DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-12/1944 str. 39 <-- 39 --> PDF |
magala za pospješenje reakcije. Tom visokom temperaturom i razmjerno velikim tlakom oštećuje se do stanovite granice vlakna, što međutim ne dolazi u obzir za daljnju preradu celuloze u praktičke svrhe. Kao sirovina za drvnu celulozu dolazi u obzir drvo četinjača i drvo listača. Od četinjača dolazi u upotrebu u glavnome smreka i jela, a ta se celuloza prerađuje ponajviše u proizvodnji papira, dok od listača upotrebljava se poglavito bukovina i topolovina, i to za izradu celuloze u svrhu daljnje prerade u umjetna vlakna i strielnu celulozu. Kemijski sastav drva je različiti, te se smatra najtežim područjem organske kemije, .. u glavnome se može uzeti ovako: celuloza: 53% lignin: 290/0 drugi ugljikovodici: 14% proteini: 0.7% smole i masti: 3.3% Dugo vremena postojala je sumnja, da celuloza sa svojim pratiocima odnaša u nekoj mehaničkoj smjesi ili u kemijskoj povezanosti, te o tome postoji još i danas mnogo suprotnih teorija. Celuloza (C6 H10 05) x po svome kemijskome sastavu spada u veliku grupu ugljiko-vodika, i to u skupinu polisaharida, a u fizikalno-kemijskom smislu spada u koloide. Uzima se da su postali odciepljivanjem vode iz monosaharida Nepre nih lužina i kiselina. Na tome svojstvu temelji dobivanje celuloze kemijskim kidnim sastavom glukoznih ostataka nastaje polimerizaeijom cjelokupniceluloze. Ona sačinjava kostur biljke. molekul Elementarnom analizom dobiva se sliedeći sastav celuloze: ugljik 44,44% vodik 6,17% kisik 49,39% U kemijskom pogledu pokazuje celuloza odpornost protiv utjecaja razređe seputem iz drva. Naročita je važna osebina celuloze da sa koncentriranim kiselinama daje estere koji su u industriji od velikog značaja. Lignin daje celulozi drvni karakter, a dieljenje celuloze od lignina ne može se kemijskim načinom sasma provesti, a da se kod toga ne ošteti celuloza, odnosno, da ne preostane nešto lignina u celulozi. Ta se činjenica naročito pokazuje u nastojanju da se izradi celuloza oslobođena od inkrusta u svrhu prerade u umjetna vlakna. Kemijski sastav lignina nije još do sada posve objašnjen, nego postoje o tome razna protuslovna mišljenja. Od kiselina koje dolaze u drvu mora se spomenuti mravlju kiselinu HCOOH, koja dolazi do izražaja kod suhe destilacije drva, kod kuhanja drva parom za proizvodnju smeđe drvenjače i u odpadnoj lužini nakon procesa dobivanja celuloze. Njezina prisutnost u odpadnoj lužini prouzrokuje nagrizanje kovina i betona. Ova raznovrsnost sastava drva očituje se i u tehnoložkom pogledu prerade drva u celulozu time, da se proces kuhanja mora voditi prema kvaliteti drva. Kod nabave drva za preradu u celulozu mora se imati na umu da je izkorišćenje debljih trupaca bolje od tanjih, te da drvo mora biti zdravo, po mogućnosti bez čvorova i sa što- manje kvrga, kako bi se izbjeglo prevelikim gubitcima. Nadalje mora drvo biti što više suho, odnosno odležano. Prednost ima ono drveće, koje je laganoga rasta, jer što drvo laganije raste, to mu je vlakno dulje i uže, a time je izkorišćenje veće i bolja kvaliteta celuloze. Preradbom manje vriednih sortimenata drva postizava se ne samo manje izkorišćenje, već je i potrošak kemikalija (sumpora, vapnenca) mnogo veći, a time se povećavaju i proizvodni troškovi. Za proizvodnju celuloze mora se drvo najprije očistiti od kore, lika, kvrgačvorova. Čišćenje se vrši naročitim u tu svrhu konstruiranim strojevima. Temelj 157 |