DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-8/1950 str. 24 <-- 24 --> PDF |
Anatolije) dok je alepsi bor uneta vrsta i to u evropskom delu Turske (Halkali) prema Schimitschek-u (5). U toku rata borove šume u Grčkoj samo su delimice stradale, tako da se proizvodnja smole iz godinu u godinu povećava i približava se predrat noj proizvodnji. Dovoljno je navesti samo to da je Grčka prije rata zauzi mala šesto mesto u svetskoj proizvodnji iza USA, Francuske, SSSR, Portugala i Španije a ispred Meksika, Indije, Austrije, Poljske i dr. država. U manjoj meri alepski bor se smolari u Francuskoj, Portugalu, Španiji, Alžiru, Tunisu, Italiji i Jugoslaviji. Italija pre rata oko 60% svoje potrošnje u kolofonu i terpentinskom ulju zadovoljavala je iz Grčke; došavši posle rata u tešku situaciju počela je smolarenju poklanjati veću pažnju, tako da se u provincijama Taranto i Foggia (gde alepskog bora sačinjava oko 12.000 ha šuma) postepeno uvodi smolarenje. Neosporno je da su još stari narodi (Feničani, Egipćani, Jelini i dr.) poznavali proizvodnju smole a naročito smolu alepskog bora. To nam potvrđuju nađeni ostaci u otkopanim egipatskim grobnicama a naročito u grobnici komandanta kraljevske flote Hekan-M-Saf iz XXX rinastije (Tschirch 7). Prema Grozevu-(8) u Starom Veku najviše su se bavili smolarenjem i trgovinom smole Feničani. Čak se i pretpostavlja da su poznavali jedan od delimičnih načina za preradu smole putem zagrejavanja na suncu ili vatri. Na taj način pripremljena smola služila je za premazivanje ondašnjih galija. Dok se došlo do proizvodnje katrana i njegove upotrebe u istom cilju trebalo je proći oko hiljadu godina a za sve to vreme smola je dobro vršila svoju funkciju. Stara grčka i egipatska farmakopeja poznavale su smolu kao> i njenu upotrebu kod izvesnih bolesti a što je osobito važno kod balsamiranja. U dubrovačkom muzeju pored jedne mumije nalazi se jedna mala kutija sa natpisom »smola za balsamiranje leševa«. Znači za balsamiranje leševa bila je neophodna smola uglavnom alepskog bora, pistacije, kedra i drugih vrsti. Tek oko 500 god. pre n. e. u atinskom trgovačkom jeziku susrećemo reč kolofon. Samo mu ime dolazi od starog jonskog grada u Maloj Aziji verovatno poznatom po dobroj pijaci za smolu i njene derivate. No da li je ovde najpre prerađivan kolofon ili je ta vetšina bila preneta iz drevnog Eg:pta, istoa-ija nam nije mogla dati do sada pouzdani odgovor. Sem toga kakav je bio taj kolofon i zašta se sve upotrebljavao takođe nije nam poznato. Prvi opis o preradi smole potiče iz docnijih rimskih izvora. Sirova smola upotrebljavana je i za impregniranje trajnijih pisanih dokumenata na specijalnom platnu, što nam dokazuje nalaz najstarijeg do sada nađenog rukopisa Starog Zaveta koji potiče iz V ili III veka pre n. e.´ a koji je pronađen blizu -Jerihona prilikom nedavnog sukoba između Jevreja i Arapa (1948 god.). Sam Homer veliča alepski bor, taj najlepši ukras grčke zemlje. . U Starom i Srednjem veku upotrebljavano je i drvo alepskog bora naročito u brodogradnji đ pored činjenice što ova vrsta ne daje dobro tehničko drvo .u današnjem smislu reci. U tom pogledu on najgore stoji od sviju borova. To- je drvo manjih visina, granato, krivo. Zato proizvodnja smole samim tim ima još više opravdanja naročito u oblastima gde on zahvata veća prostranstva. Dok o smolarenju i smolama drugih borova danas imamo veliki broj publikacija, o alepskom boru relativno je vrlo malo pisano. Sem jedne opsežnije studije o smolarenju alepskog bora u Grčkoj od prof. dr. Ekonomopulos- a (9) iz 1922 godine i nekih statističkih podataka o proizvodnji smole u Grčkoj mi ne raspolažemo sa savremenijim radovima iz ove zemlje gde je alepski bor najviše smolaren. Neki radovi iz Francuske i italijanske literature nisu dovoljni da bi se dobio potpuniji uvid u smolarenje ove vrste bora. 298 |