆANJA PROIZVODNJE (PRIRASTA) I OBIMA SJEČA U PRIRODNIM EKONOMSKIM SUMAMA Ing. Dimitrrje Bura I. UVOD PRIRODNE SUME JUGOSLAVIJE čine 35% ukupne površine zemlje ili 8,8 mil. ha pa obzirom na naše prirodne uslove, pretežno brdoviti reljef, predstavljaju ne samo prirodno bogatstvo, već i jaku potencijalnu osnovu, za ostvarenje nove — povećane proizvodnje i treba da odigraju krupnu ulogu u daljoj izgradnji i unapređenju nacionalne privrede. Imajući u vidu osnove naše privredne politike u narednom periodu, koju karakterišu tri glavna činioca i to: — investiranje u one objekte, koji će ne samo dati bržu akumulaciju, već za koje imamo i sirovine u zemlji; — ulaganje u objekte, čiji proizvodi imaju siguran plasman na domaćem i strafiom tržištu; — usklađivanje investicija i proizvodnje sa međunarodnim tržištem; šumarstvo sa industrijom za preradu drveta čini jedinstven lanac, koji ispunjava sva tri postavljena uslova, pa šumarstvo, uz već razvijenu industriju i poljoprivredu, ima uslove da postane jedna od prioritetnijih privrednih oblasti. Pokušaćemo ukazati na neke osno>vne postavke i osnovne potrebe i nove — intenzivnije metode gazdovanja u prirodnim — ekonomskim šumama, koje će omogućiti povećanje proizvodnje i one biološke, tehničke i ekonomske aspekte, koji ukazuju na stanje i mogućnosti povećanja prirasta. II. STANJE PRIRODNIH — EKONOMSKIH SUMA Da bi bila jasnija slika o stanju prirodnih šuma u obimu zadataka na unapređenju proizvodnje u prirodnim ekonomskim šumama, potrebno je da se iznesu i osnovni najnoviji sređeni statistički podaci sa kojima raspolažemo. 90 |