DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 3/1942 str. 9 <-- 9 --> PDF |
zalihu Presslerove formule naročito mjerodavan konveksni dio krivulje, to kod viših ophodnja (u = 100 i više) sve jače upliva na rezultat njezin konkavni dio, odnosno vrijeme najvećeg poprečnog prirasta. Tako već brzim pregledom diagrama dolazimo do saznanja, da se odnos obiju formula produljivanjem proizvodnog vremena mijenja; njihova međusobna razlika postaje sve manja i manja. Nužno moramo doći do zaključka, da mora postojati izvjesno vrijeme , kad obje formule daju jednak e iznose, — a dapače i takovo, kad Presslerova formula daje veće rezultate od formule poprečnog sječivog prirasta. Za uređajnu je praksu napose važno, da se ustanovi ono vrijeme, kad obje formule daju jednake iznose (vrijeme ekvivalencije), jer je onda u glavnom svejedno, koji postupak primjenjujemo za ustanovljenje normalne zalihe. Kao uporišta za daljnje izvode uzimam doba kulminacije poprečnog prirasta (na slici 1. crtkano), koje lako možemo ustanoviti u svim prihodnim tabelama. Znamo, da je to vrijeme vrlo različno i da njegov nastup ovisi o vrsti drveta, bonitetu i intenzitetu gospodarenja (prorede). Naročito obzirom na intenzitet proreda moramo uvažiti, da su novija istraživanja, koja su osim glavne sastojine uzela u račun i masu svih proreda izvršenih do vremena računanja, pokazala, kako kod sveukupne gromade nastupa maksimum poprečnog prirasta kasnije nego kod glavne sastojine, a dapače vrlo često i prekoračuje vrijeme financijske ophodnje. Osim toga valja držati u vidu, da sama kulminacija poprečnog prirasta traje dulje vrijeme, pa da je dosljedno tome i sama ekonomska ophodnja razmjerno dosta elastična veličina, unutar čijih se granica praktički kreće većina ophodnja, ustanovljenih na drugoj osnovi. Iz priloženog diagrama za jelu vidimo, da kulminacija poprečnog prirasta nastupa razmjerno rano, t. j . kod 70. godine. U tom su vremenu, kako jasno izilazi iz slike, iznosi Presslerove formule nesumnjivo niži od onih formule poprečnog sječivog prirasta. Jednakost će ovih iznosa ležati svakako mnogo kasnije od vremena najvećeg poprečnog prirasta. Kad smo već uzeli ovo vrijeme kao podlogu za naša razmatranja, onda je u prvom redu potrebno ustanoviti, da li postoji izvjesni računsk i odno s između vremena najvećeg poprečnog prirasta i vremena ekvivalencije, t. j . dobe, u kojoj obje formule daju jednake iznose. Označimo li normalnu zalihu, obračunatu na osnovu poprečnog sječivog prirasta sa Vi a onu obračunatu po formuli dobnih razreda sa V2, to bi i s teoretskog i s praktičkog stanovišta morala postojati jednačba: Vi = V2. Međutim nije tako. Praktički se uzima, da je Vi > V2 a to znači, da u najmanju ruku iznosi obih formula nisu jednaki. Mora dakle postojati izvjesna razlika Vi — V 2 = d čiji procentualni iznos obilježavam sa e. Njegova se veličina može ustanoviti pomoću jednostavnog razmjera po formuli e = -!-^ ´- 100 . (3) Kada bi obje formule davale jednake iznose, što u priloženom diagramu predpostavlja, da su površine (a) i (b), koje zatvara konveksni odnosno konkavni dio gromadne krivulje s hipotenuzom odgovarajućeg pravokutnog trokuta međusobno ekvivalentne, onda bi bilo e = 0. U slučaju da formula poprečnog sječivog prirasta daje veće podatke od formule dobnih razreda, što u priloženom diagramu znači, da je (a) veće od (b), onda je procentualni iznos razlike e uvijek pozitivan. U obratnom slučaju, t. j . kada bi bilo (a) manje nego (b), onda je navedeni procenat pogreške negativan. Da bi mogao odrediti gibanje ovog faktora, upotrijebio sam Schwappa chov e prirasno-prihodne tabele za najglavnije vrste našeg šumskog drveća. Te 71 |