DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-6/1958 str. 48 <-- 48 --> PDF |
pažnja. U poslednje vreme preduzete su bile mere da se spreči prirodno propadanje stabla. Kamenom i cementom zatvorene su bile sve veće šupljine na deblu i granama, da bi se zaustivilo širenje truleži. Naravno, sve ove zaštitne mere izostale bi da se taj medunac nalazio na nekom dru gom mestu. Pridolazak medunca u Trstenu, a naročito dimenzije spomenutog primerka, privlači pažnju s ekološkog gledišta najviše obzirom na tamošnje visoke temperature i suše. U Trstenu su klimatske prilike toplije i aridnije nego u području obilnijeg pridolaska medunca. Dok to mesto ima ima četiri žarka i tri aridna meseca (vidi tabelu) Trebinje ima prema Gračaninu tri žarka i dva aridna, Cetinje dva žarka i dva aridna, Crikvenica tri žarka i samo jedan aridan a Rijeka dva žarka i nijedan aridan mesec. S tim u vezi postavlja se pitanje koji su mikroekoloski faktori omogućili lokalnu pojavu medunca i dimenzije spomenutog orijaša u Trstenu, gde vladaju mediteranske klimatske prilike. Ovo je pitanje utoliko zanimljivije što u bližem okolišu Trsetna, obraslim izrazito vazda zelenom vegetacijom, medunca ili uopšte nema ili se nađe samo po koji sitniji i kržljaviji primerak. Iz ekologije je poznato da stanišni faktori deluju skupno i nedeljivo i da se pri tome učinak svakog pojedinog pojačava ili slabi. U okviru raznih kombinacija klimatski faktori mogu biti modificirani edafskim i obrnuto. S tim u vezi nepovljan uticaj visokih letnjih temperatura i aridnosti klime na dobar rast medunca u Trstenu mogle su umanjiti ili posve otkloniti samo izuzetno povoljne mikroedafske prilike oko njegovih nalazišta. Trošna flisna podloga i konfiguracija terena omogućili su stvaranje, nagomilavanje i održavanje dubljih slojeva smeđe karbonatnog tla, koje je voda iz obližnjeg potočića osvežavala i u vreme najvećih suša. Zahvaljujući tome medunac je bio u mogućnosti da visoku letnju toplinu, suhoću zraka i pojačanu transpiraciju nadoknadi obiljem vlage i hrane iz tla. Ovakve pedološke prilike su u Trstenu prostorno ograničene, a sa tim pridolazak i rasprostranjenost medunca. Da su pedološki odnosi i inače od presudnog značaja za pridolazak i rasprostranjenost medunca unutar vazda zelenog područja Južne Dalmacije govore ubedljivo i druga njegova nalazišta uz obalu i na otocima. Svuda tamo je ova vrsta zastupljena nešto jače samo mestimično. To su najčešće polja, poljca, doline, dolci, uvale, škrape, terase, blaže osojne padine i si. površine, gde se nešto više i duže zadržava tlo i vlaga. Zapazili smo da na Pelješcu medunca ima obilnije na dubljim i ravnijim tlima u području Župe, Janjine (Matorunica), Crne Gore, Ponikava i Stonskog Polja. Uz obalu od Neretve prema jugu susretali smo ga u nešto većim količinama samo lokalno, gde su se razvili i zadržali dublji slojevi svežijeg tla na flišnoj podlozi. U tom su pojasu najznačajnija njegova nalazišta u okolišu Neuma, Vranjevog Sela, Imotice, Duži, Topola, Stupe, Ošlja, Smokovljana, Lisca, Mravinjce, Trnovice, Slana, Maj kova, Dubravice, Brsečina, Trstena, Orašca, Rijeke, Dubrovnika, u Donjoj Župi, oko Konavoskog Polja i t. d. Na dubljim crvenim, smeđe karbonatnim i crnim humoznim tlima on redovno postiže veće dimenzije. U Crnoj Gori na Pelješcu (Dubrava, Tomislavovac, Zaradeže i dr.) ima poviše medunčevih stabala debelih preko jedan metar. Jednako debele primerke zapazili smo 190 |