DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 11/1950 str. 12 <-- 12 --> PDF |
U najnovije vrijeme je nauka (Schmidt, L anglet, Bornebusch, Lindqu-ist, John s so n i dr.) prešla određivanju i upoznavanju raznih provenijencija šum. drveća savremenim metcdama i to: 1. (istraživanjem fiziologije sjemena i klice, fototrop´zma klica, 2. određivanjem suhe supstance u raznim provenijencijama šum. vrsta i 3. primjenom metoda savremenog oplemenjivanja šumskih vrsta drveća (selekcijom, hibridizacijom i t. d.). Biološkim, fiziološkim i kemijsko-fizikalnim metodama nastoji se odgovoriti na pitanje zašto neka provenijencija u datoj klimi stradava od studeni, polaganije raste, manje je otporna na kallamitete i si. od druge. Značajne rezultate postigao je L a n g 1 e t (1938) 13), čije analize suhe supstance, šećera i si. u mladim borovim biljkama objašnjavaju zašto je neka borova rasa otpornija od druge. Kod ariševih provenijencija mogao je W e tt stei n (1942), 31) naći analogan odnos između, suhe supstance i lošijeg rasta visinskog ariša u nižim položajima. Pitanja terminologije i shvaćanje pojma rase U vezi s prednjim izlaganjem potrebno je osvrnuti se na pitanje — u kom odnosu stoje sistematske botaničke jedinice i oznake rase? Danas nije još posve pročišćeno pitanje odnosa pojma rase prema postojećim taksonomskim jedinicama unutar vrste. Navest ćemo samo neka shvaćanja novijeg datuma. Postoji mišljenje (koje je veoma rasprostranjeno) po kome se vrste raspadaju na kompleks bioloških varijanata, rasa, s posebnim nasljednim svojstvima, a svaka takva varijanta zauzima određenu zonu u realu vrste (Allegri i Morandini 1949) (1). Pri tome međutim nije rečeno da li se te biološke varijante međusobno razlikuju i morfološki, te ih je moguće i izvana prepoznati. Slično postupa i V i n c e n t (1949) (29): Vrste posjeduju izvjesnu širinu varijabiliteta, ali se njihove populacije mogu razdijeliti na grupe individua s posebnim svojstvima, koja se pokazuju nasljedna. Vrlo često srest ćemo ekstremno shvaćanje, t. j , da u prirodi postoje samo rase (proles), a vrsta i podvrsta da su fikcije, da je rasa jedina realna sistematska jedinica, određena morfološki i geografski (Kordzinski , M aleje v, Komarov). Komarov je čak rekao: »Mislim da se u florističkim istraživanjima ne smije uzimati »species« kao jedinica, koja se veoma apstraktna (u smislu Linne-a), nego genetski realna grupa »rasa«. Rase treba međusobno geografski ograničiti. One se međusobno ne razlikuju uvijek baš najbolje, ali diferencijalne oznake prenose se nepromijenjeno na potomstvo« (M a 1 e j e v 1941) (15). Po P a v a r i-u (19) bilo bi najbolje da se rasama nazovu one forme, koje se međusobno razlikuju biološki, dok za sistematske jedinice treba tražiti i morfološku diferencijaciju. U koliko među njima postoje i morfološka razlikovanja, može ih se nazvati varijatetima, povrstama i si. P a- v a r i smatra da se rase šum. drveća ne moraju obavezno međusobno odlikovati i morfološki. Po terminologiji Komisije za sjemenarstvo i pitanja šumskih rasa pri Internacionalnom Savezu šum. pokusnih stanica u Švicarskoj (1939) stanišna rasa je autohtona šumska populacija, koja općenito pokazuje zajednička morfološka i fiziološka svojstva kao nasljedna (8). Fische r (1949) (8) nadovezuje, da se pojmom rasa valja tek u onom slučaju služiti, kad je nasljeđivanje uočenih razlika dokazano. Inače je pravilnije upo 430 |