DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 7-12/1944 str. 37 <-- 37 --> PDF |
god., a u 1940. god. iznašala je već svjetska produkcija oko 612.000 t., od ćega je na Sjedinjene Države odpalo oko 176.900 t. Ta brojka najbolje pokazuje kakova budućnost čeka celuloznu vunu, ako imamo u vidu da je godišnja proizvodnja pamuka u Americi tolika, da redovno preostaju neprodane zalihe. Kod proizvodnje celulozne vune moraše nagla siti važna činjenica, da za njenu proizvodnju ne mora celuloza biti dobivena samo od smrek ovoga ili jelovoga drva, kako je to slučaj kod celuloze za papirnu industriju. Papirna industrija polaže veliku važnost na duljinu i kakvoću celuloznog vlakna, a ta iznaša kod celuloze od smrekovine oko 0.9 mm. Zato se u papirnoj industriji upotrebljava celuloza od bukovine tek u maloj količini, i to u slučaju izrade tiskovnih papira, jer ona pokazuje sposobnost upijanja tiskarskog crnila i boje. Ali zato u proizvodnji celuloze za vunu ili umjetnu svilu dolaze u obzir sve vrste listaea, pogotovo drvo bukve, jer tu duljina vlakna ne znači ništa pošto se u te svrhe celuloza i onako otapa. U Njemačkoj iznašala je proizvodnja bukov e celuloz e u svrhu izrade celulozne vune i umjetne svile u 1937. god. oko 30.000 t. godišnje, a sada već iznaša oko 220.000 t. Postup izrade bukove celuloze ne razlikuje se u glavnome ništa od smrekove celuloze, jedino je zapaženo da bukovo drvo sadržaje oko 10% celuloze manje nego smrekovina. Pöstup dobivanja umjetn e svil e sličan je izradi celulozne vune. Djelovanjem sumporne kiseline od 60°Be na celulozni papir dobiva se perga ment papir, a djeluje li se cinkovim kloridom, postizava se Vulkanfiber , koji je našao veliku upotrebu kod izrade kovčega. Djelovanjem kiselina na celulozu dobivaju se esteri celuloze. U tu svrhu upotrebljena celuloza mora biti naročito očišćena od inkrusta, te mora posjedovati mnogo alfa-celuloze, koja se dobije djelovanjem marcerizaćujuće natrijeve lužine na drvnu celulozu. Celuloze, koje se upotrebljavaju za proizvodnju strielne celulozne vune i koje se prerađuju viskoznim načinom, moraju zadržavati mnogo, čak do 92% , alfa ili rezistentne celuloze. Radi znatnih gubitaka na težini, smanjuje se izkorišćenje a povisuju proizvodni troškovi. Celuloza za proizvodnju estera celuloze postizava se time, da se celuloza podvrgava opetovanom oksiđačnom bieljenju i kuhanju s razređenom natrijevom lužinom. Veliku tehničku važnost imadu esteri, koji se dobivaju djelovanjem smjese koncentrirane dušične i sumporne kiseline u omjeru 1:3. Tu je u prvom redu s t r i e 1 n a celulozna vuna, pa kolodijeva vuna, koja pomiešana sa kamforom daje celuloid , a taj otopljen daje razne industrijski važne lakove. Miešanjem acetat-celuloze sa kamforom dobiva se c e1 o n, od kojeg se pravi umjetno staklo koje se neda razbiti, i posebni lakovi, upotrebljavani u zrakoplovstvu. Time je u glavnome spomenuta velika mogućnost proizvoda, kojima je celuloza temeljem, a sada je potrebno spomenuti i široko područje izkorišćenja odpadne lužine. Navedeno je već prije, da ta odpadna lužina sadržaje otopljene inkruste drveta, te je time bogata raznim organskim spojevima, od kojih se mnogi mogu i tehnički izkorišćivati, tim više, što sadrže dostatne koUčine ugljičnih hidrata, manje više sposobnih za vrenje. Na toj činjenici osniva se proizvodnja alkohola iz takovih odpadnih lužina. Dalje se izrađuje aktivni ugljen, koji se upotrebljava sa uzpjehom u Ijekarstvu i za obojadisanje raznih tekućina. Poznato je i dobivanje ekstrakta za učinjanje kože, ljepila itd. Sliedeća velika industrijska grana izkorišćuje drvo kao izravnu sirovinu, i to suhom destilacijom. I ovdje proizvađaju se produkti od velike tehničke vriednosti, a posebno neki od njih imadu znatan udio u našoj izvoznoj trgovačkoj politici. Suhom destilacijom dobiva se najprije drvn i ocat , koji se odmah prerađuje ukalcijevacetat i drvni alkohol. Iz kalćijevog acetata izrađuje se octena kiselina i aceton, čija je upotreba od velikog značaja u mnogim industrijskim granama, a osobito u organskoj. Daljni proizvodi suhe destilacije su drvni katran i drvni ugljen. Ovaj potonji upotrebljava se mnogo u željezarskoj industriji. Za suhu destilaciju upotrebljava se ponajviše listače, a tek u manjoj mjeri četinjače. Od katrana bukovine izrađuje se guajakol i kreosol, dok katran četinjača služi kao natjer lađama. Snomenuti treba i tanin , koji se dobiva iz hrastovih šišaka, kore i drveta, a služi za učinjanje kože, za pravljenje tinte i u Ijekarstvu. Nadalje i pitomi |