DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1949 str. 21 <-- 21 --> PDF |
red je letnjih vetrova nešto drugačiji. Istočno od linije Krstur—Bečej— Kovilj—Tovarnik brzina je vetra veća od 3 m/sek. Zapadna polovina ima manju brzinu. Maksimum je istočno od linije Kikinda—Zrenjanin—Krajišnik sa brzinom preko 3,5 m/sek. Minimum je u zapadnom Sremu gde .. brzina ispod 2,0 m/sek. Karakterističan vetar za Banat i deo Srema je »košava«. Ona nastaje kada iznad jugozapadnog dela SSSR i Rumunije vlada visok pritisak vazduha, a na zapadnom delu Sredozemnog mora bude barometriska depresija. Granica do koje dopire košava je linija Tamiš—Tisa—Slankamen— Sremska Mitrovica. Košava duva od septembra do aprila. Prosečna joj brzina od 18 do 40 km/sat, ili 5 do 11 m/sek. Najjača košava dostigne brzinu od 95 km/sat, ili 27,5 m/sek. Po Boforovoj skali njezina se brzina kreće od 3 do 11 tj. od slabog vetra do jakih oluja koje obaraju stabla sa korenjem. Ako duva jaka košava ona prelazi preko Tamiša i Tise, a zatim besni po ćelom Banatu i Bačkoj; u Sremu tada dopire nešto dalje od Sremske Mitrovice. Trajanje joj je obično 3, 8 do 19 dana. Retko duva po jedan dan. Prilikom duvanja košave oseća se kao da ona donosi hladnoću. Međutim, njena je temperatura veća od srednje mesečne temperature odgovarajućeg meseca. Hladnoća se oseća osobito, ako košava duva posle duvanja severca, koji je prema toga rashladio vazdušne mase. Jaki olujni vetrovi sa jačinom većom od 10 m/sek dosta su retki u Vojvodini. Ukoliko se javljaju, najčešći su u Južnom Banatu u oblasti Deliblatske peščare između Rankovićeva—Grebenca—Brestovca—Pančeva. Košava, kao i ostali vetrovi, nanose poljoprivredi velike štete, jer povećavaju transpiraciju, pojačavaju isparavanje i isušivanje zemlje, smanjuju relativnu vlagu, razvejavaju sneg i dr. Ostali faktori klime, kao: vazduh odnosno njegov sastav, insolacija i naoblaka, nisu u našim prilikama toliko od važnosti iako su ravnopravni sa prvima. Uz povoljne uslove useva, naravno uz pretpostavku, da je zemljište dobro obrađeno, seme očišćeno i da su sprovedene ostale agrotehničke mere. Zbog toga ih ovde ne navodimo. b) Šuma i temperatura vazduha. Poznato je, da su srednje mesčne i srednje godišnje temperature vazduha u šumi nešto niže od temperature na otvorenom polju. Ta razlika iznosi leti od 1 do 2,5° C, a zimi samo nekoliko delova stepena u korist šume. Razlike u temperaturi vazduha imaju za prirodnu posledicu to — naročito u leti i zimi — da u leti po danu struji iz šuma lišćara hladniji, a noću topliji vazduh prema otvorenom polju. Kod četinara je obratno. Strujanje toplijeg vazduha zbiva se u zimi. To se oseća naročito pred veče. Prema tome razlike u temperaturi zavise od vrste drveća, doba dana odnosno godine i si. U krajevima gde su šume nestale, nastaju vruća leta i hladnije zime. Od osobite je važnosti razlika u temperaturi vazduha leti. Za vreme vegetacije potrebno je da zemljište na, otvorenom polju što manje isparuje. To se postiže donekle nižom temperaturom šumskog vazduha, koja izjednačuje, u neposrednoj okolini šume, jače ekstreme temperature. Veći uticaj šume na svoju okolinu u pogledu temperature ne postoji. 19 |