DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1951 str. 25 <-- 25 --> PDF |
s ´´-i-A Ing. D. TERZIC (SARAJEVO): Sto0>tacct4e. u hcu&Auo>´f tzpMUi 8. i U. Prvi počeci smolarenja na sadanjem teritoriju NR B i H datiraju iz doba prvoga svetskog rata kada je borova smola trebala za ratnu industriju. U višegradskim borovim šumama kao i u području Donje Krivaje postavljene su male usamljene smolarske površine isključivo na debljim stablima, i to samo na crnom boru. Upotrebljavana je staro-austriska metoda smolarenja uz upotrebu limenih prijemnika za smolu i tesle za obnavljanje belenica. Belenica je zapremala pola obujma stabla. Pored staroaustrijske metode upotrebljavana je i Gilmerova metoda t. j . metoda dubinskog smolarenja sa staklenmi sudovima za prijem smole hermetički zatvorenim. Još danas mogu se vidjeti tragovi ovog smolarenja na terenu. Široke pola obujma stabla, visoke 80—100 cm i duboke 1,5 do 3 cm stoje još uvijek belemioe po stablima. Vadjenjem luča sa ovog mesta većina belenica je izgubila svoju formu tako da su borovi po ovim mestima duboko zasečeni i opaljeni vatrom (si. 1). U razdoblju između dva svetska rata, pred sam početak drugoga svetskog rata u bivšoj Jugoslaviji počelo se ozbiljnije misliti na smolarenje. Destilaciji borove smole u Dobrunu kod Višegrada (koja je do tada sonolarila na kojim 12.000—15.000 belenica, a inače vršila ekstrakciju borovih panjeva) predato je 1940. godine još 150—200.000 francuskih belenica. Godine 1939. ovi eksperimenti preneti su na područje Donje nula rad. Godine 1938. država je izvela jednogodišnji smolarski eksperimenat u višegradskim borovim šumama na četiri površine, svaka od po 1.000 belenica. Godine 1939 . ovi eksperimenti preneti su na područje Donje Krivaje, gde su postojale mnogo veće mogućnosti razvoja industrijskog smolarenja nego u višegradskom borovom području. Ovde su na 12 opitnih površina izvođeni eksperimenti tokom 1939. i 1940. godine. Paralelno sa ovim radovima vršene su kancelarijske pripreme za organizaciju industrijskog režijskog smolarenja u istom području. Bili su izrađeni svi nacrti destilacionih i ostalih aparata kao i plai novi građevinskih objekata. Osim toga ograničena su borova područja u kojima se trebalo smolariti. Rat 1941. godine prekinuo je realizaciju ovih planova. Petogodišnji plan, koji je perspektivno pokazao razvoj hemijske in dustrije u našoj .zemlji, postavio je pred stručnjake zadatke da se na vreme pronađu, prošire i aktiviraju sve zalihe sirovina koje su ostajale u šumi i neiskorišćeno propadale. Tako su stvoreni svi uslovi koji u kapitalističkom društvu nisu postojali i da se pristupi osvajanju jedne po jedne sirovine iz naših šuma te da se upotrebe bez straha o hiper produkciji. U snažnom poletu industrijalizacije zemlje borova smola po javljuje se kao neobično važna sirovina, od koje zavisi ostvarenje planom postavljenih zadataka u čitavom nizu industrija. Pod pritiskom snažnog razvoja industrije sve više se traži borova smola kao sirovina. U ovakoj 23 |