DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 6/1950 str. 34 <-- 34 --> PDF |
Ing. Ljubomir Marković (Beograd): O UNAPREĐENJU I PROŠIRENJU! NAŠIH BOROVIH ŠUMA I NJIHOVOM RACIONALNOM ISKORIŠĆAVANJU Rasprostranjenje i privredni značaj borovih šuma U Jugoslaviji prirodno rastu i stvaraju čiste ili mešovite sastojine uglavnom ove vrste borova: crni bor (Pinus nigra), obični ili crveni bor (P. silvestris), molika (P. peuce) i munika (P. leucodermis) kao vrste umerene i visijske kontinentalne klimatske zone nižeg, srednjeg ili visokog gorja, zatim krivulj (P, Mughus) koji zauzima pojas najgornje prirodne granice šumske vegetacije, i najzad alepski ili beli bor (P. halepensis) i pinj (Pinus pinea), koji rastu u toplijoj klimatskoj zoni Jadrana, Visinska rasprostranjenje crnog bora ide do 1700 m nadmorske visine, a najbolji i najveći kompleksi tog bora nalaze se sada između 600 i 1200 m. Obični bor počinje na 200—500 m i ide do 1900 m, a najbolji i najveći kompleksi tog bora nalaze se između 800—1400 m. Molika počinje na 800 m i ide do 2400 m, a najbolje je razvijena na visini od oko 1600 m (na Peristeru). Munika počinje na 700 m i dopire do 2000 m, a najbolje je razvijena u visini od oko 1300 m. Areal krivulja je vezan za gornju prirodnu granicu šuma, alepskog bora za mediteranske i najtoplije terene submediteranskog područja. Pinja ima kod nas od prirode jedino na Mjetu, Crni bor je indiferentan prema geološkoj podlozi. Obični bor najbolje uspeva na silikatu. Molika najbolje uspeva na silikatu, a na krečnjaku je nađena samo na dubokom i svežem tlu u višim predelima. Munika raste na krečnjaku, a retko se nalazi na silikatu. Krivulj, alepski bor i pinj prvenstveno rastu na krečnjaku. Na nižim nadmorskim visinama svog rasprostranjenja borovi su indiferentni prema ekspoziciji, ali sa većim visinama odlučno pr etpostavljaju južne ekspozicije. Sadašnja donja granica prirodnog rasprostranjenja crnog bora, običnog bora, molike i munike ne može se smatrati prirodnom, nego pomaknutom u visinu sečom, požarima i pašom. Crni bor, kao naš najrasprostranjeniji bor, i pored svoje otpornosti i frugalnosti, najviše je devastiran zbog toga što mu se najniža granica rasprostranjenja i veći deo amplitude njegovog visinskog rasprostranjenja nalaze isprepletani naseljima i njihovim ekonomskim potrebama. Borovima nije dodeljen naziv »brzorastućih vrsta«, ali njihov prirast u drvnoj masi, u nižim predelima rasprostranjenja, gde se mešaju sa lišćarima iz niskog i srednjeg gorja, u odnosu na ove svrstava ih u red brzorastućih vrsta. U gornjem pojasu, gde se borovi mešaju sa smršom, na slabijim tlima i južnim ekspozcijama u prirastu ne ustupaju pred smrčom, nego je i prevazilaze. Na boljim tlima i ostalim ekspozicijama smrča premaša borove u prirastu za oko 25%; ovu razliku u drvnoj masi borovi rekompenziraju i premašuju većom vrednosti drveta i raznovrsnosti proizvoda. Drvo borova veoma je traženo za brodogradnju i građevinsku stolariju, za p. t. t. i elektrovodne stubove, železničke pragove i rudničko drvo. 252 |