DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-12/1944 str. 9 <-- 9 --> PDF |
Dr. ing. ZLATKO VAJDA, Zagreb: MOGUĆNOST PROIZVODNJE CELULOZNOG DRVETA U NAŠIM ŠUMAMA DIE MÖGLICHKEITEN DER FASER HOLZERZEUGUNG IN WÄLDERN KROATIENS Pod celuloznim drvetom razumjevaju se po određenim normama izrađeni drvni sortimenti, kao i drvni odpadci dobiveni izradom onih vrsta drveća, koja su po kakvoći svog drveta sposobna za tvorničku preradbu u celoznu tvar. Prije nego što uzmemo u razmatranje pitanje mogućnosti proizvodnje celuloznog drveta u našim šumama, biti će potrebno navesti i točno označiti, koje su vrste drveća naših šuma po kakvoći sposobne za preradu u celuloznu tvar, kao i kojim se vrstama drveća odnosno dielovima stabala daje prednost obzirom na ekonomičnost izkorišćivanja u ovu svrhu. Danas se, obzirom na usavršene tvorničke načine prerade drveta u celulozu, dade gotovo svaka vrsta drveta preraditi u tu, za razvitak kulture i napredka, tako prieko potrebnu tvar. Razlika je samo u tom, što se iz jednih vrsta drveća celuloza proizvodi jednostavnije, lakše, a potom i uz manje troškova, nego iz drugih vrsta. Sto je drvo tvrđe, to su troškovi proizvodnje veći. Kako se pak kod kemijske prerade tvrdih drveća moraju upotrebiti i jača sredstva, to je i kakvoća celuloze dobivene iz takvog drveta slabija. Tako se na pr. drvo tvrdih tropskih vrsta drveća uobće ne izplati prerađivati u celulozu, jer je dobivena celulozna tvar i pored velikih proizvodnih troškova, zbog kratkih vlakanaca, kao i zbog toga, što se ne dade bieliti, tako loše kakvoće, da je neupotrebljiva. Od naših domaćih vrsta drveća daju najbolje celulozno drvo smreka, jela, trepetljika, te crna i siva topola, dok je od stranih vrsta za nas važna kanadska topola, jer je njezino drvo također za tu svrhu dobro. Obzirom na duljinu vlakanaca dobro je i drv o bielo g bora , ali je prerada u celulozu skuplja, jer je radi odstranjivanja smole potreban poseban postupak. Kod bukve , kao i kod naših bjelogoričnih tvrdih^ vrsta drveća također se, zbog tvrdoće drveta te sastava i kraćih vlakanaca, mora kod prerade u celulozu primieniti posebni postupak; iz tog drveta dobivena celuloza sadržaje više lignina te je lošije kakvoće, pa se iz nje pravi samo lošiji papir i ljepenka. Dobro je i lip ovo, jal šino, vrbovo te brezovo drvo, ali ga kod nas razmjerno malo ima. Crnogorično je drvo upotrebljivije za celulozu od drveta bjelogorice, jer je duljina i širina drvnih vlakanaca kod crnogoričnog drveta veća, nego kod drveta bjelogorice. Širina vlakanaca, o kojoj je ovisna i njihova čvrstoća, najveća je kod bielog bora, a najmanja kod drveća bjelogorice. Grane crnogoričnog drveća nisu pogodne za preradu u celulozu, jer ne samo što sadržavaju deset puta više smole od debla, već i za to, što su njihova vlakanca, kao i vlakanca u njihovom čvorištu mnogo kraća od vlakanaca u deblu. Iz ovršaka smrekovih stabala također se može izraditi dobro celulozno drvo. Celulozna tvar dobivena preradom iz celuloznog drveta izrađenog od suvladajućih, potištenih i polagano rastućih smrekovih stabala, kao i iz srdca smrekovih stabala, čvršća je od one proizvedene iz drveta vladajućih i brzorastućih stabala. Za preradu u celulozu može se upotrebiti i drvo sa bielom truleži, jer ta trulež uzrokuje samo razaranje lignina, dok celuloza ostaje neraztvorena. Drvo sa crvenom truleži nije nikako upotrebivo u tu svrhu, jer crvena trulež zahvaća i razara samu celuloznu tvar. Uz određeni postupak kod prerade celuloznog drveta i uz veće troškove proizvodnje može se upotrebiti i tanki drvni materijal, koji se dobiva kod čišćenja i proreda mladih sastojina, te grane, ovršci i panjevina, ali se to drvo mora* prije upotrebe pomno očistiti, te skinuti kora i liko. Veličina troškova čišćenja, priređivanja i dovoza takvog drveta iz šume do mjesta tvorničke preradbe, kao i veličina troškova posebnih postupaka kod te preradbe, odlučiti će u kojim će se slučajevima i takav drvni materijal moći upotrebiti. Uz stanovite uvjete, obzirom na dimenzije, troškove dopreme, kakvoću i količinu materijala, te uz posebni postupak mogu se za proizvodnju celuloze za papir i ljepenku, izkoristiti i drvn i odpadci , koji preostaju kod piljenja i obrade smrekovih, jelovih i borovih dasaka, greda i drugih sortimenata. 127 |