DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1/1948 str. 23 <-- 23 --> PDF |
Primjećujem zausput da su ranije svi veći kompleksi šuma na području NR Slovenije pripadali veleposjedima, te da su se iskorištavale na pljačkaški kapitalistički način i to uglavnom putem čistih sječa, nakon čega je slijedilo vještačko pošumljavanje. Međutim, ti veleposjednici nigdje na kršu nisu primjenjivali čiste sječe, nego su tamo vršili samo prebome sječe (na pr.: područja Kočevja. Cerknice. Postoine, Snežnika itd.), jer su i sami znali da bi putem čistih sječa pretvorili svoje krške šume u bezvrijedni goli krš. Dr. ing. V. Tregubov O racionalizaciji i prividnoj racionalizaciji Ing. Postniko v u svom članku »Racionalizacija izvoza drveta« predlaže uvađanje čisti h sječ a u brdskim šumama. Čiste seče u brdskim šumama ne predlaže kao neku privremenu i kompromisnu meru, već kao novi sistem, koji bi trebalo primenjivati u širokim razmerima. Ideja nije ni nova ni originalna. Nekada su tu ideju svim silama i svim sredstvima propagirali trgovci drva, da bi povećali svoj profit ili da bi nadoknadili gubitke koji su nastali zbog nestručne uprave i loše organizacije posla. Ipak je kod Ing. Postnikov a originalan način, kako tu ideju iznaša pred stručnu javnost. Prema njegovim navodima u SSSR »najčešći ako ne i isključivi način seče je čista seča«. Međutim, ovakav način izveštavanja mogao bi dovesti do nepravilnih pretstava. U SSSR razlikuju se tri šumske zone, koje se međusobno bitno razlikuju u pogledu načina gazdovanja i iskorištavanja. U »Ijesodeficitnoj zoni«, koja obuhvat najveći deo gusto naseljenih predela evropske SSSR. gazduje se u šumama prema načelu trajnosti prihoda, te se strogo vodi računa o šumsko uzgojnim načelima. U »vodozaštitnim reonima«, koji obuhvataju ogromne površine šuma u izvornom područiu velikih reka, sa šumama se gospodari prema načelima koja važe za zaštitne šume. dakle to su čiste seče u većim razmerima zabranjene. Konačno imamo »ljesosuficitnu zonu« na evropskom severu i u Aziji, u krajevima koji su vrlo retko ili uopšte nisu naseljeni, pa zbog toga zaštitni momenti praktično ne dolaze u obzir. U toj zoni zaista se eksploatacija vrši pretežno čistom sečom i ondje se primienjuju načela mehanizacije rada kod seče i izvoza. Treba, dakle, podvući fakat, da ogromno prostranstvo SSSR-a dozvoljava u pojedinim predelima da se, bar za sada. ne mora voditi računa o posrednim, zaštitnim rtxaiima šuma na okolinu, pa je u vezi toga zavedena čista seča. Pisac zagovara čistu seču kod nas, iako ne postoje uslovi slični onim u SSSR-u. Ne obazire se na biološke momente, jer verovatno smatra da to nije potrebno u jednoj pretežno ekonomskoj raspravi. Međutim, čista seča je važna i za čisto ekonomsko prosuđivanje uslova primarne produkcije drva, jer uslovljava posebne načine obnove, uzgoja i nege sastojina, pa prema tome utiče i na proizvodne troškove. No i u slučaju, kada sledimo pisca u tom pravcu, pa ne uzimamo u obzir biološke uslove postojanja i rastenja šuma, pojavljuje se niz čisto ekonomskih faktora, o kojima pisac očigledno nije vodio računa, ali je ipak imao odvažnosti da javno preporuči čiste seče u brdskim šumama. Naš petogodišnji plan je postavio kao jedan od najvažnijih zadataka elektrifikaciju zemlje putem guste mreže hidrocentrala, koje će davati energiju svim granama industrije. U perspektivi petogodišnjeg plana voda je postala jedna od najdragocenijih naših sirovina, glavni izvor energije za naš opšti ekonomski razvoj. Hidrotehničari, kojima je poveren zadatak da planiraju i izgrađuju sistem hidrocentrala, upućuju apel šumarstvu da putem pravilnog uzgoja i nege šuma sarađuju na elektrifikaciji zemlje. Šuma je najvažniji faktor režima vode, najprostraniji prirodni recipijent i akumulator vode koji bitno utiče na smanjenje sezonskih razlika oticanja vode, pa time smanjuje i potrebu za veštačkim hidrotehničkim napravama, vodenim branama. No i najveće vodene brane mogu biti u srazmerno kratkom nizu godina zabrtvene 21 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1948 str. 24 <-- 24 --> PDF |
prudom i muljem, ako se sa šumama u dotičnom oborinskom području ne bude pravilno gazdovalo. Poznat je konkretan slučaj, gde samo jedna bujica donaša u korito jedne naše reke godišnje oko 100.000 m3 pruda. Izgradnji velike projektirane vodene brane se ne srne pristupiti, dok ova bujica ne bude uređena i smirena. Razumljiva je, dakle, parola koja je postavljena u okviru planiranja vodnog gospodarenja, da su šumari prvi pozvani da startaju u takmičenju za realizaciju plana elektrifikacije zemlje. I dok celokupna naša javnost priznaje posrednu i ogromnu važnost šuma za režim vode, dotle nam Ing. Postniko v nudi »temu za razmišljanje«, putem koje bi trebali doći do toga da priznamo opravdanost i prednost čistih seča u brdskim šumama. U istom broju Šumarskog lista, gde je štampan apel Ing. Postniko v a, štampan je i članak: »Poljezaštitni šumski pojasevi«. Taj nam članak belodano demonstrira štete koje prouzrokuje za poljoprivredu neracionalno gazdovanje šumama. Baš zbog toga što se ranije nije vodilo računa o posrednom uticaju šuma na poljoprivredu, što su naročito u Americi šume nemilosrdno uništavane čistim sečama i paljenjem šuma» danas je došlo do toga, da se moraju osnivati veštački šumski pojasevi, da se zaštiti, a možda i spasi poljoprivreda u prostranim oblastima. Šuma nije samo važan faktor režima vode, već je također i najefikasnija odbrana od vetra. I članak Ing. Beltrama u istom broju Šumarskog lista demonstrira nam štete koje nastaju za poljoprivredu i šumarstvo zbog neracionalnog i protuprirodnog postupka sa šumama. U tom istom broju objavljen je i to na uvodnom mestu, članak Ing. Postnikova, u kojem je istaknut apel: neka se čiste seče ne ograniče samo na nizinske šume, već ih treba primenjivati i u brdskim šumama. U zemlji gde su bujice u mnogim predelima prava narodna nesreća, u zemlji gde se pozitivno zna da je ogromna većina tih bujica nastala baš zbog čistih seča, našao se šumarski stručnjak koji smatra da treba povesti rat protiv »tradicionalnog načela«, o prednostima prebornih seča. Izvesno je da bi izvoz drva bio nešto jeftiniji, kada bi se brdske šume sekle čistom sečom. U glavnom bi se nešto smanjili samo troškovi privlačenja drva do stalnijih prometnih naprava. No tom dobitku stoje nasuprot povećani izdaci za veštačko pošumljavanje, sav rizik takvih radova na većim površinama čistih seča, povećani izdaci za uređivanje bujica i osiguranja terena. Nadalje, takav način seče na velikim površinama direktno ugrožava plan elektrifikacije zemlje, a na drugoj strani nužno prouzrokuje znatno smanjenje prihoda poljoprivrede. Suštinu predloga »racionalizacije« prema tome treba tražiti u nastojanju da se olakša izvršenje zadatka u jednom užem sektoru, u nastojanju da se pokaže bolji uspeh kod izvoza drva, pa se u tom cilju preporuča ignorisati sve obzire na ostale grane šumarske delatnosti, kao i na sve ostale grane opšte državne privrede. Pita se sada da li zaslužuje naziv »racionalizacija« postupak, koji zaista donaša izvesnu manju korisit, ako se posmatra, sa jednog usko ograničenog gledišta, a koji postupak sa gledišta opšte privrede prouzrokuje mnogostruko veće štete nego što je iznosila korist. Ovakove postupke treba žigosati kao prividnu i lažnu racionalizaciju. Dr. ing. R. Pipan * PRIMJEDBA UREDNIŠTVA: Uredništvo je povodom članka ing. Postnikova »Racionalizacija izvoza drveta« primilo kritike Dr. ing. Pipana i Dr. ing. Tregubova, koje smo naprijed objavili. Nama je drago da je članak izazvao pažnju naših stručnjaka sa terena, ali i ovaj puta naglašavamo, da će »Šumarski list« vrlo rado i u buduće donositi sve prijedloge, koji imaju za cilj da doprinesu raščišćavanju gledišta u pitanjima naše prakse. Uredništvo stoga smatra da je ispravno postupilo donošenjem članka Ing. Postnikova, jer je njegov čili jasan — racionalizacija izvoza — iako njegovo gledište na sječu u brdsikim šumama ne mora da bude ispravno. 22 . |