DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 7 <-- 7 --> PDF |
sortimenata. Debljina je, naime, najvažnitje meiClo vrednosti proizvedenog drveta. Sem toga se sa većom debljinom drveta povećava i cena po 1 m3. Do sada se davala prednost proizvodnji drveta u gustom sklopu. U buduće se mora ići za tim da se u što kraćem vremenu proizvede što više jakog drveta i, razume se po mogućnosti, što boljeg kvaliteta. Stvaranjem i održavanjem potrebnog prostora za razvoj debljine stabala, mogu se uzgojiti sa malo truda i strpljenja, u srazmerno kratkom vremenu jaka i debela stabla. 5. ZAKLJUČAK: Suština je savremienog šumskog gospodarstva: stvoriti i održati takovu drvnu zalihu koja će davati najveći i najbolji prirast bez obzira na to da li se metodi pomoću koijih se to postiže nazivaju naučni´m ili ne. Kao merilo za prosuđivanje svega toga biće: postojeća drvna zaliha, njezina veličina, struktura, kvalitet debljinskih razreda i prirast na toj zalihi odnosno na ćelom objektu. HEKOTOPME ..0.....1 . .... ....... ......... ........ .......... ...... ..... ...... ........ ........... ...... ......... ............ . ........ . .......... ...... ....... ....., ....... ..... ........ ..... ..... ...... . ......... no ........ ......., .......... .. .........1. ... .... ........ ... .......... .... .... ....... ...... .....: .........>... ...... ...., ero ......, ........., ........ ....... ........ . ....... .. .... ...... ... ... .. ..... ...... ......... r SOME PROBLEMS AND DIRECTIONS IN FORESTRY According to the hypotesis of the author the essential point in modem forestry consists in forming and mantaining such stocks which will provide the biggest and the best increment with respect to the quality, whatever methods have been employed. The success of such an design must be judged with respect to the existing timber store its size, struckture the quality of the diameter clases, the increment in this stock, respectively on the whole forest object. t Ing. Boris Zlatarić, Zagreb: PROBLEM KLASIFIKACIJE STABALA U SASTOJIM Uzgajanje šunla shvaća šumu živim organizmom, koji raste i koji se razvija. Imajući to u vidu ono primjenjuje mjere, koje upravljaju rastom i razvojem sastojine. Za to je veoma potrebno poznavanje bioloških disciplina, fitocenoloških osnova uzgajanja šuma i si. Poznato je da, u osnovi svake biljne zajednice leži kretanje. Svaka biljna zajednica u svakom momentu prelazi izvjesnu fazu svog sezonskog i godišnjeg razvitka, na putu je da se zamijeni drugom, prelazi neku etapu u svojoj historiji, izvjesni stupanj svoje evolucije i t. d. U biti´ tog shvaćanja dakle leži spoznaja, da je kretanje i razvoj osnovna pojava svih šumskih i livadnih fitocenoza. Poznavanje dinamike i dijalektike tog razvitka od 325 |
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 8 <-- 8 --> PDF |
značaja je za šumarsku praksu i ono dolazi do izražaja kod gospodarenja, izbora vrste drveća, pošumljavanja, proreda, uvođenja novih stranih vrsta drveća i t. d. Poznato je da su ljudi, prilazeći šumi kao gospodarskom objektu, težili da stvore predodžbu o međusobnom odnosu stabala u sastojini. Njegovanje šuma tražilo je da se bude nacistu sa svakim stablom u sastojini, da se znade njegov položaj i da se dadu praktična uputstva za proredivanje sastojina. Kako ističe De Phillippis (1947) (3), grupiranje samo po promjerima ili po visinama ne bi dalo biološki prikaz sastojinske strukture. Da bi se za to moglo pratiti razvoj krošnje debla, položaja stabla prema ostalim u sastojini, potrebno je bilo prići klasificiranju stabala. Tokom vremena nastao je tako niz raznih klasifikacija stabala (od kojih velik dio ima tek historijsku vrijednost). Medu prvima javio se Seebach (1844). To je bilo najjednostavnije grupiranje u različite grupe stabala u bukovoj sastojini. Nakon 40 godina slijedila je Kraftova klasifikacija (6) (1884). Ona se je u praksi održala uglavnom sve do danas. Klasifikacije ostalih autora, što su kasnije slijedile, nisu uglavnom unosile bitno nova prema Kraftu. Kraft je u sastojini vidio dvije grupe stabala: jednu u vladajućem a drugu u potisnutom razredu. Po položaju u vladajućem razredu kao i po razvoju krošanja, stabla mogu biti predominantna, dominantna i kodominantna. U potisnutom razredu razlikovao je Kraft još dvije klase stabala. Nakon Kraftove slijedile su i druge klasifikacije: Heckova (1898), danska (1896), klasifikacija njem. pokusnih stanica (1901) i dr. Za razne vrste borova dali su klasifikacije neki američki autori: Dunning (1928), Keen (1936) (5) za Pinus ponderosa, Taylor (1937) za Pinus contorta, a prije toga Society of American Foresters (1917). Tako na pr. Keen provodi klasifikaciju po starosti i veličini krošnje, a svaki taj faktor dijeli dalje na 4 stepena, tako da u sastojini razlikuje 16 klasa stabala. Takve komplicirane klasifikacije dolaze u obzir više za naučna istraživanja nego za praktični rad. Slično je tako i sa Schotte-ovom (1912) klasifikacijom kad i s nekim drugima. Od domaćih radova spominjemo klasifikaciju stabala na vrijednosne razrede prof. Dr. Petračića (1931) (10), a od novijih evropskih klasifikacije Jedlinskog i Grochowskog, Schädelina (1931), de Phillippisa (1947) (3). Prilog tom problemu nalazimo i kod ruskih, odnosno sovjetskih autora. Tako je poznat rad Gordjagina o determinantama (1901) rad Pačoskog o komponentama (1910), Visockog o prevalidama (1915), Sukačeva o determinantama i edifikatorima (1931), Sokolova (1947) (13) i Danilova (1949) (2). Te klasifikacije definiraju određene fitosocijalne tipove u sastojini, koji po riječima Sukačeva treba da nam pruže jasnu sliku o zajednici ne samo kakova je ona danas, nego i da nam ukazu na put njenog razvoja u budućnosti. Premda se Kraftovoj klasifikaciji ne može osporavati historijska vrijednost i praktična korist do danas, ipak je ona tek nepotpuna, slika o zbivanjima u šumskoj zajednici. U novije vrijeme vršeni su pokušaji da se stvore predodžbe, koje će biti bolji izraz dinamike razvoja sastojine. 326 |
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 9 <-- 9 --> PDF |
Shema koju je postavio Kraft (6), razumljivo je da može u najbolju ruku prikazati tek rezultat procesa razvoja stabala, otpadanja stabala u sastojim a ne sam proces. Ta klasifikacija prikazuje ga kao gotovu stvar, u jednom datom momentu, kao sliku zaustavljenu u stanju mirovanja i razumljivo je da su je u novije vrijeme ocijenili kao statičku (Tkačenko, Sukačev, Sokolov i dr.}. Kraftova klasifikacija stabala Kraftova klasifikacija u stvari ne zadovoljava potpuno uzgajivača, jer ne daje u svakom slučaju dovoljan uvid u mogućnosti razvoja sastojine. Njena je predodžba o procesu u biljnom svijetu utoliko netočna, što se u prirodi procesi ne zbivaju uvijek onako kako to iz sheme izlazi. Umjetna klasifikacija razumljivo i nije u stanju da iscrpi sve moguće kombinacije i prelaze što ih srećemo u prirodi, a po mišljenju Tkačenka (5) — strogo uzevši i nema vladajućih i potlačenih stabala u sastojim. Kad se ne bi na osnovu zakonitosti, koje ona odražava određivala mjera uzgojnih radova i sastojina se odgajala za budućnost, moglo bi se misliti da Kraftova klasifikacija i nema za osnovnu zadaću da daje perspektivu sastojinskog razvoja. Odabirući stabla iz pojedinih razreda, pojedina uputstva i škole prorjedivanja u stvari moraju voditi računa o tome što će biti sa stablima koja preostanu nakon prorede, ona moraju imati jasnu sliku o daljnem razvoju sastojine. Kraftova klasifikaciona shema sama po sebi ne odrazuje potencijaldinamiku što se vidi u tome, da na pr. u izvjesnim slučajevima neko stablo II. klase nakon nekog vremena može biti uvršteno u I. klasu. Ona više naginje gledanju da će to isto stablo prije preći u III. nego u neku višu 327 ( |
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 10 <-- 10 --> PDF |
klasu. Uzmemo li u obzir da uzgojna djelatnost čovjeka bitno utječe na: razvoj sastojine, to je nužno složiti se s činjenicom da stabla brzo prelaze iz jednog klasifikacionog razreda u drugi i da se slika od decenija do decenija, od prorede do prorede na istom mjestu neprestano i znatno mijenja, ali to se sreće i u prirodnoj šumi, odnosno tamo gdje je utjecaj čovjeka minimalan, gdje se stabla od prirode uklanjaju i gdje kalamiteti, vjetar, požar i si. mijenjaju odnose među stablima u sastojini. Kraftova shema smišljena je za jednodobne, pravilne, zrele i čiste sastojine bora, zatim smreke, hrasta i bukve i ona pretstavlja zapravo pojedinačan slučaj strukture sastojine koja je normalno rasla. Zato se ona ne može uvijek primijeniti na sastojinu u svakoj starosti, a u punom smislu ni za sve načine njegovanja sastojine (na pr. za različiti sklop, obrast i t. d.J. Već je sam Kraft rekao, da se ta klasifikacija jedva može upotrijebiti za borove sastojine oštećene od vjetra (1884). On je jednako upozorio na to da nema ništa opasnije od šablona u provađanju proreda (1889). Sastav sastojine često je takav da se krošnje pojedinih stabala jedva i dotiču, kako to često znade biti u sastojinama johe, bora i si. Posve drugu sliku daju smrekove, jelove, bukove šume — uopće sastojine vrsta, koje podnose mnogo zasjene. To zahtijeva diferenciranje u pogledu klasifikacije stabala i konstrukcije klasAfikacionih shema. Kod ovih vrsta procentualno velik broj stabala otpada na niže razrede stabala. U raznodobnim sastojinama i jednoliko razbacanim po sastojini, prema Polanskom, klasifikacija. gubi smisao. Razne vrste drveća imaju različitu sposobnost širenja krošanja u svom rastu (na pr. postoje razlike između bukve i jasena) te formiranja debala. Prema tome postoje i razlike u izlučivanju stabala iz glavnog sloja stabala a prema tome i različita slika odnosa stabala. Tako je prof. Petračić (1908) ispitujući ovo´ svojstvo našao, da dobro formiranim stablima pripada kod lužnjaka 70%, kod bukve 40%. kod ob. bora 60% stabala. Na tu pojavu utječu klima i tlo, povećavajući i sniizujući te omjere. Prema Pavillardu (1919) u svakoj šumskoj zajednici nalazimo vrste, koje možemo nazvati edifikatorima, jer one odlučno i najpovoljnije utječu na izgradnju dotične biljne zajednice i uglavnom je tvore. Neke pak vrste nemaju uvijek to svojstvo, iako posjeduju znatnu otpornost u borbi za opstanak. Ovo se naročito opaža kod mješovitih sastojina. Snalaziti se tu u odnosima jedne takove sastojine samo pomoću Kraftove klasifikacije bilo bi veoma teško. Ona nije u stanju da prikaže onu sveukupnost procesa, kojima vrsta vodi borbu za opstanak s uslovima sredine kao i s drugim vrstama u sastojini. Ona nedostatno objašnjava slojanje u sastojini, i ne uzima u obzir druge vrste osim one u glavnom sloju. U mješovitoj sastojini sve vrste nemaju podjednaka navedena svojstva i mi ih upoznajemo određivanjem vladajuće vrste drveća, proučavanjem brzine rasta, produktivnosti, vitaliteta, visine stabala i drugih taksacionih podataka za svaku vrstu posebno, uz koju ocjenu Kraftova klasifikacija daje tek pomoćnu sliku. Poteškoća je nadalje u tome što u mješovitim sastojinama nalazimo dva. ili tri sloja drveća, gdje se u istom sloju mogu naći dvije i više vrsti drveća, lia koje uzgajanje sastojine različito gleda. Tu se uzimaju u obzir i drugi 328 |
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 11 <-- 11 --> PDF |
faktori i mi ne smatramo sve vrste medu dominantnim stablima jedne mje^ šovite sastojine za jednako vrijedne i uslijed toga pazimo na omjer stabala, na individualno pomlađivanje prema raznim uzgojnim svojstvima drveća i t. d. Prema tome i prilagođujemo shemu klasifikacije stabala u takvoj sastojini. Ako uzmemo zatim da naše mješovite šume (bukva + jela, jela +1 smreka, kitnjak + grab, kitnjak + kesten, lužnjak + jasen i dr.) pokazuju međusobno razlike u gradi, s različito razvijenim slojevima, sposobnostima širenja krošanja, brzinom rasta pojedinih komponenata, vidi se da je potrebno stvoriti određenu sliku za svaki navedeni tip posebno. To potvrđuje i činjenica da su već odavno (Burghardt 1855 g.) uvađani nejednaki stepeni prorede za razne vrste drveća i t. d. Uslijed toga bilo bi potrebno za^navedene tipove sastojina izgraditi i odgovarajuće specifične klasifikacije stabala. Do novijeg vremena, osim kod nekih američkih autora za prezrele sastojine, to se nije prakticiralo (4), (10). Iako se Kraftovoj i nekim sličnim klasifikacijama nije mogla poricati statičnost, ipak je njihova upotreba bila priznata. Za praktične potrebe naime važno je ponajprije znati sadanje stanje, momentalni poredaj stabala u sastojini. Tu se gleda koja stabla su jače razvita, koja imaju stijieišnjene krošnje, koja.bi se moglo ostaviti za kasniji razvoj, za naplodivanje i t. d. Posao oko prorjedivanja sastojine naučio je oko da gleda unapred, da konstruira budući razvoj sastojine a isto tako i svakog stabla posebno, To dokazuje i činjenica što su tokom decenija nastajala uputstva i metode prorjedivanja sastojina, pomažući se pri tome nekom klasifikacionom shemom. Ovo u sretnijim slučajevima nije bila zapreka uzgajanju i miješanju: u prirodne odnose među šumskim drvećem u sastojini, Pojedine klase mogle su se rel. uspješno objasniti i korisno primijeniti. Tako na pr. Prjahin (9), iako ne sumnja u statičnost Kraftove sheme, nastoji svojom interpretacijom unesti dinamiku u kretanje stabala iz klase u klasu (pojavom koja je 1930 god. zanimala već Busse-a): prema njegovom gledanju potrebno je diferenciranje stabala u sastojini obaviti po stepenu njihove sposobnosti za život i održanje u borbi s vanjskom sredinom. U tom smislu podijelio je stabla u 5 stepena i to: u 1. stepen odu stabla potpuno sposobna za život, koja su se odbila od većine i izlaze iznad sloja krošanja sastojine, u 2. stepen ubraja stabla sposobna za život, zdrava, koja čine većinu stabala u sastojini i. obrazuju gornji sloj stabala, u 3. stepen ulaze zdrava ali zaostala stabla, sposobna da pređu u 2. stepen. u 4. stepen ulaze zaostala, često bolesna stabla ali sposobna da pređu u 3, stepen i u 5. stepen ulaze propala, najčešće bolesna stabla, zaostala ju rastu od stabala 4. stepena i potpuno sumnjiva u pogledu prelaza u 4. stepen. Kod svake biološke klasifikacije stabala pitanje oblika i kvalitete debla nije od prvobitne važnosti. Tu je osnovno — krošnja. Ona je nosioc asimilacionog aparata, ona dolazi u doticaj s vanjskim faktorima (svijetlo, toplina, toplina, vlaga i t. d.) i prema tome preko krošnje ovi faktori uslovljuju rast, razvoj, fruktifikaciju svakog pojedinog stabla. Ali ne samo to. Važno je u: kojoj mogućnosti se nalazi krošnja da spomenute vanjske faktore koristi «. 329 |
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 12 <-- 12 --> PDF |
svom razvoju. Zato tom odnosu pridajemo osnovnu važnost, u tome vidimo pouzdan kriterij za klasifikaciju stabala u sastojini. Bitno je dakle kod svakog stabla gledati što se nalazi na d njegovom krošnjom, kakav je odnos njegove krošnje prema slobodnom svijetlu kao i prema susjednim krošnjama. Treba u tome vidjeti, da stabla sa maksimalnim, najpovoljnijim uživanjem svijetla obećavaju optimalni razvoj (za uzgoj sastojine), da potisnute krošnje znače sniženje prirašćivanja u visinu i debljinu, što graniči i s onemogućivanj em fruktifikacije i daljneg opstanka. Treba u silnoj raznolikosti u sastojini ocijeniti onu još graničnu dovoljnu količinu svijetla, odnosno svjetle površine krošnje, koja još uvijek osigurava napredovanje u razvoju. To znači odrediti onaj stepen zastiranja krošnje od susjednih stabala, koji ne će biti smetnja da jedno stablo pređe u viši stepen, da dalje još uspješno vegetira. Taj moment je bitan u promatranju svakog stabla, bilo kog razreda. Kod toga treba dodati, da navedeni odnos ovisi o vrsti drva, jer potrebe na određenoj intenzivnosti vanjskih faktora (u prvom redu svijetla), kao što je poznato, ovise o odnosu vrste prema svijetlu, Kod t. zv. heliofilnih vrsta ta će svjetla, dinamička površina krošnje morati biti veća, kod t. zv. ombrofilnih manja. Dakle individualno kod svake vrste. Taj odnos je također u zavisnosti o geografskom položaju teritorija i poznato je, da idući na sjever, šume iste vrste općenito postaju rjeđe. Analogan odnos vlada i u vertikalnom pravcu. Ne manje važno je što u pojedinom stadiju razvoja vrste pokazuju razlike u potrebama na svijetlu, toplini, vlazi i t. d. Ta relacija krošnje prema svijetlu drugačija je u srednjedobnoj sastojini, koja još intenzivno raste, od onoga u punoj zrelosti. Moramo predpostavljati, da je potreba na svijetlu i slobodnijem razvoju krošnje drugačija u 60. godini, nego u 120. godini, t. j . svaki razvojni stadij ima svoj minimum svijetla, topline, dužine trajanja svijetla i mraka i t. d. Vidimo* da je važno odrediti tu još dovoljnu (dinamičnu) površinu krošnje, imajući u vidu one faktore o kojima ona ovisi. Vjerojatno je, da bi se ona mogla i brojčano s izvjesnom točnošću odrediti, na pr, u °/o krošnje, promjerom projekcije osvijetljenog dijela krošnje i si., što je pitanje specijalnog postupka. S tog stanovišta bi klasifikacija stabala mogla poći ovim putem: I. stepen — stabla posve slobodnih krošanja ili najvećim dijelom slobodnih krošanja, koje uživaju mnogo direktnog svijetla; II. stepen — stabla,č ije su krošnje jednim dijelom zaklonjene višim stablima, ali još imaju krošnje dovoljno osvijetljene (dinamična površina); III, stepen — stabla bez dovoljno osvijetljene površine krošnje, ali se njome mogu dalje održati, a intervencijom mogu je i povećati; . IV, stepen — stabla zaklonjene krošnje, koja jedva vegetiraju i zaostaju, ali im nije moguće niti djelomično osloboditi krošnju radi uzgoja boljih susjednih stabala; V. sitepen — bolesna i uzgojno nepodesna stabla u svim stepenima. 330 |
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 13 <-- 13 --> PDF |
U pokušaju takve klasi ikacije ne gleda se na ovaj ili onaj sloj, niti se sastojina kruto dijeli na vladajući i potstojni dio. Tu se upućuje na ocjenu kod svakog stabla, da li će se ono razviti u budućnosti, da li će prijeći u viši stepen, ima li zato mogućnosti i t. d. Pravilno ocjenjivanje tih odnosa živog organizma u prvom redu može biti samo individualno tretiranje svakog pojedinog objekta. Moment subjektivne ocjene tu se naravno ne može izbjeći. To je u ostalom povezano uz sve klasifikacije stabala, negdje više negdje manje. Jer ocjena, da li je neko stablo sposobno da iz jednog stepena ili razreda pređe u drugi, da li spada u nadvladala il vladajuća stabla, u većini slučajeva podliježe subjektivnom gledanju. Neki pokazatelji, koji se drugim putem na pr. matematski taksaciono određuju, u praktičnoj primjeni ipak se moraju zamijeniti ili ocjenom ili prethodnim izračunavanjem. Razumljivo je, da je posao klasificiran ja veoma otežan u mlađoj sastojim a da je on mnogo jednostavniji u čistoj sastojim i t. d. Jstičemo samo da bi potreba njegovanja raznih naših šumskih tipova zahtijevala, da se jednom konstruiraju specifične klasifikacije uz odgovarajuća uputstva o prorjeđivanju i njezi sastojina. Problem, klasifikacije proširuje se kod Danilova (1949) (2) još dalje. Tu se postavlja zahtjev, da u razvoju jedne sastojine od prvih godina do njene zrelosti valja razlikovati 3 etape: mledanačku, etapu zrelosti, i etapu starenja. Ta klasifikacija polazi od razdiobe na klase stabala (u ovom slučaju na kategorije stabala) i uz svaku kategoriju dano je objašnjenje i gledanje, -koje nosi u sebi dinamiku i sklono je promatranju razvoja svakog stabla. U tom smislu ona usvaja poglede što ih je Prahin iznio u svojoj interpretaciji (1947) (9) i bilo bi stoga korisno razraditi je dalje prema vrsti drva i bonitetu staništa. Ona prvi puta unosi upozorenje, da se šumsko drveće razvija u određenim stadijima i da je stoga potrebno stvoriti predodžbu za sve tri navedene etape. Tu je ostavljeno- po strani pitanje da li je koje stablo dominantno ili si. Više je skrenuta pažnja na potencijal u razvoju kategorije stabala. Kako i sam autor kaže, ona nije savršena i potrebno je razrađivati je. Donosimo prikaz klasifikacije stabala od Danilova (1949) (koju je autor postavio za brezu): A. — MLADENAČKA ETAPA RAZVOJA I. kategorija — »tabla koja se. ´brzo. razvijaju i relativno´ brzo rastu. Karakteristične njihove oznake jesu: veoma razvijena, široka krošnja, jako razgranjavanje, polagano obamiranje i> otpadanje mrtvih grana, lišće krupnije. Ulaze u gornji sloj. II. kategorija — stabla s usporenim tempom razvoja, ali koja brzo rastu. Karakteristične njihove oznake jesu: kompaktna, gusta krošnja, grane poH oštrim kutom, debla se dobro čiste od grana. Ulaze u gornji sloj. III. kategorija — stabla s veoma usporenim razvojem i usporenim povišenjem energije rasta. Karakteristične njihove oznake jesu: slabo razvijena krošnja, većim dijelom zasjena, brzo obamiranje nižih živih grana i otpadanje mrtvih, ´manje lišće, slabo izražen vrh krošnje 331 |
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 14 <-- 14 --> PDF |
IV. kategorija — stabla s narušenim funkcioniranjem najvažnijih organa, koja .. izvršila svoju ulogu u procesu razvoja sastojine. To su stabla. slabo razvijene krošnje, vrh im se suši, obamiru. V. kategorija—stabla s različitim povredama (lomovi, bolesti i t. d.). Tu mogu doći i stabla iz gornjih kategorija. B. — ETAPA ZRELOSTI I. kategorija — stabla koja su rano prešla u stadij zrelosti´, intenzivno rode, brz* stare, umanjena rasta. Karakteristične oznake njihove jesu: jako razvijena i raskidana krošnja zaobljena vrha, žive grane stoje široko, mrtve grane polako otpadaju. Ulaze u gornji sloj. II. kategorija — stabla s usporenim tempom rasta, prelaze u stadij zrelosti, urod sjemena umjeren, brzo rastu ili zadržavaju ustaljeni rast. Karakteristične njihove oznake jesu: dobro razvijena ali kompaktnija, krošnja s oštrijim vrhom, žive grane pod oštrim kutom,, kora još glatka, sjajna. Često najviša stabla. IV. kategorija — stabla s narušenim funkcioniranjem najvažnijih organa, koja su: ispunila svoju ulogu u razvoju sastojine. Krošnja obamire. V. kategorija-— različito povređena stabla. Oznake kao kod A — V. C. — ETAPA STARENJA I. kategorija—´Zastarjela i progresivno star´eća stabla s umanjenom životnošću´ i.energijom rasta. Karakteristične oznake njihove: krošnja okruglasta, gornji dijelovi se suše, jako ispucana debela kora. Neka: stabla često niža od dfuigih stabala, granata su. II. kategorija — stabla dobro razvita, krupna, s usporenim tempom starenja, imaju znatnu životnost, sposobna da pojačaju energiju rasta uz bolje uislove. Karakteristične oznake njihove jesu: krupna stabla, jakorazvijena, dovoljno guste krošnje, debla dobro očišćena od grana. III. kategorija—´»tabla koja se polako razvijaju i s tim u vezi stadijno mlađa, sposobna da pojačaju energiju rasta u višem stepenu od stabala prve dvije kategorije, odlikuju se velikom životnošću i otpornosti protiv bolesti. To su stabla koja se probijaju do u gornji sloj i koja nadvisuju veoma zastarčena stabla u trećoj, a djelomičnoi drugoj etapi razvitka sastojine. Karakteristične oznake njihove jesu: krošnja usiljena, gusta, debla dobro očišćena od grana, IV. kategorija — posušena stabla, veoma propale krošnje, većinom jako zastarčena.. V. kategorija — stabla različito po´vrijedena. Kako se vidi problem klasifikacije stabala u sastojini nije još ni iz daleka posve rijdšen. Izgleda dapače da se je i komplicirao. No to dolazi odatle što je tokom vremena bilo nužno dublje ući u srž problema, objasniti proces diferenciranja stabala u sastojini i odgovoriti na mnoga pitanja u pogledu budućeg razvoja svakog stabla. Tu se je pokušalo sačuvati se od onoga, da se od pojedinih stabala ne bi zakrila šuma. S druge strane praktičan rad stavlja sve veće zahtjeve na objašnjenje problema i. pomoć u odgovarajućim metodama njegovanja sastojina i upravljanja biološkim i cenološkim zakonima u šumi, što klasifikacija stabala do sada nije bila u stanju da ih u jednostavnom obliku sve prikaže i lako izrazi. Literatura: 1. Bühler: Waldbau, I. 1(920. 2. Danilov: Klasifikacija derevjev v drevostojah na osnove teorii stadijnogo» razvitija, (ruski). Lesnoe hozjastvo, No 3, Il94l9. 3. De Phillippis: Le olassificazioni arboree coime base nella tecnica dei diradamenti, L´Italia for. e mon. 1947. 332 |
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 15 <-- 15 --> PDF |
4. Gevorkiantz, Rudolf, Zehngraff, A Tree classification for Aspen, Jack Pine, .3. of Forestry, 1943-368. 5. Keen: Ponderosa Pibetree classes, Jörn, of Forestry 1936 i 1938i 6, Kraft: Zur Lehre von den Durcihforetuingen, 1884. 7, Kraft: Beiträge zur DuTchfomtumgs — und Lichtumgsifrage, 1(889. & Oellkers.: Walbau, III. 1933. 9. Pijahin, Agrobiologija, No 1, 1194)7. 10, Pearson: Age-and vigor classes in relation to timber marking, Jora. od Forestry 1946/663. 11. Petračić: Untersuchungen über die selbständige Bestandesaussbildung von Eiche, Buche und Föhre in Stärke und Nutzholz Güteklassen, München 1908´. 13. Petračić: Uzgajanje šuma. II.1—51/239, 13, Sokolov: Fitocenotičeskie tipi, Dokladi A. N. SSSR, 1947 (Toni LV. No 2/16 pruski), 14, Sukačcv: Demdrologija, Moskva 1936. 15. Tkačenko: Obščee lesovodstvo, Moskva 1938. 16. Wohlfarth: Ueber Baumklassenbiildung Allg. F. und J. Zeitung 1938. ....... ............. ........ . ...... ....... ..... .......... ....... .............. ........ ...... ....... .... ......... ....... ...., ... .......... . ...... ........ .... ....... .. ........, ... .... ........1. .....- (... + ....., ..... + ..., ...... ... + ...., ...... ... + ......, ...... ... + ..... . .. ..) ........... ..... ........., .. .......... ......... ............. ....... ............. ..... ............. ... ....... ....... ..... ......... .......... ..... ......... 6BI ........... . ................. ............. ............. OCHOBHBIX ..... ........ ... ...........1. ..... ........... ... ............. ............. ........, ...... ...... . ........ ...... .. ..... .............. ......... ... ....... — ...... ... ....... ............ . .......... .......... .......... .. ........... .......... ..... .. .. ....... .......... (............) ........... ......, ....... ..... ............ ........ . ........ ....... ^.. ...... .......... .. ....... ........ KpOHbi ........ ........., ....... .. ..... ....... ... ........ ...... . BBIC...> ....... . ... ero ........... ......... .............. ...... .. ............... ............. ........ ....., 6.. ............. . ............ .......: I. ....... — ....... .....1 ........, ...... ... ..... ...... .....1..1., ......... ..... ....... ........... II. ....... — ....... ...... ........ ........ ......... ..... ........ ........., .. ..... .......... ........1 (............ ...........), III. ....... — ....... ........... ........... ...... ....... ................... ...... .......... ... ........... ............. . ..... 6.1.. ......... ................. ............., IV. ....... — ... ................ . ........... ....... . .......... ......, ........ ....::..... .... ........ .........., . .... ............. ............. ........ ........ ....1... ......... V. ....... — ....... . .......1. ... ........... ....... .... ........, ... .......... ..... ............. .. ........... .. ........ .... a ........... .. .............. ..... .. ...........).... .... . .. ......... ............. .......... ...... ...... . ........... .. ero ..... . ...... ......... ... PROBLEM OF THE TREES CLASSIFICATION IN THE STAND The author gives the critic of Kraft´s classification of the trees, which in only an uncomplet survey of the events in the forest association. If we start from the fact that our mixed forests (beech + fir, fir + spruce, sessile oak -f hornbeam, sessile oak + chestnut, commun oak + ash and other) show mutual differences in their compositions, on sees to be necessary to make a determinate survey of classification for every cited typ separately. Therefore it would be necessary for basic typs of the trees, for the cited tvps of the stands to make the corresponding specifical classifications of the trees too. 333 |
| ŠUMARSKI LIST 10-11/1949 str. 16 <-- 16 --> PDF |
At the biological classification of the trees the question of the shape and of the quality of the tree there is of no primar importance. Here is the fundamental thing — the crwon. At the mighty differences at the stand it must be estimated still that limited quantity of the light, resp, of the light (dynamic) surfase of the crown, which is still able to assure (procure) the avancement at the developement. It means to determinate that grade of the covering of the crown by the neighboring trees, which will not be, more" a barrier for a tree to could forward into a higher class, to be able to vegetate successful. From this reason starting, the classification of the trees could get up at this way: I. class — the trees with entirely free crowns or in greatest part free crowns, which enjoy much of direct light. II. class — trees, the crowns of its are partly protected by the higher trees, but which have still their crowns sufficient lighted (dynamic surface). III. class — trees with protected crowns, which vegetate only a little and which keep back, but which are in part not able to free the crown for the cultivation of better neighbouring trees. IV. class — trees with the protected crown which us not able to be deliberate for the further cultivation, but are necessary for the cultivation of neighboringing trees of better quality. V. class — ill trees and unable for cultivation in all classes. At the trying of such a classification on cannot look at this or at that region, and the Hand is not to be divided stiff to dominating and subordinated part, too, Here must be adviced to the estimation at every tree separately, to the typs and state of development corresponding. Ing A. Panov — Sarajevo NAČELNA RAZMATRANJA O FRUKTIFIKACIJI ŠUMSKOG DRVEĆA I. Za planiranje proizvodnje bilo kojeg proizvoda šume treba znati početak prirodnog proizvodnog procesa, njegovo trajanje i periodicitet i Kad je prošle godine jednoj našoj naučno-istraživačkoj ustanovi stavljeno u zadatak da prouči mogućnost, uslove i rentabilitet proizvodnje masnoće iz sjemena šumskog drveća i grmlja, mnoge je iznenadila činjenica — dotada nekako zatajivana, ne.slicana — da naša šumarska praksa faktično ne raspolaže ni sa jednim konkretnim podatkom za uspješno i brzo rješenje toga problema. Ne raspolaže ni sa podacima o sjemenim godinama, t, j , godinama potpunog uroda, ni o periodicitetu delimičnog uroda, ni o intenzitetu toga djelomičnog uroda uzeto procentualno u omjeru prema potpunom urodu sjemena. Stručnjaci nešumari možda su prvi puta došli u priliku, da konstatuju da jugoslavensko šumarstvo ne samo što nema tih podataka za nijednu domaću vrstu šumskog drveća, nego se decenijama služi tabelama, brojkama i šablonom drugih zemalja, čiji klimatski, edafski, ekološki, fitogeografski i fitocenološki uslovi ni izdaleka nisu slični a kamo li identični sa našim. Za najrasprostranjenije domaće šumske vrste šumari nisu umjeli dati konciznu šemu za približnu bar orijentaciju: u jednom određenom vremenskom razdoblju dotična vrsta obilni će uroditi zdravim sjemenom toliko i toliko puta a u međuvremenu, t. j . između ta dva uroda, moći će se od iste očekivati djelimični urodi sa frekvencijom tolikom i tolikom i intezintetom tolikim i tolikim. 334 |