DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 34 <-- 34 --> PDF |
raspoloživa količina oblovine koja je sposobna za preradu u pragove. IJ koliko ove tabele bar djelomično pomognu operativi u provođenju zadatka izrade pragova te doprinesu racionalnijem korišćenju raspoložive sirovine, ovaj prikaz će postići svoju svrhu. THE USFUL OUTPUT IN THE PRODUCTION OF HEWN AND SAWN RAILWAY SLEEPERS (CROSS-, SWITCH-, AND BRIDGE TIES) FROM ROUNDWOOD The standard for railroad ties issued by General Direction of Yugoslav State Railways gives new sizes for sleepers. Because of the great need of railway sleepers for the construction of new railway tracks in Yugoslavia, it was necessary to pay special attention to the rational utilization of roundwood used as raw material in this production. Observing tie rules of new standard and the rational utilization of roundwood, in this article are given: diameter minima of logs to be worked into sleepers, the percentage of yield, and the number of sleepers, which can be worked out from 1 cubic meter of roundwood. For the practical purposes in the forestry and wood industry there are given: computation table for beech-, turk oak-, and softwood sleepers (tab. 2), table for oak sleepers (tab. 3), and table for sharp — edged cross-, switch-, and bridge ties (tab. 4). OSVRT NA INDUSTRISKO SMOLARENJE U NAŠOJ ZEMLJI Bran. Pejoski (Skopje) K K ao što je poznato, proizvodnja smole u industriskom razmeru na većim površinama borovih šuma počinje sa prvim godinama Petogodišnjeg plana. Iskaz proizvodnje za period 1947—1951 izneli smo u jednom ranijem radu*. U toku 1952 godine prema dobijenim podacima odgovarajućih proizvodnih jedinica proizvodnja je nešto u porastu**. Proizvodnja smole 1952 godine Odnosno, ako uporedimo proizvodnju smole i dobijene približne količne kolofona i terpentinskog ulja, imali bismo sledeći grafikon (si. 1). Ovaj grafikon pokazuje, i pored toga što je površina borovih šuma pogodnih za smolarenje ograničena, da je razvoj prvih šest godina bio osobito intenzivan. Slika 2 pokazuje raspored smolarskih područja u našoj zemlji prema stanju u 1951 godini. * Šumarski List br. 1—3/1952. Zagreb. ´´* Smatramo se obaveznim da se i na ovom mestu zahvalimo šumskim gazdinstvima, direkcijama i upravama na poslatim podacima i saradnji na pitanju proizvodnje smole i to: Dir. šuma T. Uzice, Rankovićevo, Šum. gazdinstvu Peć, Šum. upravi Divčibare, Zavidović, Višegrad, Bugojno i Pale, Šumariji Opatija i Šum. gospodarstvu Split, kao i drugovima ing. D. Radimiru, ing. M. Čoklu i ing. Simiću. |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 35 <-- 35 --> PDF |
Tabela I Nar. republika Dobijeno smole u tonama Procentualno učešće prema ukupnoj proizvodnji °/0 Bosna i Hercegov. Makedonija Srbija Hrvatska Slovenija Crna Gora ,876 402 292 244 145 13 44,4 20,3 14,7 12,7 7,3 0,6 Ukupno 1.972 100,0 Ovom prilikom želimo da se osvrnemo na pitanje prosečnog prinosa koji je do sada realiziran kod našeg industriskog smolarenja. To će nam omogućiti da dođemo do podataka da li je naše smolarenje racionalno i ekonomično. Osnovne su vrste borova koje kod nas najviše doprinose dobij enoj količini smole crni i beli bor. U manjoj meri dolazi alepski bor, a najmanje munika (Pinus Heldreichii). t smola kolo fon terp. ulje 750 S00 / / 250 S / 10PO / / 750-/ / 500 250 j odi ne IS"/7 19V3 f9V9 1950 19SI 13S2 SI. 1. Proizvodnja smole i njenih derivata 1947—1952. Geografski, crn i bo r naseljava Portugaliju, Španiju, Francusku, Italiju, Austriju, Balkansko Poluostrvo, Malu Aziju, kao i neke južne delove SSSR (Krim). Na tome svom području susrećemo nekoliko njegovih varijeteta i ekotipova. Pored toga što ova vrsta nalazi primenu kod smolarenja u Portugaliji i Španiji, za nas je od osobite važnosti iskorišćavanje crnoborovih šuma u Austriji. Ovde na površini od oko 80.000 ha dobijana je količina od oko 5.000 tona smole pre rata. Današnja proizvodnja je nešto manja, što je i primoralo austrisku privredu da poslednjih godina pristupi smolarenju i u šumama belog a bor a u Burgenland-u. Po navodima M a z e k a, zahvaljujući savršenijim strugovima srednji prinosi se kreću od 2.000 do 2.500 gr. po belenici. Ako imamo u vidu geografske areale naših crno137L |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 36 <-- 36 --> PDF |
SI. 2. Smolarska područja u FNR Jugoslaviji 1S8 |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 37 <-- 37 --> PDF |
borovih šuma, onda se naš crni bor u prošeku nalazi u povoljnijem klimatu, jer je vegetacioni period duži, a to je osobito važno za dužinu smolarenja, konkretno za stvaranje i curenje smole. Bel i bo r ima još širi areal počev od Pirinejskog Poluostrva do Skandinavije i severnih delova SSSR. U pogledu smolarenja on je predmet iskorišćavanja u Njemačkoj, Poljskoj i u SSSR čak u Karelo-finskoj republici, zatim Austriji i Bugarskoj. A1 ep s k i bo r naseljava zemlje u Mediteranu, a predmet je smolarenja u Severnoj Africi (Alžir), Portugaliji, Španiji, Italiji, Grčkoj i Jugoslaviji. U klimatskom pogledu šume beloga bora leže povoljnije u odnosu na istu vrstu nego na pr. u Poljskoj i SSSR, Dok šume alepskog bora ne pokazuju neka izrazita otstupanja u ovom smislu koja bi bila odlučujuća i na srednje prinose smole po stablu ili belenici. Muni ka (Pinus Heldreichii) je vrsta koja uglavnom dolazi na Balkansko Poluostrvo (veoma ograničeno u Italiji). Ona se kod nas smolari u manjim razmerama samo od strane Šumskog Gazdinstva Peć na Bjelopoljskim i Sreočkim planinama na oko 17.000 stabala. S obzirom na njenu veću rasprostranjenost u Bugarskojima indicija da se ona ograničeno smolari i u Bugraskoj. Dok za gore navedene tri vrste (crni bor, beli bor i alepski bor) možemo radi upoređenja da se pozovemo i na inostrane srednje prinose, te u tom smislu kako naša proizvodnja stoji, dotle za muniku ta upoređenja nisu moguća. I pored toga što su georafsko-klimatski uslovi u našoj zemlji veoma različiti, za proizvodnju smole je važno da znamo koliki su srednji prinosi za ćelu državu za pojedine vrste. Tako posmatrani srednji prinosi mogu nam odmah ukazati da li su isti na potrebnoj visini i šta je potrebno da se primeni pa da se isti poboljšaju. Ovo iz tih razloga što je znatna površina borovih šuma privedena industriskom smolarenju i već se na istim radi više godina sa postepenim zahvatom u nova područja, odnosno proširivanjem starih objekata. Iz tih razloga, imajući u vidu šire razmere proizvodnje smole za ćelu državu, na osnovu podataka za 1952 godinu koje smo dobili sa terena, i analizom istih, došli smo do rezultata iznetih u tabelama II i HL Srednji prinosi po belenici za neka proizvodna područja. Tabela U Metoda Srednji prinos Vrsta bora Područje smolarenja po belenici gr. crni bor nemacka kusa D. 5. T. Uzice 680 M D. Š Rankovićevo 720 Š. U. Divčibare 330 ft i» nemačka (Ch-F) Š. Opatija 590—1.570 »> francuska Š. ü. Split 610 Š. Q. Plevlje 425 H » »» »* Š U. Višegrad 900 Š. M. Zepče 610 >» Š. I. P. Vitolište 500 „ y Š. M. Brod (Maked.) 500 beli bor orig. nemačka Š. U. Pale 550 _ Š. I P. Vitolište 400 alepski bor nemačka (Ch-F) Š. Opatija 3.150 „ francuska Š. G. Split 1.630 munika nemačka kusa Š. Q. Peć 240 f» tt |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 38 <-- 38 --> PDF |
Ili obračunato po republikama kao širim proizvodnim jedinicama za pojedine metode, imali bismo za crni bor, beli bor i alepski bor sledeću tabelu: Tabela HI Metoda Prinosi variraju Vrsta bora Narodna republika smolarenja od... do ... gr. crni bor nemačka kusa Srbija 330—720 , nemačka (Ch-F) Hrvatska (Opatija) 590—1.570 » »» t» Slovenija 1.330 francuska Hrvatska (Split) 610 u > >> Bosna i Hercegovina 610—900 » »» » »» Makedonija 500 Crna Gora 425 beli bor orig. nemačka Makedonija 400 » »» ,, Bosna i Hercegovina 550 ,. nemačka (Ch-F) Slovenija 1.060 elepski bor francuska Hrvatska 1.630 i. Pitanju promenjenih metoda odnosno njihovih modifikacija nužno je učiniti malo objašnjenje. Pod originalnom nemačko m metodo m podrazumevamo način smolarenja koji je do rata vršen u Nemačkoj i Austriji, a danas se primenjuje u Poljskoj, SSSR i Bugarskoj, a zadnjih godina širi se u Kini. Širina belenice iznosi srednje 20 sm sa brazdama koje se ulivaju u centralni kanal radi bržeg oticanja smole. Nemačka kusa metoda u stvari je nemačka polu-belenica, t. j . beli se samo jedna strana a brazde se slivaju u jedan odvodni kanal. Po ovoj metodi na industriskoj osnovi smolari se samo u NR Srbiji na crnom i belom boru kao i na munici. Chorin-Finowtal-ska modifikacija nemačke metod e (u tabelarnom pregledu naznačene kao nemačka Ch-F) uvedena je u Njemačkoj uoči rata i ona se tamo i do danas zadržala. U Austriji je modifikovan strug za samo belenje (Wiener-Hobel) a kod nas je uvedena posle rata u NR Sloveniji i delimice u NR Hrvatskoj. Kad smo kod ove nemačke metode i njenih modifikacija, potrebno je naglasiti nekoliko momenata koji su od interesa i za njenu primenu kod nas. 1. Ona je najpre upotrebljena kod smolarenja belo g bor a iz dva osnovna razloga. Prvi je taj što je drvo belog bora meko (190-300-500 kg/sm´2) a drugi, što smola beloga bora brzo gubi jedan deo terpentinskog ulja, postajući time gušća, tako da sporo otiče do smolarskog lončića. Sama tehnika rada morala je imati ova dva momenta u vidu i omogućiti da se kapljice smole što pre dovedu do određenog suda, putem određenog kanala. Imajući u vidu ova svojstva, ona bi se mogla preporučiti samo kod onih vrsta borova, koji se u prvom i drugom slučaju približavaju belome boru. Kao što smo naveli ova je metoda kod nas primenjena na četiri vrste bora (beli bor, alepski bor, crni bor i munika). 2. Nemačka metoda a naročito njena Chorin-Finovvtalska varijanta je osobito pogodna kod kratkoročnog smolarenja, gdje ukupan turnus |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 39 <-- 39 --> PDF |
smolarenja po stablu iznosi četiri do pet godina. Nastaje pitanje da li je ona pogodna i za one vrste borova koje se mogu racionalnije iskorišćavati kod primene dugoročne osnove smolarenja po stablu od oko 20 i više godina. Koliko je nama poznato, na crnom i alepskom boru u drugim državama ova metoda nije našla primenu, već je smolarenje postavljeno na dugoročnu osnovu, a u primeni je francuska metoda rada. 3. Nemačka metoda primenjena za iste uslove i za istu vrstu bora u poređenju na pr. sa francuskom metodom daje veće prinose po jedinici smolarne površine, što je i navelo mnoge stručnjake da se odluče na ovu metodu. Zatim, ona manje oštećuje samo drvo, površina njene belenice je nešto manja od francuske metode ali zato sporije zarašćuje. »ili WsSsSsSEmm SI. 3. Smolarenje mimike kod Peći (nemačka kusa metoda). 4. U pitanju ekonomičnosti o uloženom radu, imajući u vidu da jedan radnik praktično ne može tretirati dnevno kod belenja više od 400—600 stabala, zaostaje iza francuske metode, kod koje radnik može tretirati i do 1.000 belenica pa i više. Sa gledišta mogućnosti na uloženi rad radnika, tu je jasna prednost francuske metode. Međutim, kad se imaju u vidu razlozi izneti pod tačkom 1. i činjenica da su isti kud i kamo opravdaniji mi nismo na stanovištu da beli bor treba smolariti sa drugom metodom u konkretnom slučaju sa francuskom i pored toga što ima naučnika koji brane i ovo stanovište (Stojanov). U odnosu na drugu osnovnu primenjenu metodu t. j . francusku, ona u originalnoj formi sa upotrebom iskrivljene sekirice (hapchot) primenjena je u NR Bosni i Hercegovini, NR Crnoj Gori i delimice u NR Hrvatskoj. U NR Makedoniji ona je modifikovana u toliko što upotrebljava teslo, nema cinčane slivnike i stvarno su belenice nešto šire (do 12 cm). |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 40 <-- 40 --> PDF |
Francuska metoda karakteriše se ovim momentima: 1. Ona je upotrebljiva i kod malo tvrđih vrsti drveta (alepski bor, crni bor) a naročito kod onih vrsti kojih smola ostaje duže vreme tečnija, t. j . terpentinsko ulje sporije vetri (navedene vrste). 2. Jedan radnik može tretirati maksimalan broj belenica u odnosu na ostale metode. U povoljnim klimatskim uslovima daje zadovoljavajuće prinose (za crni bor neka područja u NR Bosni i Hercegovini, za alepski bor u Dalmaciji). 3. Njene belenice lakše zarašćuju, mada je beljika između belenice u srčevine u zoni iste više inkrustirana smolom, no što je to slučaj kod ostalih metoda. Ako pak uporedimo prinose kod industriskog smolarenja koji su kod nas postignuti, onda se vidi sledeće (tabela I): 1. Za crni bor najveći su prinosi zabeleženi kod šumske Uprave Opatija od 1.569 gr. (šiana) po belenici sa Chorin-Finowtalskom varijantom nemačke metode. Zatim dolazi francuska metoda kod šumske Uprave Višegrad sa srednjim prinosom od 900 gr. po belenici, a posle kusa nemačke metode sa prinosom od 720 gr. (Direkcija šuma Rankovićevo). 2. Za beli bor uzimajući dva slučaja (Pale i Vitolište) dobijeni srednji prinosi ne mogu se smatrati zadovoljavajućim, naročito što se tiče drugog slučaja (Vitolište). 3. Upadljivi su visoki prinosi za alepski bor od srednje 3.150 gr. za šumariju Opatija (šišan). Oni su također zadovoljavajući i za ostala područja Dalmacije (šumsko Gospodrstvo Split 1.630 gr. po belenici). 4. Za muniku pak karakteristični su jako niski prinosi od samo 240 gr. po belenici. Ako uporedimo ove srednje prinose sa odgovarajućim vrstama u drugim državama (apstrahirajući za momenat geografsko-klimatske faktore, dužinu vegetacije, mogućnost savršenije tehnike rada i veštine radnika kao i druge momente), onda vidimo sledeće: Za bel i bor . Podaci industriskog smolarenja za Bugarsku, Poljnosi kreću kao što smo naveli od 2.000 do 2.500 gr. primenom nove austriske metode (sa Piestinger-Hobel-om). U Italiji, Španiji i Portugaliji, gde se ova vrsta smolari u industriskim razmerama prinosi se kreću od 1.000 do 1.600 gr. po belenici u prošeku. Za be i i bor . Podaci industriskog smolarenja za Bugarsku, Poljsku i SSSR govore da se prinosi ove vrste po belenici kreću od 500 do 1.00Ö* gr., a kod primene nove austriske metode (sa Wiener-Hobel-om) i iznad jednog kilograma. Za alepsk i b o r.- S obzirom na povoljan klimatski areal gde ova vrsta dolazi, prinosi su veoma povoljni u Grčkoj, Italiji, Španiji, Portugaliji, Alžiru i kreću se od 1.500 do 3.000 gr. Da vidimo kako stoji stvar s prinosima kod nas i gde bismo zapravo mogli očekivati veće prinose i kod primene sadašnjih metoda rada: Crn i bor . Ako pođemo od pretpostavke da u našim geografskoklimatskim uslovima srednji prinos iznosi 700 gr. po belenici, onda taj uslov zadovoljavaju smolarsko područje Direkcije Šuma Rankovićevo iŠumske uprave Višegrad, delimice i neka područja crnoga bora koje 142 |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 41 <-- 41 --> PDF |
smolari šumska uprava Opatija, a naročito Slovensko Primorje sa srednjim prinosom od 1.330 gr. Ako obračunavamo faktičke prinose sa onim koji bi trebalo očekivati (700 gr.), onda bi smolareni broj belenica crnog bora u celoj državi mogao obezbediti količinu od još 140.000 kg. smole. Bel i bor . Za naše uslove za ovu vrstu bora najbolji rezultati su postignuti u NR Sloveniji (prinosi se kreću oko jednog kilograma). No tamo gde je u primeni originalna nemačka metoda (Pale, Vitolište) ili kusa nemačka metoda, prinosi su niski i približavaju se cifri od oko 500 do 600 gr. u prošeku. Prema tome neki verovatno bolji prinosi kod sadašnjih metoda možda se ne bi mogli očekivati. Ali svakako taj višak, s obzirom na broj belenica koji dolazi u obzir, iznosio bi do 10.000 kg. Jako nepovoljani prinosi postignuti su kod m u ni k e. Mi smo u toku leta 1952 godine proučavali ovu vrstu gde se ona smolari (Bjelopoljske planine) po pitanju isticanja smole, kristalizacije i drugo, što takođe utiče na prinos smole. Materijal je u obradi, ali nama se čini, da bi se i kod ove vrste, bez obzira na veće nadmorske visine na kojima dolazi, moglo očekivati i do 500 gr. po belenici ove inače veoma kvalitetne borove smole. Sumirajući sve vrste borova može se smatrati, ako posmatramo prinose za 1952 godinu, da bi isti broj belenica mogao dati još jednu količinu od oko 150—160 tona, što prestavlja vrednost franko radilište od oko deset miliona dinara (uzimajući vrednost smole blizu 70 din. po kg. ma da je stvarna njena vrednost u nekim radilištima veća). Da vidimo sada pod sadašnjim radnim uslovima i kod sadašnjih metoda, šta bi trebalo preduzeti pa da se postigne poboljšanje srednjih prinosa? 1. Potreban je pravovremeni početak i završetak najvažnijeg rada pri smolarenju, t. j . belenja. Za utvrđivanje tih termina potrebno je za pojedina već asmolarska područja sa man je-više jednoličnijim klimatskim uslovima utvrditi početnu i završnu temperaturu smolarenja, t. j . odrediti onu najnižu temperaturu od koje se već mogu otpočeti radovi na belenju u toku proleća, odnosno do koje se u toku jeseni može raditi. Ove početne i završne temperature utiču na konzistenciju smole odnosno njen viskozitet. Za područja SSSR-a K u t u z o v smatra da za beli bor te temperature iznose 12° C. Za moliku i područje Peristera mi smo odredili da su te temperature 11° C. Ovo smatramo jednim od osnovnih zadataka koji trebaju da rese ispitivanja za svaku vrstu bora i određena smolarska područja. Minimalne i kratke varijacije (kasne i rane temperature) koje će se uvek javljati, nemaju odlučujući karakter za sam početak odnosno završetak belenja. 2. Redovno belenje u onim pauzama između jednog i drugog belenja kako su utvrđeni za pojedinu vrstu, primenjenu metodu smolarenja i određena smolarska područja. 3. Upotreba boljeg osnovnog smolarskog oruđa za belenje (strug, sekirica, teslo i si.). Preći na slivnike tamo gde oni do sada nisu upotrebljavani (na pr. u NR Makedoniji). Sakupljanje smole i dalju njenu otpremu izvoditi sa što boljim sudovima i sa što manje pretakanja iz |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 42 <-- 42 --> PDF |
suda u sud. Bilo bi najbolje ako se smola može direktno sakupljati iz ručnih smolarskih kanti u burad za otpremu destilacijama. 4. Voditi računa da što manje stranih primesa bude u smoli (komadi kore, drveta, iglica i dr.) i time poboljšati kvalitet smole. 5. Organizirati sve smolarske radove sa osposobljenim radnicima, sa težištem da isti radnici rade na istim mestima ili užim područjima. Povremeno upoznavati radnike sa najosnovnijim uslovima koji omogućavaju stvaranje i isticanje smole u cilju postignuća što većih prinosa. 6. Unapred izrađivati godišnje planove proizvodnje sa detaljnom analizom sviju radova naročito u pogledu vremena, potrebnog broja radnika i potrebne opreme. 7. Poboljšati uslove života smolara na terenu a naročito njihov smještaj, ishranu, kulturnu razonodu i slično. 8. Sakupljanje smole mogu vršiti i manje kvalifikovani radnici. Sprovođenje ovih mera razume se da će negde ići lakše i brže a negde teže i sporije. Od toga će svakako zavisiti u znatnoj meri i postizavanje i većih prinosa, što je osobito važno kod redovne proizvodnje smole. Jedno je drugo pitanje koje se nameće, s obzirom na pozitivne rezulate koji su postignuti zadnjih godina na polju smolarske tehnike, da li su sadašnje primenjene metode smolarenja kod nas savremene i da li su one održive. Mi smatramo da su neke od metoda koje su u primeni kod nas neodržive i kad-tad, ranije ili docnije, moramo preći na racionalnije, produktivnije i ekonomičnije metode. Konkretno, u Evropi u tom smislu učinjen je napredak, naročito u Austriji, uvođenjem novih alata za belenje i odgovarajućom novom metodikom, zahvaljujući radovima M a- z e k a (Piestinger-Hobel za rad na crnom boru i Wiener-Hobel za rad na belom boru). Međutim, još jedan korak napred ka modernizovanju smolarenja učinjen je poslednjih godina primenom stimuliranog (ili aktiviranog smolarenja. Kao što je poznato radi se o primeni uglavnom neorganskih kiselina, u prvom redu sumporne kiseline, sa novom tehnikom belenja nazvanom »bark chipping«, koja se veoma naglo širi u SAD, tako da se danas putem nje smolari preko 18 miliona belenica. Svakako je potrebno ovim najnovijim naprecima u tehnologiji smolarenja pokloniti ozbiljnu pažnju, primenjujući iste ili modificine metode i u našim geografsko-klimatskim uslovima i na domaćim vrstama borova. ZAKLJUČAK Polazeći od podataka jednog dela proizvodnih područja borovih smola u FNRJ za 1952 godinu, može se zaključiti u odnosu na crni bor, kao vrstu koja je najviše zastupljena kod industriskog smolarenja kod nas, da neka područja ne zadovoljavaju sa svojim srednjim prinosima. To isto važi i za ostale borove, t. j . beli bor i muniku. Boljom organizacijom radova u nekim područjima (NR Makedonija, Divčibare, Plevlje, žepče, Split) mogli bi se postići veći srednji prinosi od dosadašnjih. Taj srednji prinos bi mogao iznositi 700 grama po belenici, odnosno globalan prinos može se računati, povećanjem srednjih prinosa, na još oko 150—160 tona borove smole od dosadašnjeg. |
| ŠUMARSKI LIST 3/1953 str. 43 <-- 43 --> PDF |
Na četiri vrste borova koje se smolare u FNRJ (crni bor, beli bor, alepski bor i munika) primenjuju se sledeće metode: nemačka u tri varijante (originalna, kusa i Chorin-Finowtalska) i francuska u dve varijante (originalna i modificirana). Samim tim osnovno oruđe za belenje je različito i untar samih varijanata. Potrebno bi bilo organizovati oglede na široj osnovi sa nekom od modernih metoda smolarenja i primenom sredstava za aktiviranje (bark chipping). U cilju povećanja produkcije smole, imajući u vidu da naše osnovne zalihe borovih šuma nisu tako velike, potrebno je sprovoditi u delo propise čl. 20 Opšteg zakona o šumama. To znači da se borova stabla mogu šeći tek nakon izvršenog smolarenja (kratkoročnog ili dugoročnog), budući da je takvo iskorišćavanje potpunije i razumljivije. j APREgU SUR LA PRODUCTION DE GEMME EN YOUGOSLAVIE La production de gemme en Yougoslavie depuis 1947 est continuellement en augmentation. L´an 1952 füt obtenu 1.972 tonnes gemme de pin quelle quantite est obtenu 1.400 tonnes de colophanes et 340 tonnes d´ essence de terebenthine. Ces quantites ne sont pas süffisantes pour subvenir aux besoins du pays, et que une partie (30—35%) doit etre importee de la Grece (depuis 1952). En Yougoslavie sont utilisees les methodes originales ou modifiees frangaise ou allemandes, sur les especes de pins suivants: Pinus nigra , P. silvestris, P. halepensis et P. Heldreihii. Dans certains airs du gemmage le rendement moyen par carre ne peut suffire et est necesaire utilise une meilleure organisation de travail et de meme des methodes comme quoi le rendement par tige et carre pourrait s´agrandir et les frais de production s´ameliorer. De cette maniere la production annuelle pourait s´elever de 150—160 tonnes de gemmes. Dans le travail est donne et l´esquisse de productions de gemme de pins en Yougoslavie. . SAOPĆENJA XYLOTERUS LINEATUS NAPADA BUKVU Prema dr. živojinoviću (šumarska entomologija izdanje Naučna knjiga — Beograd 1948, str. 221,) Xyloterus lineatus (prugasti drvenar) napada isključivo četinjare, smrču, jelu i bor, i to prvenstveno sveže oborena stabla. Generaciju ima dvostruku. Prvi put se roji rano u proleće, prvih toplih dana marta, a drugi put sredinom leta. Dr. Vajda piše u »Šumarskom priručniku« (izdanje 1946 god. str. 819) slijedeće: »Xyloterus lineatus (Ljestvičar), napada oboreno jelovo, smrekovo i borovo drvo. Taj štetočinac koji ima dvostruku generaciju, roji se rano; napada bolesna stabla svih četinjavih vrsta drveća, prije svega tek oborena, svježa, neposušena, neokorena stabla, koja se nalaze na vlažnom mjestu; osobito rado napada jaka jelova stabla, napada i panj eve, ako se s njih prvovremeno i potpuno ne skine kora. 145 |