DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5-7/1936 str. 131 <-- 131 --> PDF |
Kod klimatskih faktora razlaže pisac odnos šume prema toploti i vlazi. Dijeleći zemlju u klimatske zone uzimlje za bazu podatke. A. Hettnera i Herbertsona kao i Köppen-Friedrich-Schmidtovu kartu klimatskih zona. Pisac ukratko opisuje edafske faktore, pojam tla, te komplikovani odnos drveća prema tlu, stvaranje šumskog zemljišta i opodzolovanje; konačno navodi osnove geografske raspodjele pojedinih tipova zemljišta (prema Glinki, Ramann-u, Stremm e - u). Treći je faktor prirodnih uslova za rasprostranjenje šuma reljef tla, koji odlučno utječe na smjer vjetrova i raspodjelu vlage´, o kojoj opet ovisi opstanak šume, kako to instruktivno pokazuje poznati M a y r o v primjer rasprostranjenja šuma u Sjevernoj Americi. Na visinsko rasprostranjenje drveća upliviše (osim konfiguracije terena) i ekspozicija, o kojoj , prema I m h o f u, ovisi i visinska granica rasprostranjenja drveća. Prelazeći na biotičke faktore razmatra pisac ponajprije antropogeografske osnovice šumske privrede kao najvažniji utjecaj čovjekov na raširenje šume s obzirom na njegov kulturno-historijski razvoj i gustoću njegovih naselja, a s tim u vezi i utjecaj industrije (uništavanje šuma u Sjev. američkim državama nakon naglog porasta industrije), pomorske trgovine (nestanak šuma sa obala Mediterana) i poljoprivrede (konstantno širenje njezino na račun šume u gusto naseljenim industrijskim krajevima, sve dok se šuma ne potisne na apsolutno šumsko tlo i tako nastane trajna ravnoteža u odnosu ovih dviju kultura). U drugom poglavlju opšteg dijela, koje govori o dinamici šuma i njihovom sadašnjem raširenju, autor najprije ukratko napominje odnos šume prema drugim vegetativnim tipovima, prema kojima ima šuma veliku moć rasprostranjenja. Na slobodnom zemljištu redaju se vegetativni tipovi u sukcesiji, ali se konačno svaka takova sukcesija svršava sa šumom kao klimaksom. Jedino ekstremni klimatski odnošaji, kao premalena toplina (u polarnim krajevima i na brdima) i premalena vlaga (u unutarnjosti kontinenata — pustinje) isključuju šumu. Pri tom nastaju i prelazni tipovi šume, kao livade, stepe i savane. Horizontalno rasprostranjenje šumskih tipova na zemlji prikazano je na zemaljskoj karti, izrađenoj u Zavodu za šumsku politiku beogradskog univerziteta, pri čem se posTužilo sličnim kartama Denglera, Streyffe´rta, S a, p pera, podacima atlasa J. Bartholomewa i dr. Kod opisa horizontalnog rasprostranjenja šuma na zemlji pridržava se autor Deri gjlera, te dijeli šume na: 1. Tropske i subtropske šume stalno toplih i vlažnih krajeva. 2. Šume zimzelenih lišćara, lovorove šume. 3. Monsunske i savanske šume. 4. šume sa listopadnim drvečem sjevernog umjerenog pojasa. 5. Šume četinara umjereno hladnog pojasa. Kod razlaganja visinskog rasprostranjenja šuma navodi pisac poznata H u m- b o ldov a opažanja početkom 19. vijeka, da postepeno smanjenje temperature u horizontalnom smjeru daje rasprostranjenju šuma zonalan karakter i obrazuje tipove šuma raspoređene u zonama od ekvatora prema sjev. polu; isto tako to smanjivanje temperature uzrokuje i obrazovanje regija, šumskih tipova u vertikalnom pravcu t. j . od podnožja prema vrhu brda. Dalje prelazi autor na kratki pregled raširenja važnijih vrsta evropskog drveća, te najprije predočuje historijski razvitak. Razlikuje predhistorijsko vrijeme, kad čovjek nije vršio nikakav upliv na naseljavanje i širenje drveća, te istorijsko vreme, kada se to naseljavanje i širenje vršilo pod stanovitim, sad jačim, sad slabijim utjecajem čovjekovim. 347 9 |