DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1956 str. 58 <-- 58 --> PDF |
prilagodbu na nove klimatske uslove u umjerenoj zoni. I ostale odlike uzrasta i razvoja pokazuju jasno njihovo ranije tropsko porijeklo i sadašnju prilagodbu na nove prilike. Autor u daljnjem izlaganju detaljno izvodi filogeniju i prirodni sistem poje dinih rodova sa posebnim osvrtom na razvoj areala kroz pojedine geološke pe riode. U nastavku "osvećuje svakom rodu detaljno razmatranje. Tako rodovima Taxus, Juniperus, Abies, Picea, Larix i Pinus. Za jelu smatra da joj je razvojni centar u Mediteranu i da se je u postglacijalu uselila u Njemačku sa tri strane: iz Francuske, kroz Alpe i iz Austrije. Za crni bor smatra daje bez sumnje bio već i u tercijeru stanovnik Srednje Evrope, ali_ u diluviju potisnut ledenim dobom u Južnu Evropu, gdje se je razčlanio na više formi. Drugu interesantnu skupinu čine Betulaceae- Corylaceae. Pretstavnici ove porodice bili su već u tercijeru rasprostranjeni cirkumpolarno. Kod roda Carpinus se vidi, da su pojedini dijelovi skupnog areala centri u kojima su se održale stare vrste, ali ujedno i centri iz kojih su se širile nove mlade vrste. Centri raširenja su Kavkaz, Sjeverna Kina i atlanski dio Sjeverne Amerike. Ovdje su detaljnije opisani rodovi Betula, Alnus, Carpinus, Ostrya (kod kojeg ima 9 vrsta!) i Corylus. Kod joha — siva je starija od crne, osim toga kontinentalnog, dok je crna oceanskog područja. Crnograb ima glavno rasprostranjenje u Americi, jer tamo raste 5 vrsta. To su vrste velike starosti sa brojnim srodnim fosilnim vrstama. Porodica Fagacea ima veći broj rodova, a unutar ovih veliki broj vrsta. One su vrlo stare. Fosilni tragovi potječu još iz donje krede. Da li je ova porodica u razvoju primitivna ili ne, ne slažu se pojedini autori, pa ni Schar f e t e r tu ne zauzimlje određeniji stav. Bukve su prema fosilnim nalazima nekad bile raširene i na južnoj polukugli. Pretpostavlja se da je prethodila jedna tropska vrsta roda Fagus, a spram juga vrste roda Nothofagus. Formiranje areala bukve u Evropi, kroz useljavanje iza ledenog doba, je već od ranije dosta detaljno proučeno i teoretski osnovano raznim argumentima. Tome autor ovdje posvjećuje priličnu pažnju. Rod Castanea ima oceanski pečat u formiranju areala, i to ne samo U širem nego i u užem prostoru areala u pojedinim predjelima. Kod bukve, hrasta, oraha i kod ke stena postoji oblikovanje današnjeg are ala kroz tri faze. Jedna je tercijerno rasprostranjenje koje je išlo daleko na sjever, druga, povlačenje na jug za vri jeme glacijacija i treća je faza današnjeg »kulturnog areala«. Kesten kao i orah, nije se više iz svojih refugija za ledenih doba vratio u Srenju Evropu. Kod hrastova obraćena je pažnja samo na važnije srednjeevropske vrste, dok su brojne (još neraščišćene) južnoevropske svojte izostale. Za porodicu Ulmaceae nalazimo u knjizi mnogo zanimljivih podataka, ali, nažalost, uslijed ograničavanja na »standardne « vrste, slika nam nije data potpuno. Porodica Salicaceae obrađena je vrlo detaljno i ona u knjizi zauzimlje najviše prostora. Tu su detaljno opisane osobine i razvoj areala svih onih brojnih, pa i grmolikih planinskih vrsta. Kod formiranja areala šimšira došlo je do izražaja i kasno dizanje kopna Apeninskog Poluotoka, da se današnji areal ove vrste nalazi raskomadan u tri veće skupine — u atlanskom dijelu Zapadne Evrope, na Balkanu i na Kavkazu (sa malim otocima u Sjevernoj Africi i Maloj Aziji). Sa šumarske tačke gledišta niz porodica koje slijede iza Ulmacea nemaju većeg značenja, pa ćemo ih izostaviti uz napomenu, da se i tu nalazi mnogo zanimljivih zaključaka o porijeklu i razvoju nekih naših karakterističkih šumskih biljaka. Zadržaćemo se još kratko na porodicama Tiliaceae, Aceraceae, Hipocastana´ ceae, Rhamnaceae i Oleaceae.. Rod Tilia sastoji se isključivo iz drveća sa izrazito arktotercijarnim (dakle — tropskim) srodničkim vezama. Najviše ih ima danas u Istočnoj Aziji, pa´ se to područje smatra centrom razvitka cijelog roda. Autor ovdje iznosi niz značajnih karakteristika i historijat formiranja areala svake od triju evropskih li-a. Malolisna lipa je danas eurosibirski, a velelisna evropskokavkaski florni elemenat. Malolisna je vjerovatno ranije obuhvatala cijelo područje EvropeAzije, na što nas navode srodne svojte u Kini i Centralnoj Aziji. Rod Acer, sa velikim brojem pretstavnika koji su svi danas rašireni u sjevernoj umjerenoj zoni, također je arktotercijernog porijekla, a početak razvitka pada mu u miocen. Evropsko područje je danas najsiromašnije, sa pretstavnicima samo triju sekcija, dok" su pretstavnici ostalih nađeni u fosilnim |