DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1-2/1944 str. 25 <-- 25 --> PDF |
napravi se i nekoliko kratkih od 1,5 m duljine za krajeve složajeva, ako posljednji pokrivač ne bi mogao pokriti cieli složaj. Pečenje poljskih opeka. Najvažniji proces u proizvodnji opeka je pečenje. Pečenjem se masa, koja se je do tada u vodi mogla razmekšati, pretvara u neraztopivu masu, a proizvodi dobiju onu čvrstoću, koja im daje izvjestnu odpornost protiv mehaničkih i kemičkih utjecaja. Promjene, koje se u glini odigravaju pri pečenju jesu kemičke i fizikalne prirode. Kemičke promjene se sastoje u tome, da se iz gline iztjera kemički vezana voda. Fizikalne promjene se sastoje u pretvaranju gline u onu čvrstu masu, koju gledamo u opeci. Sve gline, koje se upotrebljavaju za pečenje opeka sadrže već po svojoj prirodi razne tvari, koje se u velikoj žezi tope i čine osnovnu masu gline, koja se teže topi, gušćom. Taj kemički proces sličan je onome pri pravljenju stakla, ali kod toga procesa iztope se sve tvari, dok se pri pečenju opeka otope samo lako topive tvari, koje treba da vežu osnovnu masu. Cio se proces sastoji dakle u tome, da iztopljeni lako topivi sastavni dielovi prodru kroz čestice gline. Prema količini tih lako topivih primjesa, prema žezi, u kojoj se peče, kao i prema materijalu, koji se dodaje mastnim gUnama, da bi se učinile postnijim, dobiva pečeni proizvod više staklenasti ili više zemljani izgled. Obično zadrže pečene opeke svoju zemljanu strukturu, one su samo propečene t. j . izgubile su svoju plastičnost. Klinkeri naprotiv pretvaraju se pečenjem u tvrdu slaku. Prvi proizvodi upijaju još vodu, dok je drugi više ne propuštaju. Najjednostavnije i najjeftinije neku se opeke u poljskim pećima. Svrh a j e poljsk e peći , da se malo troškova za jedno ili nekoliko ljeta osnuje ciglana, da se ili izkoriste postojeće naslage gline ili ilovače, ili da se za kakvu osamljenu građevinu na jeftin način podmiri potreba na građevnom materijalu. Da se ta svrha postigne, ne mogu se dakako graditi masivne tvornice sa posebnim sušionama, nego se opeke prave rukom na najjednostavniji način, a suše na suncu i vjetru. Poljska se peć razlikuje od svake druge peći za pečenje opeka, što nema čvrstih trajnih zidova, nego se svaki put sazida odnosno složi nanovo od samog materijala, koji se mora izpeći, izmiešavši ga sa potrebnom količinom ugljena, ukoliko se ugljen upotrebi za ogrjev. U poljske peći slože se opeke, čim su se dovoljno osušile, a to je nakon 3—4 nedjelje. Suhe opeke prepoznaju se na rupi, koja se provrti vrhom noža, po tome, što unutra nisu više vlažne, nego imaju unutra istu boju kao izvana. Za peć izabere se obično najviše, najsuvlje mjesto, koje se izravna i čvrsto nabije. Kadkađa se mjesto, gdje će se ozidati peć, u sredini izkopa za jedno 30 cm tako, da se tlo (pod) pola*ko diže prema dugim stranama, da se zidovi peći ne bi izmakli. Iz istog razloga se peć i sužuje u visinu. Svaki je zid jedno 30 cm ukoso ozidan. Pod se pravi od pečenih opeka, ukoliko ih ima od ranijih pečenja. Ako ih nema upotrebe se nepečene opeke. Ove navuku iz zemlje vlagu i postaiu neupotrebliive. Obično se peć ozida tako velika, da se u njoj može izpeći do 100.000 opeka. U manjih peći je odpadak srazmjerno mnogo veći nego u velikih. Često se peć zida u kvadratu ođ 80 opeka, kojima se peć pokriva. Ako se peći lože drvetom, onda se prave mnogo manje peći, najviše 40.000—50.000 opeka. Opeke se na mjesto zidanja dovoze posebnim otvorenim tačkama po podnicama (plankama), da se radniku olakša rad i da se usiecanjem točkova ne oštete radne pruge. Najprije se dovoze najudaljenije opeke, da bi se, kako se peć diže, skratio put dovoza opeka, i da bi ih radnici, kad ih dovezu, mogli još i dobaciti slagaču. Za ogrjev upotrebljava se kod poljskih peći ugljen ili drvo. Ako se opeke peku ugljenom, izmjenjuju se slojevi opeka sa slojevima ugljena, a ako se opeke peku drvetom, loži se samo u ognjištu. Ugljen mora biti posve sitan i prosiian. Jedan radnik puni košare ovim usitnjenim i prosijanim ugljenom i ostavi ih kraj same peći. Slagač, kadgod mu zatreba ugljen, zakači košaru kukom na motki i privuče je sebi. Čim se pod ozida, pospe se ugljenom u sloju od 15 mm. što se slojevi više dižu, postaju slojevi ugljena tanji, dok se u sredini peći. dakle oko petnaestog sloja, ne stanje na 6 mm, onda postaju slojevi opet deblji, tako da zadnji sloj bude opet oko 15 mm debeo. Izvježban slagač iztrese vještim zamahom sav ugljen iz košare u određenoj debljini, tako da ga ne mora ni izravnati. Potreba ugljena zavisi o njegovoj kakvoći. Obično se računa, da za 1000 opeka treba 1,50—2,20 hl sitnog i 75 kg krupnog ugljena, koji se upotrebljava u ognjištu. Ako se poljske peći lože drvetom, onda se odaberu, ukoliko je to moguće, one vrste đrveta, koje daju velik plamen kao jošikovo, jelovo i smrčevo drvo, ali se često upotrebljava i bukovo drvo, koje razvija veliku toplinu. Dobar plamen daje i sitno drvo vezano u snopove 23 |