DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu



ŠUMARSKI LIST 1/1936 str. 38     <-- 38 -->        PDF

(Rhyzobium) zvani Bacterium radicicola. Potreban oksigenij za oksidaciju
uzimaju mineralne tvari iz zraka. Vrlo se velika količina može naći
ugljičnoga dioksida u zemlji, koga ima u mnogo većoj količini nego u
zraku (do svijesto puta više). On se dobiva i rastvaranjem i razlaganjem
organskih materija, a troši se za stvaranje karbonata. Pod utjecajem
pristupa pojedinih plinova događaju se i stanovite reakcije u pojedinim
slojevima u zemlji. Osobito se ističu absorbcijom prema plinovima hidroksili
gvozda, humati i karbonati. Sa vlagom više zasićena zemlja može
i više plinova da upije.


Toplinsko stanje zemaljske površine kao sunčana energija pokazuje
svoj utjecaj kod zemljišnih procesa, jer su svi kemijski, biološki i fiziološki
procesi jedino mogući uz stanovito prisustvo toplinske energije. Zagrijavanje
zemaljske površine zavisi od upijanja i odbijanja sunčanih zraka,
dok zagrijavanje pojedinih zemljinih slojeva zavisi od sposobnosti dovođenja
i zadržavanja dovedene topline, bilo to od sunčanih zraka ili od
prodiranja toploga zraka ili tople kiše ili od toplotnoga kapaciteta. Upijanje
sunčanih zraka zavisi opet od ekspozicije, nagiba i vrste zemljišta,
njegove vlage i prisustva zraka. Tako kvare na pr. sprovodi toplinu 10
do 20 puta brže nego voda, voda opet 20 puta brže nego zrak, što znači,
da pijesak sa većim prisustvom kvarca vrlo lako sprovodi toplinu, naprotiv
veće prisustvo zraka u kapilarama kao rdavoga vodica topline ili izolatora
sprečava sprovodenje topline. Ako sepoStebut u toplotni kapacitet
vode uzme za 1, onda je toplotni kapacitet humusa 0.44, zraka 0.24,
azota 0.25, kisika 0.22, karbondioksida 0.20, pijeska 0.17—0.22, kaolina


0.22, vapnenca 0.22, kvarca 0.13.


Brzina zagrijavanja, kojom se toplina širi u dublje slojeve zavisi od
intenziteta zagrijavanja i s time u vezi od geografske širine, od klime dotične
oblasti i od sposobnosti pojedinih slojeva za provođenje topline. Po
Schübler u kod temperature zraka od 30° C mokar se pijesak zagrije
na 46.5° C, suh na 56° C. Humus se još nešto jače zagrije. Po K e r n ë r u
kod dubine od 16 cm temperatura je bila samo 50° C, kod dubine od 96 cm.
31° C, kod 125 cm dubine 25° C, dok kod 5.5 m. dubine već i nema
godišnje razlike u temperaturi. Dr. R e t h 1 y mjerio je temperaturu pješčanog
zemljišta na Kajtasovu i na Flamundi i dobio slijedeće podatke: U
junu je na Kajtasovu srednja temperatura zraka bila 19.6° C (max. 31.9°,
min. 9.6°). Temperature u stanovitoj dubini zemljišta na otvorenom zemljištu
bile su ove: kod 5 cm dubine 22.6° (max. 35.3°, min 13°.—), kod 15
cm. dub. 22.3" (max. 30.2°, min. 13.8°), kod 30 cm. dub. 21.4° (max.
25.5°, min. 15.8°), kod 60 cm. dub. 20.2° (max. 21.6°, min. 17.6°), kod 120
cm. dub. 16.8° (max. 17.6°, min. 14.6°). Što dublje, to je oscilacija temperature
između maximuma i minimuma sve manja. Na zemljištu pod šumom
bile su temperature kod 5 cm. dub. 18.1° (max. 20.7°, min. 11.7"), kod 15
cm. dub. 17.9° (max. 22.1°, min. 13.°—), kod 30 cm. dub. 17.8° (max. 20.5",
min. 14.6"), kod 60 cm. dub. 16.4" (max. 17.6°, min. 15.1°), kod 120 cm.
dub. 14.4°, (max. 14.9°, min. 14.2°). Radi boljega pregleda donosimo tabelarni
iskaz temperatura na otvorenome i u šumi za Kajtasovo i Flamundu
prema podacima Dr. R e t h 1 y a (vidi tabelu 2).


Dnevni se temperaturni maximum i minimum, te zakašnjenje vidi iz
tabele 3 (od S t e b u t a). Godišnji maximum zakasni na dubini od 80 cm.
za 25 dana, na dubini od 160 cm. 25 dana i na dubini od 320 cm. 36 dana


36