DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 8/1936 str. 43 <-- 43 --> PDF |
Ing. OMANOVIĆ SALIH (SARAJEVO): IZLUČIVANJE MERA I BALTALIKA U BOSNI I HERCEGOVINI (SÉGRÉGATION DES FORETS EN BOSNIE ET EN HERZÉGOVINE) Žiteljstvo Bosne i Hercegovine, koje se bavi isključivo ratarstvom, imalo je iz najstarijih vremena pravo služnosti na državnom zemljištu sa povlačenjem drveta i koriščenjem paše. Ovo običajno pravo sastojalo se u tome, da bi dotični zemljoradnik za svoje gospodarske potrebe dobivao drvo potrebno za podizanje i popravak gospodarstvenih zgrada, za izradu gospodarstvenog oruđa (plugova, brana, vila, grabalja i t. d.) i za ogrijev. »Baltalik« dolazi od turske riječi »balta«, t. j . sjekira, dakle u prenesenom smislu šuma, a riječ »mera« znači ispaša, bila to opštinska ispaša, kojom se na izvjesnom državnom zemljištu služila neka opština u svome ataru, ili pak veći kompleksi golog državnog zemljišta, obično udaljenog od ljudskih naseobina iz kojih su poslije nastali t. zv. visoki alpinski pašnjaci (planine), stavljeni za vrijeme austro-ugarske uprave pod izvjesne norme iskorišćavanja. Još u stara vremena bilo je ovo pravo protegnuto na svakoga zemljoradnika, da može po miloj volji tim se pravima služiti, bilo u kojoj šumi i u kojoj paši. Za otomanske vladavine nije se tnrne stavljalo nikakvih zaprjeka. Zakoni o pašama (merama) iz godine 1858 \bili su samo mali početak, da se tobože pod izvjesnu zakonsku normu stavi iskorišćavanje državne paše. na tu već vidimo razlikovanje pravih opštinskih paša i visokih t. j . alpinskih paša. Ove su se obično nalazile u visokim regijama Hercegovine, u nekim dijelovima istočne, srednje i zapadne Bosne, gdje se porodio od starih vremena pravni ipojam iskorišćavanja paše po planinštarima, i to samo za vriieme ljetne sezone. Ta je sezona prema klimatskim i meteorološkim prilikama traiala samo tri do četiri mjeseca, a nakon toga bi se ova vrst paše prepustila nai iskliučivo iskorišćavanje po susjednim opštinama, u koliko ove nisu previše udaljene od dotičnih paša. Porastom pučanstva i stoke u pojedinim susjednim opštinama obujam ovakovih državnih pašnjaka često se mijenjao, a može se reći, nije nikada ni bio stalan. Po spomenutom otomanskom zakonu sve državno zemljište, koje se nalazilo u jednoj onštini, moglo se od dotične iskorištavati sve do onih daljina, do kojih se je čuo ljudski glas. Dakle vrlo neizvjestan pojam, dok je ostalo zemljište bilo tako rekuć bez gospodara. Otomanska uprava pod vladavinom Omer paše izdala je godine 1869 Šumski zakon, kojim se htjelo samo u pojedinostima staviti red u šumi i donekle provesti policajne mjere. Ovaj je zakon uredio pitanje vlasništva šume. Po njemu su šume bile državne, vakufske (crkvene), općinske i privatne, a ovo je stanje tim zakonom bilo i zatečeno. Po tome zakonu imaju se državne šume ograničiti i u prirodi označiti. Za iskorišćenje mera i baltalika osobito ie važan § 5 ovog zakona, koji govori,;´da su seljaci ovlašteni, da iz državne šume dobivaju potrebno drvo za gradnju i popravak svojih zgrada i staja kao i drvo za izradu domaće drven« 429 |