DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 6/1951 str. 7 <-- 7 --> PDF |
općenito ono, koje slijedi iza periode najvećeg pTirasta u visinu, kada počinje da se razvija krošnja a prirast imase počinje padati. To bi međuitim značilo, da: sam početa k fruktiifikacije pada baš u doba najvećeg prirasta ili još prije njega, jer je poznato, da u početku stabla ne rode obilno. Eronu je glavno da utvrdi, kada započinje normalno t, j . obilno´ rađanje sjemenom. Po 11a-k također navodi, da rađanje sjemenom počinje u doba, kad kuilminira visinski prirast. N e n a d i ć (Kl) naprotiv spominje, dia je prirast mas e najveći u doba, kada stablo jočinje plodom rađati. Pošto znamo, da prirast mase sporije raste od prirasta u visinu i da kasnije postigne svoj maksimum, onda se i sam početak fiziološke zrelosti pom.iće na kasniju dob stabla. Ettinge r je bio drugog mišljenja, jer po njegovom naputku dobijemo godinu najvećeg prirasta mase nekog stabla tako, da godinu početka fruktifikacije pomnožimo sa 3! U"ig r e n o V i ć (liS) je oprezniji, te veli, da šumsko drveće počinje rađati sjemenom tek, poišto ono bude spolno zrelo, a to biva, kad je neko stablo doseglo otpri ^ lilke Va do 1/4 svoje srednje fiizičke ZTelosti (starosti). Dovođenje početka fruktifikacije u vezu sa kulminacijom prirasta obrazlaže se time, da su za stvaranje sjemena potrebne rezervne materije, koje se inače troše na prirast stabla. Dakle, ili se opadanjem prirasta oslobađa jedan dio tih rezervnih materija i upotrebljava za stvaranje sjemena ili opet potreba održavanja vrste zahtijeva odvajanje rezervnih materija za stvaranje sjemena, pa zbog toga pada prirast (2). Nije, prema tomu, još pročišćeno, da li je stvaranje sjemena, uzrokovano opadanjem prirasta ili je opadanje prirasta uzrokovano stvaranjem sjemena. Ako je prirast funkcija fruktifikacije (ili obratno), onda logično slijedi, da kod vrsta drveća, koje imadu višegodišnje pauze u obilnijem rađanju sjemenom (bukva, hrast, jela), u razdoblju slabijeg ili nikakvog uroda prirast raste prema prirastu u godinama obilnog uroda. M o r o z o v (19) to i tvrdi, te se poziva na R. Hartiga , koji da je dokazao, da obilna plodnost bukve smanjuje njezin godišnji prirast za V2 od normalnoga. U prilog ove teze B a 1 e n (3) iznosi slučaj čempresa, koji na nekim našim staništima u Dalmaciji veoma rano (sa 3—4 god.) rodi sjemenom. Ovaj prerani urod sjemena navodno suviše iscrpi stabalce (koje često nema više od pola metra visine) i štetno djeluje na razvoj stabla, a naročito na oblik, koji postaje grmolik. Stoga preporuča skidanje češera sa vrlo mladih stabalaca još prije nego dozore, jer to navodno korisno djeluje na dalji razvoj čempresa. M o r o zo v zaključuje, da između prirasta i plodnosti postoji stalna veza: veoma uski godovi uvijek se poklapaju s bogatim rodnim godinama. Znači da on vezu fruktifikacije proširuje i na debljinski prirast, dakle i na prirast mase stabla. No mi znamo, da na prirast utječu i drugi, vanjski, faktori (sklop, vremenske prilike pojedinih godina, sastav tla), te nas to dovodi do zaključka, da ti vanjski faktori djeluju na fruktifikaciju u obratnom smislu nego na prirast, - Utjecaj boniteta tla na početak fruktifikacije. Prihvatimo li stanovište, da je početak fiziološke zrelosti ovisan o kulminaciji prirasta (bilo visinskog ili drvne mase), onda moramo priznati, da faktori, koji posješuju ili usporavaju kulminaciju prirasta u istom smislu djeluju i na početak fruktifikacije. Što se tiče temperature, to je očigledno; u toplijim klimatima nastupa kulminacija prirasta ranije n-ego u hladnijim, a isto tako i početak fruktifikacije je raniji. Od interesa je kod toga kvalitet tla. Svi se autori slažu u tome, da kulminacija prirasta (bilo visinskog ili drvne mase) nastupa na dobrom tlu ranije nego na lošem. Iz toga bi logično slijedilo, da i početak fruktifikacije nastupa prije na boljem zemljištu. Međutim ovdje 217 |