DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 4-6/1934 str. 28 <-- 28 --> PDF |
Granica između ovih oblasti nije jedna određena geografska linija. Ta geografsko-klimatska linija nije i biljno-geografska linija niti apsolutna granica rasprostranjenja pojedinih biljnih slojeva. Reljefne 1 morfološke prilike južno-srbijanskog planinskog spleta imaju izraza i na biljni svet i njegovo socijalno grupisanje. Vrlo su karakteristične pojave, koje se javljaju u ovom pogledu. Tako na ograncima šarplaninskog masiva, koji sačinjavaju južni planinski obod Kosova, u kestenovoj šumi1 prirodnog porekla raste spontano jela (Abies pectinata) na nadmorskoj visini iz među 700—800 metara — dakle daleko izvan svoga prirodnog areala. Jelova stabla dostižu ovde visinu od 10—12 metara i jela se tu prirodnim putem širi. Po našem mišljenju ovo treba da bude najniže nalazište jele u šumskoj flori Južne Srbije. Isti takav slučaj postoji i na ograncima planine Vlainice u keste novoj šumi, u ataru Novog sela, na jugoistočnoj ekspoziciji i na nešto većoj nadmorskoj visini nego kod sela Plešine. Postoje tako isto mnogi primeri rasprostranjenja pojedinih biljnih elemenata izvan njihovog prirodnog područja, kao na pr. u slivu Vardara, Radike, Drima, u dolini Topolke, Bregalnice i u mnogim drugim rečnim dolinama južno od Šar planine. U oblasti mediteranske modificirane klime razlikujemo nizinske goleti, koje se prostiru do 500 metara nadmorske visine, i visinske goleti, koje se prostiru od 500—1000 metara nadmorske visine u zoni pobrđa srednje visine. Sve goleti iznad 1000 metara nadmorske visine i u jednoj i u drugoj klimatskoj oblasti spadaju u oblast kontinentalno-visinske klime. Nastaje pitanje, imamo li na Jugu aridnih oblasti. Karakteristika aridnih oblasti je jedan izraziti tip, koji se može naći samo u zoni nizinskih goleti u pravom mediteranu. Aridna oblast je po pravilu: i po prirodi apsolutno siromašna oblast u atmosferskim talozima. Suvi su tereni nešto drugo. Nisu jedno isto aridna oblast i suvi tereni u donjem povardarju. Podneblje južne Srbije nema takvih odlika, da bi se mogla formirati jedna tipična aridna oblast. Nizinske goleti su suvi tereni usled totalne obesšumljenosti i usled mehaničkog, fizičkog i dinamičkog dejstva atmosferskih sila. Organski poremećaj u površinskom sloju doprineo je, da atmosferski taloži imaju slab uticaj na koncentraciju i održavanje vlage u sloju zemljišta koji nas interesuje. Isti je slučaj i sa dobrim delom visinskih goleti. To još ne znači, da je podneblje tako siromašno u vlazi i talozima, da bismo takve terene mogli klasificirati u aridne goleti. Južna Srbija nije po pravilu suva oblast, već periodično bez dovoljno atmosferskih taloga. Ima godina kad je kišovitost sasvim dovoljna. U svakom slučaju, ovo će se pitanje moći proučiti samo onda, kad budemo raspolagali sa meteorološkim podacima i tačnim opservacijama u oblasti mediteranskc-modificirane klime. Botanička proučavanja bi nam rasvetlila isto tako mnoge okolnosti, koje nam danas još nisu dovoljno poznate. Nizinske goleti su od velike važnosti, pošto su mahom u najintimnijoj vezi sa poljoprivrednom kulturom. One prestavljaju baš onu oblast, u kojoj se nailazilo na najveće teškoće. To je oblast Južne Srbije, 1 Kod sela Plešine. 154 |