DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 6/1943 str. 20 <-- 20 --> PDF |
Prirodni tok pomladjenja velikih golih površina odredjen je prema piščevom razlaganju brojem, stanjem i razmještajem borovih stabala, koja su nakon požara preostala na gorlštu pa se to pomladjenje zbiva na dva načina. Kod prvo g načina površina se pomladjuje naletom sjemena sa stabala, preostalih nakon požara na hrbtovima brda, naletom sjemena sa strane iz medjašnih borovih sastojina i prašuma, pomladjenjem pod zastorom krošanja stabala koja su iza požara preostala na čitavoj površini jednolično raspodjeljena, kao i svim mogućim drugim kombinacijama koje stvara priroda. Takovo pomladjenje uspieva u najkraće vrieme uz predpostavku, da je na tlu dobrog fizikalnog stanja ostao pogodno rasporedjen dovoljan broj sjemenjaka, te da pomladna površina ne siže izvan radiusa naleta borovog sjemena. Prirodno zašumljenje površine zbiva se na ovaj način najednom i potpuno, a nastala mlada sastojina jednako je stara i gustog obrasta. — Kod drugo g načina prirodnog pošumljenja uzdiže se nova borova sastojina u dvie generacije. — Taj slučaj nastupa onda kada je nakon požara na velikim površinama paljevina ili pokraj njih preostao tek neznatan broj sjemenjaka uslied čega se u prvoj fazi postiglo tek djelomično zašumljenje. Pomladak se razpršio po čitavoj površini tako, da zbog rietkog sklopa i nepošumljenih manjih površina prvu generaciju borova čine krošnjata stabla koja rano rode sjemenom, za 8—9 godina javljaju se prvi češeri. Tih je godina urod sjemena još neznatan aU već između 16 i 19 god. znade: biti potpun tako, da se u toj drugoj fazi prirodnog pošumljenja, uzrastom druge generacije borova, čitava površina stare paljevine potpuno zašuml. Pošto razlike u godinama izmedju prve i druge generacije nijesu velike (12—20 god.) to je čitava sastojina približno jednaka stara, tek joj je sklop nešto rjeđi od sklopa sastojina nastalih na prvi način. Ove dvie generacije borova mogu se unutar sastojine razlikovati sve do 25 godina starosti, kasnije te razlike sve više izčezavaju — dok se konačno nakon 45 godina posve ne izgube i ne mogu se opaziti, jer su sve krošnje u jednoj etaži, a i debljine stabala su približno jednake. Ustanovljeno je, da su na ovaj drugi način zašumljene u rodopskom gorju nakon katastrofalnih požara suvisle od 20 pa sve do 300 ha velike površine, te da je taj pomladni tip tamo pretežan, dok se manje površine zašumljuju na prvi način. Istražujuć činjenicu, da se bieli bor vrlo lako pomlađuje na velikim šumskim požarom ogoljelim površinama rodopskih planina, došao je pisac do ovih opažanja i zaključaka: Prirodnom pomlađenju bielog bora u rodopskim planinama osobito pogoduje rani i obilni urod sjemena, povoljna klima, kao i stanje tla nakon šumskog požara, koji se može smatrati jednim od glavnih uzroka uspješnog prirodnog pomlađenja ove vrste drveta. U širokom području rodopskih planina iztraživač nije naišao nijednom na prirodni borov pomladak, koji bi nikao na humusu nastalom trulenjem drva, dok je na golom mineralnom tlu pokrivenom prahom od pepela borovo sjeme redovno bujno proklijalo. — Ovu je istu pojavu opazio i Tkatčenko u šumama sjeverne Rusije. Površno promatranje prašinastog drvnog humusa na koji se nailazi u već odraslim mladim borovim sa&tojinama dovelo bi do krivog zaključka, jer se borov pomladak nije razvio na tom humusu. li Na paljevinama palo je borovo sjeme na pepelom pokriveno mineralno tlo među ostatke izgorjele drvne mase koji su garištu naJcon požara ostali ležati. Borovo je sjeme odma h prokUjalo, te se na tom tlu razvio bujni borov ^ prirodni pomladak, dok se na garištu preostala drvna mEisa tek kasnij e razpala i pretvorila u drvni humus, koji je tada pokrio čitavu površinu, tako, da izgleda, kao da je mlada sastojina nikla na tom kasnije nastalom drvnom humusu. Pepel djeluje na paljevinikasnije povoljno na razvoj mladih biljaka, jer se na njoj ne može gotovo 3 godine nakon po. žara zakorjeniti vriesak — korov od kojega prieti mladim borovim biljkama stalna opasnost ugušenja. Opaženo je i kod šumskih požara u Finskoj, da oni na dulje vrieme iskorjenjuju i jako otežavaju širenje vrieska. Istraživač nadalje opaža, da požar ne pogoršava fizikalno i kemijsko stanje tla u rodopskim planinama već da naprotiv to tlo postaje pogodno za razvoj borovog pomlatka. Na temelju svih tih činjenica pisac stvara zaključak da šumski požar kao katastrofa i pustošenje — protivno očekivanju jača čistu borovu prirodnu šumu, u njezinoj sposobnosti održanja i osposobljava ju, da uspješno potiskuje druge biljne. formacije. CRNI BOB — PINUS LABICIO var. austrlaca Ta vrsta nije tako raspostranjena u tom području kao bieli bor, te pridolazi u srednjim i južnim Kodopama kao i Pirin planini u čistim sastojlnama na većim površinama pretežno na vapnenom tlu u nadmorskoj visini od 800 odnosno 900 do 1200 metara. U tim oko 200 god. starim sastojlnama, mjestimično prorieđenim od požara, nema pomlađka, niti srednjodobnih stabala; velika čistoća stabala od grana dokazuje, da su u mladosti te sastojine bile vrlo guste. Debljine stabala kreću se u prsnom promjeru od 50—70 cm, a visine od 16—22 m. Stabla uzrasla u čistim sastojinEuna crnog bora su deblja i kraća od onih uzrasUh u čistim sastojlnama bielog bora. Prirodno pomlađenje crnog bora ne teče tako brzo kao kod bielog bora iz razloga, što crni bor ne rodi sa sjemenom tako rano i u tako velikoj količini kao bieli bor, kao 1 zbog tog što sjeme crnog bora ima manji radius rasprostranjenja nego sjeme bielog bora. (100 zrna crnog bora imaju prosječnu težinu 1,95 gr a 100 zrna bielog bora prosječno je težko samo 0.35 gr.). Istražujuć prirodno pomlađenje crnog bora pisac ustanovljuje, da njegovo sjeme ne klija na gorištima pa stoga i nema njegovog prirodnog pomladka na površinama preko kojih je prošao šumski požar. BIELA MUBA — (molika) — PINUS PEUCE Na Pirin planini u visinskom pojasu između 1600 i 1900 m, te na Rili planini između 1700 i 2200 m nadmorske visine, nalaze se na velikim površinama čiste sastojine biele mure 1 to isključivo na podlozi pragorja t. j . na slllkatnom tlu. Na vapnenom tlu nailazi se samo na mješovite sastojine ove vrsti. Na Rili planini nalazi se biela mura u svom optimumu te je tamo zaposjela sjeverne 1 sjeveroistočne strane. Njezine gusto sklopljene sastojine prašum skog karaktera prosječno su 200 god. stare- Pojedina stabla su u prsnoj visini debela i preko 1 metar, a visoka do 50 metara, dok prosječna stabla s prsnim promjerima od 40— 60 cm imaju prosječne visine od 27 do 34 m. / čistoća od grana je kod ovih stabala vrlo veli 182 |