DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 20 <-- 20 --> PDF |
UČEŠĆE I RASPORED SRŽI U DEBLU CRNE JOHE (ALNUS GLUTINOSA) IZ PODRAVINE THE RATE AND THE DISTRIBUTION OF THE HEARTWOOD IN THE STEM OF BLACK ALDER (ALNUS GLUTINOSA) Prof, dr Rok« Benić 1. UVOD — INTRODUCTION CRNA JOHA (Alnus glutinosa) je dosta raširena vrsta drva u našoj Podravini i Posavini. Uz druge meke listače i ona u zadnje vrijeme dobiva sve veće značenje u industrijskoj preradi. Iako ne raspolažemo sa podacima o učešću johe u našim šumama, kao ni o godišnjoj produkciji johovih sortimeniata, ipak možemo ustvrditi da je ona vrlo važna. Crna johovina naročito je cijenjena u proizvodnji olovaka, gdje uspješna SI. 1 — Fig. No 1. Crvenkasto smeđa srž na poprečnom presjeku debla crne johe. — Reddish-brown heart on the cross-section of the stem of Black Alder |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 21 <-- 21 --> PDF |
zamjenjuje virginijsku borovicu (Juniperus virginiana). Jedan od većih potrošača johovine u našoj zemlji je tvornica olovaka »Grafos« u Zagrebu, koja sama godišnje prerađuje oko 5.000 m3 johove oblovine za izradu olovaka. Jednu od njenih komercijalnih grešaka predstavlja tzv. neprava smeđa srž, koju kod naše domaće johe gotovo redovno susrećemo. Učešće srži u johovom deblu nije do danas proučeno. Mnogi istraživači, koji su proučavali tehnička svojstva johovog drveta, svrstavaju crnu johu u bjeličave vrste (Raunecker, Horvat d dr.) a prema tome i srž u grupu tzv. lažnih srži. Boja srži crne johe uglavnom je sivo do crvenkastosmeđa, te centralno smještena u deblu (vidi sliku br. 1). Naši standardi za johove trupce (JUS D. B. 4022 JUS D. B. 4028), dozvoljavaju kod johovih trupaca slijedeće učešće neprave smeđe srži: »Trupci za ljuštenje: dozvoljava se zdrava smeđa srž do 66"/o promjera na tanjem kraju trupca«; »Trupci za piljenje I. klase: dozvoljava se zdrava neprava srž do fftrVo promjera«; »Trupci za piljenje II. klase: dozvoljava s´e zdrava neprava srž do 65% srednjeg promjera«. Iz ovoga propisa standarda se vidi da takozvana neprava smeđa srž predstavlja odlučujući faktor kod svrstavanja trupaca u klase a prema tome i kod utvrđivanja ka´ko> cijene johovih stabala na panju tako-i vrijednosti johovih sastojina. Cilj je ovoga rada da se ispita učešće i raspored sivosmeđe srži u johovom deblu, kako´ bi na taj način doprinijeli boljem poznavanju ove domaće vrste. Kod toga se ne upuštamo u ispitivanje uzroka radi kojih dolazi do osržavanja, jer se na temelju materijala koji nam je stajao na raspolaganju nismo zasada mogli u to upustiti. Smatramo´ da će rezultati ovoga rada ipak pridonijeti realnijem procjenjivanju na panju ove vrste drveta, a to je vrlo važno kako za praksu iskorišćivanja, tako i za praksu uzgoja šume. Materijal za ova istraživanja stavio mi je spremno na raspolaganje ing. M. G 1 a- v a č, asistent Zavoda za uzgajanje šuma, pa mu se na tome naročito zahvaljujem. Sama istraživanja omogućena su novčanom pomoći koju sam primio od Rekto rata sveučilišta kojemu se i ovom prilikom na tom zahvaljujem. 2. METODA RADA — METHOD OF WORK Istraživanja su obavljena na materijalu crne johe, koji je u podravskim jošićima pribavio ing. M. Glava č u okviru istraživanja staništa crne johe u NR Hrvatskoj (vidi Glavač, 1960). Podatke o staništima i stablima donosimo u tablici br. 1. Izabrana su stabla oborena i iz debala ispiljeni koluti visine 5 cm (vidi raspored na si. 2). U laboratoriju su na kolutima vršene analize, utvrđeni brojevi godova srži i bijeli, promjer srži i širina bijeli kao i površina srži i bijeli i njihovo učešće. Rezultati analiza djelomično su obrađeni varijaciono statistički te nakon statističke obrade izvedeni zaključci. 3. REZULTATI ISTRAŽIVANJA — RESULTS OF THE INVESTIGATION Rezultate istraživanja prikazat ćemo ovim redom: Promjer srži i širina bijeli, broj godova srži i bijeli u deblu, površina srži i bijeli u deblu i konačno volumno učešće srži i bijeli. |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 22 <-- 22 --> PDF |
Pregled istraženih sastojina i stabala Investigated stands and trees Šumarija: ĐURĐEVAC Tablica br. 1 Forestry district: ĐURĐEVAC Table No. 1 CO ´s. S u C3 n Ü 0) « * öS S ß| Gosp. Odjel Fitocenoza M L 5c. 0!>H 2 0) jedinica e* O MW 3jj« SZ 1 l_ ;ni prom om cm ( H. ltimeters tfl SH ttJ o sts SL Forest Division Phytocenosis - « § *> Ol 4) Jfl .2 wjä g § s L"" U >M 0) CS 2 ÜJ3 L CJ B. til KŽ Ö 3 3; OtH g .v1 ^O cu g u a ÄSQS c Q> Qh´S >K6 o Kupinje5 31.7 28.5 1.1450 12.7 15.8 Crni 6 30.5 28.3 1.0482 19.9 8.4 jarci 7 Pruno7 30.5 29.4 1.0050 15.1 14.3 Fraxinetum 1 26.5 27.7 0.7623 19.3 8.4 ob. 2 27.0 27.0 0.6694 21.5 5.5 8 1953 3 26.8 27.5 0.76617 16.3 11.2 Prelož13 33.9 28.1 1.1650 10.8 17.3 nički 36 14 32.0 28.5 1.0119 15.0 13.5 berek 42 15 33.6 28.3 1.1137 19.5 8.8 16 33.9 28.5 1.1968 Živici 37 Carieto Subass. 17 30.5 27.6 0.8681 Zivići Kupinjeelongatae irisetosum 4 22.6 22.9 0.4828 16.0 6.9 Crni 2 9 22.5 23.0 0.4278 14.0 9.0 jarci Alnetum 10 2:2.4 21.5 0.4256 15.0 9.5 medio-Subass. 11 30.3 26.3 0.8915 15.9 10.4 europoli8 peum Tr. gonetosum 12 29.8 27.3 0.8560 18.6 8.7 et Bodeux 8 28.9 27.9 0.7423 15.2 127 1955 Napomena : Sirina krošanja nije mjerena. Ona je u prosjeku iznosila 3-metara The width of the crown in average has been between 3 and 6 meters. 3.1 PROMJER SRŽI I ŠIRINA BIJELI THE DIAMETER OF THE HEARTWOOD AND THE WIDTH OF THE SAPWOOD Istražena stabla crne johe potječu iz tri fitocenoze, kako ih je identificirao Glava č (I960.). Prije nego što pristupimo daljem promatranju rezultata, pokušali smo utvrditi da li postoje razlike u učešću srži u promjeru debla i širini bijeli na raznim visinama debla, između stabala iz pojedinih fitocenoza. Vrijednosti navedenih veličina za pojedine fitocenoze prikazali smo na slici br. 3. |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 23 <-- 23 --> PDF |
SI 2 — Fig. No 2. — Raspored probnih koluta na deblu — The distribution of the sample discs in the stem. Već sam pogled na grafikone pokazuje da razlike nema i da širina bijeli odnosno učešće srži u promjeru debla nisu uplivisani fitocenozom u kojoj dolazi crna joha. S obzirom na to promatrat ćemo u daljem izlaganju učešće srži u promjeru debla i širinu bijeli kao i sve ostale odnose jedinstveno za sva stabla i bez obzira ria fitocenozu iz kojih dotična stabla potječu. Prosječne podatke o promjeru srži i o procentualnom učešću srži na raznim presjecima debla za istražena stabla donosimo u tablici br. 2. Iz tablice se vidi da srž nije jednoliko raspoređena u deblu. Promjer srži raste (u prosjeku sa svih 17 istraženih stabala) od panja pa do visine između 5-—7 metara iznad tla, a dalje prema vrhu opada. |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 24 <-- 24 --> PDF |
Cmajo/to - Bfoc* d/c/er d/oc/s g>/ć//y/7oso i i Prosječno c/češće srii -Aiwage rate af #>e tfKrrfrxxxr Pros/ipčrto širino fy/eV -Hrrrege wr offAp sopiroott «O 2" Cortcefo e/onffafoe -J/nefum irise/osam — Cor/ćefo efoagcrtcre -A/r?eA/m /zo/^ponefost/m — — Prtino -r~rovri´f>e?cm> ao ´s C/rešce srči i~ne> rcr/e o/ heor/ivoooJ M *2 SO 40 *o a 30 6 Sirmo Öi/P/J- Tne mr&//> of t sopmooct 1 1 1 1 1 1 1 ^ o, 2 * 6 tt 40 « * « V/s/ncrpre>s/e*0 c/L&fo /zaoc/f/c? -m *7>e /jeiffAf of Me cross-secfion ofs/em o&oupi/>e grvcmt^--meters SI. 3 — Fig. No 3. Širina bijeli u učešće srži u promjeru debla kod stabala iz raznih fitocenoza. — The width of the sapwood and the rate of the heartwood in the diameter of the stem in trees from different phytocenoses 22 |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 25 <-- 25 --> PDF |
Širina pak bijeli opada sve do visine od oko 9 m iznad tla a zatim prema vrhu debla postepeno raste. Učešće srži u promjeru debla raste od panja do presjeka debla na visini od oko 9 m iznad tla, a dalje prema vrhu debla postepeno opada. Budući da prosječni podaci učešća srži i širina bijeli za 17 istraženih stabala, u longitudinalnom smjeru debla od panja prema vrhu pokazuju pravilnost, pokušali smo tu pravilnost izraziti izravnatim krivuljama prikazanim na slici broj 5. Promjer srži i širina bijeli u deblu The diameter of the heartwood and the w´dth of the sapwood in the stem Tablica br. 2 Table No. 2 Svojstvo i Presjek debla u visini . . . m iznad tla ieđ. mjere The cross-section of the stem in the height of . . . meters above the ground Unit- 0.3 1.3 3.3 5.3 7.3 93 113 13.3 15.3 17.3 19;3 21.3 23.3 Promjer debla cm Diameter ofthe stem 3.8.1 27.2 24.4 23.1 21.9 20.5 19.51 18.1 10.6 14$ 12.9 10j3 7.5 centimeters Promjer srži cm "the^heart-01 6 ´6 17-4 17 -5 18 ´6 18-3 17 ´2 1 5 9 13-9 12L4 10J 0 7 ß 4 -2 °´8 wood centimeters Širina bijeli cm The width of 15.7 4.9 3.5 2.3 1.8 1.7 1.8 2.1 2.1 2.Ö 2.7 3.3 3.4 the sapwood centimeters Učešće srži u promjeru wood percent. Ove krivulje dobro predstavljaju odnose između visine presjeka debla i učešća srži odnosno širine bijeli jer je korelacija izražena korelacionim koeficijenom :* , a) za širinu bijeli n = 0.837 + 0.0205; b) za učešće srži u promjeru debla ra = 0.720 ± 0.0337 * Korelanioni koeficijenti obračunati su po ovim izrazima 23 |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 26 <-- 26 --> PDF |
Učešće srži u promjeru debla kulminira, kako se to vidi na slici 5, na visini od oko 9 metara iznad tla, a to je približno u 1/3 visine stabla. Maksimalno učešće srži na toj se visini penje do 84%. Širina bijeli je najmanja također na visini od oko 9 metara iznad tla gdje ona iznosi oko 1.8 centimetara. Ova je konstatacija vrlo važna za prikrajanje debala crne johe. Kao što smo naime u uvodu naglasili, kod trupaca za ljuštenje dozvoljava se učešće smeđe srži do 66% promjera na tanjem kraju, kod trupaca I. klase do 50%, a kod trupaca II. klase sa 75% srednjeg promjera. Iz navedenih krivulja izlazi da se učešće srži od 66% na tanjem kraju trupaca nalazi na visini od cea 2 metra iznad tla. Prema tome sa velikom se vjerojatnošću može očekivati da će samo> prvi trupac odgovarati za ljuštenje. Većina ostalih trupaca će ići u II. klasu, dok trupaca I. klase ima razmjerno vrlo malo. Na presjeku debla na visini 3.3 m iznad tla samo 6% istraženih debala imalo je srž ispod 50% promjera na tanjem kraju, 41% ispod 66%, a 35% istraženih stabala imalo je učešće srži u promjeru iznad 75%, te je tako sposobno samo za ogrjev odnosno* celulozno drvo. Budući da na visini od oko 5 m iznad tla prosječno učešće smeđe srži u promjeru trupca prelazi 75% izlazi da se dio debla iznad 5 m od tla ne bi mogao iskorišćavati kao tehničko drvo, nego jedino kao ogrjevno, odnosno celulozno drvo. Od svih istraženih stabala samo je 35% na visini 5.3 m imalo učešće srži ispod 75%, a na visini 7.3 m, taj je procenat pao na 6%. S obzirom na to, prooenat tehničkog drva kod crne johe starosti od oko 50 godina odnosno prsnog promjera od oko 29 cm sa korom ili 27 cm bez kore, iznosit će samo oko 34%. syf W Cy 27 n 1 — r* U l/n U ovim izrazima označavaju y = originalni podaci mjerenja; Y — podaci očitani iz korelacione krivulje, n = broj mjerenih podataka, a fr = srednja greška koeficijenta korelacije. |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 27 <-- 27 --> PDF |
25 |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 28 <-- 28 --> PDF |
CrnoyoAo -ß/oc/r A/c/er A/nus g/i///r>osa prom/er srti -D/omefer of A/ar/irooa širino bi/p// -Wic/ o /irešćf $r/ti-T/>e ro/e of fear/wood Vis/no pres/e/ro tteö/o /trocf t/o -m fte fte/Qf>f of &e crars-serf/on of s/em ooo*f Meffraunot´me/mra SI. 5 — Fig. No 5. Promjer srži, širina bijeli i učešće srži u promjeru debla na raznim visinama iznad tla — The diameter of the heartwood, the width of the sapwood and the rate of heartwood in the diameter of the stem in different heights above the ground 3,2 BROJ GODOVA SRZl I BIJELI NUMBER OF THE ANNUAL RINGS OF THE HEARTWOOD AND OF THE SAPWOOD Naučno interesantno pitanje predstavlja kako učešće osrženih godova u longitudinalnom smjeru debla tako i broj godova bijeli na raznim visinama u deblu. Istraživanja su pokazala da nema bitne razlike u broju godova srži i bijeli kod stabala koja potječu iz raznih fitocenoza. U vezi s time donosimo u tablici br. 3 prosječne podatke sa svih 17 istraženih stabala. |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 29 <-- 29 --> PDF |
Broj godova srži i bijeli, te učešće godova srži Number of annual rings of heartwood and sapwood and the proportion of heartwood annual rings Tablica br. 3 Table No. 3 Presjek debla na visini od . . . m iznad tla Predmet cross-section of the stem in the height of . . . meters above the ground 0.3 1.3 3.3 5.3 7.3 9.3 11.3 13.3 15.3 17.3 19.3 21.3 Broj godova na presjeku Number of annual 56 53 48 46 44 42 40 37 34 30 26 24 rings on the cross- section Broj godova srži Number of annual 4.2 18.9 24.9 31.0 31.6 29.8 26.9 22.0 18.0 12.7 6.9 4.2 rings of heartwood Broj godova bijeli Number of annual 81.8 34.1 23.1 15.0 12.4 12.2 13.1 15.0 16.0 17.3 19.1 19.8 rings of sapwood Učešće godova srži *>/n The rate of heart- 7.1 35.7 51.9 67.4 71.8 71.0 65.8 59.5 52.9 42.3 26.6 19.7 wood annual rings- percent Na slici 6 smo prikazali kako grafikone, tako i izravnate krivulje broja godova bijeli i srži kao i učešće broja godova srži na raznim visinama debla. Korelacija između visine presjeka debla iznad tla i broja godova bijeli je pozitivna a veličina korelacionog koeficijenta iznosi: n = 0.785 ± 0.0270 Isto tako je pozitivna korelacija između visine presjeka i učešća broja godova srži gdje korelacioni koeficijent iznosi: r-2 = 0.678 ± 0.0323 Iz podataka se vidi da odnos između broja godova srži i bijeli, kao i učešća srži na presjecima debla u raznim visinama pokazuje slijedeće zakonitosti: Najveći broj godova srži je na presjeku debla u visini od oko´ 7—8 metara iznad tla; Najmanji broj godova bijeli nalazimo na visini od oko 9 m iznad tla i on iznosi u prosjeku oko 12 godova; Učešće broja godova srži je najveće na presjeku debla u visini od oko 7—8 metara iznad tla. 3.3 POVRŠINE I VOLUMENI SRŽI I BIJELI U DEBLU THE AREA AND THE VOLUME OF THE HEARTWOOD AND THE SAPWOOD IN THE STEM Naučno interesantno pitanje, koje je ujedno vrlo važno za praksu iskorišćivanja podravskih jošika, jest, kako stoji sa odnosom površine srži i bijeli na pojedinim presjecima debla odnosno volumena srži i bijeli u deblu. U tablici broj 4 donosimo* odnose površine srži i bijeli u deblu te procentualno učešće površine srži odnosno bijeli u površini presjeka debla. Ovo učešće ujedno predstavlja i učešće volumena srži u drvnoj masi na dotičnoj visini debla. U tablici također donosimo ukupno učešće srži u drvnoj masi debla do presjeka na raznim visinama iznad tla. 27 |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 30 <-- 30 --> PDF |
Š Crna jo/?a -ß/oc/r 4/đer Alnus g/t/f/noso BrOJ gOć/OVCF SrŽf -/Yamöer of Aferrtnroexf o/rnt*?/ r/jv&s ßro/ gocforc? ć>//ć>f/ -/yc/r>oe>r of JC/MVOOC* crsxvoe?/ rxhps(/ĆeŠC? gocSorC J/~J/ % -Ztrf rcrfe of /teor/trocx* o/tavo/ r//? /2 /4 /* *a 20 22 84 V/sine pres/r/ro đeć/o /Ž/7&& f/a -m rAe 6&&6f af ffe* cross -sec/fan of stem -z&ef&rs SI. 6 — Fig. No 6. Broj godova srži i bijeli i učešće godova srži na presjecima debla u raznim visinama iznad tla — Number of the annual rings of heartwood and of sapwood and the rate of heartwood annual rings in different heights above the ground |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 31 <-- 31 --> PDF |
Površine, volumeni i učešće srži i bijeli u deblu The area, the volume and the rate of the heartwood and sapwood in the stem Tablica br. 4 Table No. 4 Predmet Presjek debla na visini m iznad tla The cross-section of the stem in the height of meters above the ground 0.3 1.3 3.3 5.3 7.3 9.3 11.3 13.3 15.3 17.3 19.3 21.3 23.3 24.3 Površina srži cm´ The area af the heartwood sq. centimeters 34.5 237.3 238.4 271.4 263.1 231.3 198.2 151.0 119.6 77.7 45.4 13.6 0.5 — Površina bijeli cm´ The area of sapwood sq. centimeters 1107.5 340.6 234.7 147.2 114.1 99.1 102.2 106.0 93.4 94.3 85.9 77.8 43.9 22.7 debla do visine iznad tla o/n Učešće bijeli o/„ The rate of Sapwood percent 97.0 58.9 49.6 35.2 30.2 30.0 33.9 41.2 45.4 54.8 65.5 85,1 98.9 — srži ö/d Heartwood percent 3.0 41.1 50.4 94.8 69.8 70.0 66.1 58.8 54.6 45.2 34,5 14.9 1.1 — Ukupno učešće srži u vol. The total rate of the heartwood in the volume of the stem till the cross-section — 41.1 45.3 50.8 54.7 57.0 58.1 58.2 57.9 57.2 56.9 55.2 54.3 — Površina srži raste od panja prema vrhu debla do visine od oko 5 m iznad tla ili izraženo u relativnom odnosu do oko 1/5 visine debla. Na toj visini postiže maksimum. Iza toga prema vrhu debla postepeno opada. Površina bijeli pokazuje obrnutu tendenciju i ona gotovo´ pravilno opada od panja prema vrhu debla, kao što* se to jasno vidi iz numeričkih podataka u tablici br. 4 tako i na grafikonu si. br. 7. Iako ne raspolažemo sa dovoljno podataka iz kojih bismo mogli utvrditi o čemu ovisi veličina površine bijeli, a prema tome kako njena širina, tako´ i učešće srži na pojedinom presjeku debla, čini se da bi se ona i ovdje kao i kod jasena (vidi Beni ć 1956.) mogla dovesti u korelaciju sa veličinom krošnje. U potvrdu toga donosimo´ u tablici br. 5 prikaz odnosa između dužine krošnje odnosno njenog učešća u visini stabla sa površinom bijeli na presjeku debla u visinama 3.3, 5.3, 7.3 i 9.3 m iznad tla za grupe od po 5 stabala: |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 32 <-- 32 --> PDF |
Crna yono -ß/oct/Volpr đ/nus Q/uf/r?05e> Porrj/no sr*?/ -r/?e ore-o of /iear/tvooc/ Povrj/no ć>/;(>// 0 2 4 ć L 10 12 *4 16 -fö ZO 22 24 y/s//?č7pres/eAo cfpSfa /znacJ f/o -/n f/?e /?6>/pf?f of ffie crojs-secf/asv of ste/n o6or& //?& groaned -/ffc´fc´/zs SI. 7 — Fig. No 7. Površine srži i bijeli na presjecima debla u raznim visinama iznad tla — The areas of heartwood and of sapwood on cross-sections of stem in different heights above the ground Iz tablice se vidi da porast površine bijeli u korelaciji sa dužinom krošnje izrazito postoji na presjeku debla u visini 3.3, 7.3 m. Uzevši prosječnu veličinu površine bijeli za sve navedene presjeke debla opaža se porast površine bijeli sa dužinom krošnje odnosno njenim učešćem u |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 33 <-- 33 --> PDF |
Odnos između dužine krošnje i površine bijeli na presjeku debla The relation between the length of the crown and the area of the sapwood on the cross-section of the stem Tablica br. 5 Table No. 5 Učešće krošnje Prosječna u visini The average stabla Presjek debla na visini m iznad tla The rate The cross-section of the stem in the visina dužina f the height of . . . meters above the ground stabla krošnje crown Height of Length in the Prosjek the tree of the 3.3 5.3 7.3 9.3 height Average crown of the tree metara metara <>/o površina bijeli cm* Meters Percent The area of sapwood sq. centimeters 25.6 7.1 27.9 204 168 110 86 142 26.5 9.6 36.4 252 137 122 126 159 28.5 14.6 51.3 285 139 128 121 192 visini stabla. Definitivni sud o ovome moći će se izvesti tek kada se izvrše detaljna istraživanja uzevši u obzir volumen odnosno površinu lisnate krošnje, što kod odabiranja stabala za ova istraživanja.nije načinjeno. Učešće srži u površini presjeka debla a time i učešće u drvnoj masi deblovine raste od panja pa sve do visine od oko 9 m (vidi tablicu br. 4 i si. br. 8). Površinsko odnosno volumno učešće srži na raznim visinama debla, prikazano krivuljom (vidi si. 8) pokazuje pozitivnu korelaciju r = 0.721 ± 0.032 Naročito je interesantno da ukupno učešće srži u ukupnom volumenu deblovine raste do oko 13.5 m iznad tla, kada postižei maksimum. Na toj visini je ukupno´ učešće srži u drvnoj masi deblovine jednako učešću površine srži na dotičnom presjeku debla. 4. ZAKLJUČCI — THE CONCLUSIONS Na temelju rezultata istraživanja iznesenih u prethodnom poglavlju mogu se ukratko izvesti slijedeći zaključci o> učešću i rasporedu srži i bijeli u deblu crne johe: 1. Promjer srži raste od panja prema vrhu debla sve do cea 5—7 metara iznad tla. Dalje prema vrhu opada. 2. Učešće srži u promjeru debla također raste od panja prema vrhu debla sve do visine od cea 9 m iznad tla, gdje srž zaprema u prosjeku oko< 84% od promjera debla na toj visini. Krivulja na si. 5, koja predstavlja odnos između učešća i presjeka debla na raznim visinama iznad tla, pokazuje pozitivnu korelaciju veličine: r = 0.720 0.0337 |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 34 <-- 34 --> PDF |
Crno jo/? a -ß/octd/c/er & *ć> f2 f*> *6 to ?0 22 f/s//7cr´/tf&s/Gta tzjooc? T //?t? &/-ex#x? - /J? SI. 8 — Fig. No 8. Površinsko učešće srži i bijeli na presjecima debla raznih visina iznad tla te ukupno, učešće srži u volumenu debla do izvjesne visine iznad tla — The rate of heartwood and sapwood area on the cross-sections of the stem in different heights above the ground, and the total rate of the heartwood in the volume of the stem till the distinct height above the ground 3. Širina bijeli nije konstantna na raznim visinama debla. Ona opada od panja do visine od cea 9 m iznad tla, gdje je najuža i iznosi oko 1.7 cm, a dalje prema vrhu debla ponovno raste. Promjene širine´ bijeli od panja prema vrhu |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 35 <-- 35 --> PDF |
debla predstavlja krivulja na si. 5. Korelacija je pozitivna i razmjerno visoka i iznosi: r = 837 ± 0.0205 4. Broj godova srži na raznim visinama debla ponaša se slično kao promjer srži. On raste od panja pa sve do visine od oko 7 m iznad tla (vidi si. 6 i tablicu br. 3). Dalje prema vrhu opada. 5. Učešće broja godova srži u ukupnom broju godova također raste od panja pa do visine od oko 8 metara iznad tla i tu je najveće (vidi si. 6). Korelacija izražena krivuljom na si. 6 je pozitivna i korelacioni koeficijent je: r = 0.678 + 0.0323 6. Broj godova bijeli opada od panja pa do visine od 9 m iznad tla, kada padne u prosjeku na 12 godova. Dalje prema vrhu broj godova bijeli ponovno raste (vidi tablicu 3 i si 6). Korelacija izražena krivuljom na si. 6 je pozitivna i izražena korelacionim koeficijentom iznosi: r = 0.785 ± 0.0270 7. Površina srži na presjeku debla raste od panja pa sve do visine od oko 5 m iznad tla ili približno do 1/5 visine debla (vidi si. 7 i tablicu 4). Dalje prema vrhu debla opada te u prosjeku prestaje na visini od oko> 24 m iznad tla. 8. Učešće srži u površini presjeka debla raste od panja sve do visine od oko 9m iznad tla gdje postiže maksimum sa 70´% ukupne površine presjeka. Dalje prema vrhu debla ona opada. Učešće srži u površini presjeka prikazuje krivulja (vidi si. 8). Korelacija je pozitivna i iznosi: r = 0.721 ± 0.032 9. Površina bijeli gotovo konstantno opada od panja prema vrhu debla i to u početku naglo (do visine od oko 5 m iznad tla) a zatim polagano, kao što se to vidi na slici. 10. Iz činjenica iznesenih pod točkama 1—9 može se stvoriti općenito zaključak, da je s obzirom na pravilnost promjena veličine srži i bijeli kao> i njihovog učešća u deblu, pojava smeđe srži prirodna karakteristika naše crne johe. 11. Izgleda da je površina bijeli na izvjesnom presjeku debla u korelaciji sa veličinom lisnate krošnje debla i da se i kod ove vrste drva njenim reguliranjem može utjecati i na učešće srži u deblu (vidi tablicu br. 5). Za definitivnu potvrdu ove pretpostavke trebalo bi u budućnosti izvršiti detaljna istraživanja. LITERATURA: 1. Raunecke r H., Untersuchungen über die Holzbeschaffenheit von Schwarzerlen des oberbayerischen Moränengebietes, Holz als Roh- und Werkstoff, 1940, str. 177—188. 2. Ugrenovi ć A., Tehnologija drveta, Zagreb 1950. 3. Beni ć R., Procjena učešća obojene srži u dubećem deblu poljskog jasena, S. L. 1954, str. 365—379. 4. Beni ć R., Istraživanja o učešću i nekim fizičkim svojstvima bijeli i srži poljskog i običnog jasena; G. S. P., br. 12, str. 13—104, Zagreb 1959. 5. Ugrenovi ć A., Eksploatacija šuma, Zagreb 1957. 8. Krzysc k F., Nauka o drewnie, Warszawa 1957. |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 36 <-- 36 --> PDF |
7. H o r v a t I.. Prilog poznavanju nekih fizičkih i mehaničkih svojstava crne johovine, Š. L. 1960, str. 173—289. 8. Glav a č M., Crna joha u Posavskoj i Podravskoj Hrvatskoj s ekološkog, biološkog i šumsko-uzgojnog gledišta (disertacija — rukopis), Zagreb 1960. SUMMARY Taking in account the results of the investigation it is possible to lay out following conclusions about the rate and the distribution of the reddisch-brown heartwood in the stem of Black Alder (A. Glutinosa): 1) Diameter of the heartwood increases from the stamp to the top of the stem till about between 5 and 7 meters above the ground. From this point in the direction to the top of the stem it decreases. 2) The rate of the heartwood also increases from the stamp to the tree top till the height of about 9 meters above the ground, where it reaches nearly 84 percent of the diameter of the stem. The curve in the fig. no 5, which represents the relation between the height of the cross-section of the stem and percentage of the heartwood in the diameter of the stem shows a positive and quite high correlation r = 0.720 ± 0.0337 3) The width of the sapwood is not constant in the longitudinal direction of the stem. The widthest sapwood is on the stamp, and decreases till the height of the 9 meters above the ground, where narrowest sapwood has about 1.7 centimeters (about 3/4 of the inch). From this point to the top of the stem it increases. The width of the sapwood, in longitudinal direction from the stamp to the top of the stem, is possible to show with the curve in fig. 5. The correletion is positive and quite high and is r = 0.837 ± 0.0205 4) The number of the annual rings of the heartwood in the longitudinal direction from the stamp to the top of the stem shows quite similar alterations to those of the diameter of heartwood. It increases till the height of about 7 meters above the ground, and from this point to the top of the stem it decreases (Sec. table No. 5. and fig, No. 6). 5) The rate of the number of annual rings of heartwood incresases from the stamp till the height of the 8 meters above the ground, where it reaches its maximum (See fig. No. 6). The correlation is positive and expressed with r = 0.678 ± 0.0323 6) The number of the annual rings of the sapwood decreases from the stamp to the height of about 9 meters above the gronud, and the average lowest number of annual rings of sapwood is tvelwe. From this height to the top it increasses (See table No. 3 and fig. No. 6). The correlation between the height of the cross-section of stem above the ground and the number of the annual rings of sapwood is positiv and is high r = 0.785 ± 0.0270 7) The area of heariwood on the cross-section of stem increases in the longitudinal direction from stamp to the top of the stem till about 5 meters above the ground or to one fith of the height of tree (See fig. No. 7 and table No. 4). From this height to the top of the stem it decreases and it stops in the height of about 24 meters above the ground. 8) The rate of the heartwood area on the cross-section of stem increases from the stamp to the height of 9 meters above the ground, where it reaches its highest value with about 70 percent of the area of the cross-section. 34 |
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1961 str. 37 <-- 37 --> PDF |
From this height to the top of the stem it decreases. The rate of the area of the heartwood in the area of cross-section is shown with the curve on fig. 8. The correlation is positiv and reaches r = 0.721 ± 0.032 9) The area of the sapwood quite constantly decreases from the stamp to the top of the stem. At lowest parts of stem this decreasing is high, but from the height of about 6 till 13 meters above the ground it is quite constant, and a´fter 13 meters above the ground it slowy decreases. 10) From the above under points 1—9 given results, because of the regularity, as of the alternations of the heartwood and of the sapwood in the stem so, of the rate of the heartwood and of the sapwood inte the stem, it is possible in general to conclude, that the apperance of the reddish-brown heartwood is the natural caracteristic of the tree of the Blach Alder from Jjhe district of Drava river in the Republic of Croatia in Yugoslavia. 11) It seems that the area of the sapwood on a certain cross-section of the stem is in correlation with the size of the crown of the tree (See table No. 5). For the definitive conclusion about this correlation, it will be necessary to make special investigations. |