DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3/1947 str. 15 <-- 15 --> PDF |
Ing. AL. POSTNIKOV, (Sarajevo): REDUKCIONI HIPSOMETAR ............ .......... Instrumenti za mjerenje visina stabala (hipsometri) dijele se, kao što je poznato, u dvije grupe, i to u instrumente za geometrijsko i instrumente za trigonometrijsko mjerenje visina. Prva grupa dijeli se na dvije podgrupe ili kategorije, i to u: a) kategoriju, kamo pripadaju hipsometri, koji su konstruisani na bazi sličnosti dvaju trouglova, čije su baze paralelne, a krakovi se poklapaju, b) kategoriju, kamo pripadaju instrumenti konstruisani isto tako na principu sličnosti trouglova, pri čemu je hipotenuza jednog trougla upravna na katetu drugog i obratno. Smatra se, da su hipsometri a) kategorije točniji i bolji od onih iz druge kategorije. Opšta je mana svih instrumenata druge kategorije u tome, što se njima ne može izmjeriti odjednom cijela dužina stabla, već se uvijek moraju očitati dvije veličine, i to odsječak, koji se pročita kod viziranja na vrh stabla i odsječak pri viziranju na podnožje stabla, Zbroj ili razlika tih veličina daju ukupnu dužinu stabla. Druga je mana ta što se kod nijednog instrumenta ove kategorije ne može izmjeriti horizontalno odstojanje indirektnim putem. U šumarskoj literaturi opisane su mnoge vrste hipsometara, ali u praksi barem u ovim krajevima najpoznatiji su hipsometri: Faustin a nov, K1 a i n o v, te donekle Holov i Kriste nov. Druge vrste, naročito kompliciranje, kao što su Sanlavileov, Hinijev pa i Klausnero v, te hipsometri Matesov, Vajzeov, Vimenauerov, Starkeov, Lautenbaho v polimetar i t. d. poznati su uglavnom iz stručne literature. Prilikom mjerenja visine stabala kod taksacionih radova kod nas se nije polagala naročita pažnja na samu tačnost mjerenja, već uglavnom na cijenu hipsometra, spretnost kojom se dade raditi pojedinom vrstom instrumenata, te koliko je isti pogodan za nošenje. Ko je god imao prilike da radi na mjerenju visina stabala u bosanskim šumama kod taksacionih radova, koristio se uglavnom Faus t mi an o v-im li Klajn-ovim hipsometrom. Prilikom rada svako je uočio dobre i loše strane ovih hipsometara. Kod prvog, kao dobra strana, ističe se njegova portativnost i spretnost za rad. Mana mu je što je visak prilično lagan te za vjetrovitog vremena teško je očitati tačnu visinu, a i bez toga se visak dugo klati dok se ne umiri, a to zamara mjerača. Druga je nezgoda što se odstojanje od stabla do mjerača može mjeriti samo direktnim putem, t. j . pomoću pantlike, pri tome se ova odstojanja gotovo nikad ne mogu tačno izmjeriti, naročito u brdovitim krajevima, kakve su gotovo sve bosanske šume. Mjerač je prinuđen da reducira koso mjerene dužine na horizonat u većini slučajeva od oka, što nikad ne može biti tačno. Zatim, direktnom mjerenju stoji često kao prepreka podmladak. Osim toga za direktno mjerenje odstojanja potrebno je 2 radnika, što poskupljuje rad a u isto se vrijeme troši mnogo više vremena. Za samo odmjeravanje, nego kod indirektnih mjerenja. Dok radnici odmjeravaju odmjeravaju odstojanje mjerač je besposlen, dosađuje se, gubi potrebnu koncentrisanost, a to sve utiče na preciznost rada. Ovaj instrumenat ima još i drugih, uglavnom teoretskih, odlika i mana, ali to ovde nećemo razmatrati. Klajnov hipsometar ubraja u svoje dobre osobine u prvom redu to, što se udäljenos´ti mogu mjeriti indirektnim putem. Zatim sigurnost u očitanju visine. Među mane pak, mogle bi se ubrojiti ove: Dešava se, da se ležište vertikalnog ravnala prilikom upotrebe iskrivi. Obzirom na dužinu ravnala (oko 50 cm) dobijaju se u tom slučaju osjetne greške koje idu često i do 4 m. 77 |