DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 6 <-- 6 --> PDF |
ALEKSANDAR UGRENOVIĆ: ŠUMARSTVO PRED PARLAMENTOM „.......... — .........., do ......... jero ..." ......., ...... 136. O O vih se dana u našem parlamentarnom životu odigrao jedan događaj, čija ogromna važnost nije u široj javnosti ni dovoljno zapažena ni ocijenjena. Narodna je Skupština izglasala zaključak, kojim se valjanost č 1. 133. Zakona o Šumama od 30. Marta 1891., koji je do sada vrijedio samo za državne šume na teritoriji predratne Kraljevine Srbije, proteže na čitavu državu i to nesamo na šume državne, već i na one, koje stoje pod državnim nadzorom. Ovo je prvi put u devet godina naše nacionalne države što šumarsko zakonarstvo dolazi pred parlamenat. Mi šumari morali bi da se uzradujemo činjenici, što je Narodna Skupština, makar i kasno, priklonila svoju pažnju šumarstvu. No nažalost mi to ne možemo učiniti. Vjerni tradicijama naših predratnih srbijanskih drugova smatramo, da izglasavanje pomenutoga predloga znači golemu negativnost po našu šumarsku privredu. U toj osudi saglasni su svi šumari bez razlike pokrajina i stranačke pripadnosti. Da prikažemo duboku važnost ovoga pitanja i svu njegovu štetnost po šumarsku privredu, mi ćemo kritički izložiti njegova suštinu. Teks t čl. 133. Zakona o Šumama od 31. marta 1891. glasi: »Šumar, podšumar ili čuvar šuma kad uhvati nekog u gorosječi ili s drvima na putu iz državne šume, dužan je o tome podnijeti pismeni referat opštinskom sudu u roku od 24 sata a najdalje za pet dana. Kad opštinski sud primi referat, dužan je u roku od 24 sata izići na lice mesta i u prisustvu šumara ili čuvara šuma i okrivljenog izvršiti uviđaj, koji će potpisati šumar, kmet ili predsjednik i dva prisutuika. Ovaj uviđaj sud opštinski dužan je sprovesti nadležnoj vlasti u roku od 5 dana. Takav protokol cenit će se kao javna isprava po krivičnom postupku. I on je potpun dokaz protiv učinioca djela. No okrivljenom je dopušteno da se brani svima zakonim sredstvima, propisanim u krivičnom postupku.* Dakle čl. 133 normira postupak u isljeđivanju kažnjivoga djela po Zakonu o Šumama. On od organa šumarske službe traži, da oni — mimo svoga nadleštva — predlažu prijave (referate) općinskim vlastima. On normira izuzetan način utvrđivanja krivičnoga djela, neobično kratak rok za podnešenje prijave (24 sata) i izvršivanje uviđaja na licu mjesta (24 sata). Naročito traži, da se uviđaj mora izvršiti u prisutnosti šumarskoga lica i okrivljenoga. Odnosni akt moraju pored predstavnika općine, čuvara i okrivljenoga, potpisati još i dva prisutnika. 4 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 7 <-- 7 --> PDF |
Oštrina ovih zakonskih naređenja, naročito ona, koja se odnose na eventualno slabljenje dokazne moći referata, podvučena je brojnim riješenjima nadležnog Ministarstva.1 Da bismo mogli shvatiti pravne, moralne i ekonomske posljedice ovakvog zakonskog naređenja, potrebno je da zagledamo u i s t o r i j a t ovog a član a Zakona o Šumama u predratnoj Kraljevini Srbiji. Pfvi projekat Zakona o Šumama, što ga je izradio Jevrem Novaković, 2, sadržava posve drukčije propise o isljeđivanju krivičnih djela. Evo tih propisa: »Čl. 105. Istraživanje i hvatanje gorosečaca i drugih šumskih štetočina, vršit će po zvaničnoj dužnosti na dostave okružne šumarske uprave one policijske i općinske vlasti, u čijem je području kaznivo delo izvršeno, u svemu, po postojećim pravilima, kao što se ostala kazniva dela izviđaju, u koliko to ovim zakonom ne bude drugčije naređeno. Čl. 106. Policijske vlasti dužne su svako dostavljeno im po ovome zakonu kaznivo delo, odmah u postupak uzeti i čuvarima šuma u pogledu hvatanja goroseča i drugih štetočinja, brzo i bez odlaganja ukazivati pomoć.« Po Novakovićevu projektu isljeđivanja krivičnoga djela, istina, vrše policijske i općinske vlasti, no na osnovu prijave nadležne šumske uprave. Po tom projektu šumarska lica dobivaju dominantan položaj, jer su im policijske vlasti dužne »brzo i bez odlaganja ukazivati pomoć«. Drugi projekat Jevrema Novakovića3 još jače naglašava ovaj dominantni položaj šumarskih lica. Čl. 139. toga projekta kaže: »Protokoli šumara, pomoćnika ili čuvara, koje ova lica sastave kad krivca uhvate na delu. punovažan su dokaz o učinjenom delu i kakvoći (čl. 21.)«. Očito je, da je Novaković već pred ravno 40 godina bio svjestan važnosti zaštićivaaja vjerodostojnosti protokola i iskaza šumarskih lica, a naročito njihovih posljedica. No već u prvoj narednoj redakciji, tačnije u Zakonu o Šumama od 2. avgusta 1898., koji je nešto dopunjen i izmijenjen 16. maja 1902., nalazimo kobnu ustanovu današnjeg čl. 133. Znači da sva dalekovidnost Jevrema Novakovića. sva njegova ljubav za šumarsku privredu otadžbine i svo nastojanje i borba ostalih šumarskih lica nisu mogli da nose ploda dulje od 7 godina. Ali naročito godine 1904. počinje žestoka borba između šumara na jednoj a poslanika na drugoj strani. Važno je znati kakvo je bilo opće raspoloženje i mišljenje naroda u Srbiji o šumarskoj privredi uopće a Zakonu o Šumama napose te pod, kakovim je prilikama donesen sam zakon odnosno njegoye izmjene i dopune. Ovo je važno znati, da bi se moglo rasuditi, da li je i današnja situacija uistinu takova, da bi se moglo opravdati ovo protezanje čl. 133. na cijelu državu odnosno na sve kategorije šuma. Mi ćemo prepustiti da o tome govore kompetentni znalci srbijanskih prilika. 1 .......: „........ .............". ....... .1925. .... 77—81. 2 Novaković: »Nacrt šumskog zakona za Kraljevinu Srbiju«. »Š. L.« 1884. Str. 183—204. 3 Novaković: »Predlog za Zakon o Šumama«. »Š. L.« 1888. Str. 277—290330—347. 5 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 8 <-- 8 --> PDF |
Ćirković,4 prikazujući prepreke u radu i borbe oko donošenja Zakona o Šumama kaže ovo: »Razni i mnogobrojni demagozi uticali su sa sviju strana da se donašanje ovog tako potrebnog zakona pošto po to omete, navodeći kao razlog da bi.taj Zakon bio samo jedna reakcijonarna mera uperena čisto protiv naroda i njihovih interesa.« Divjak5 ovako karakteriše opći borbeni stav naroda prama šumi: »Velike mase neupućenoga naroda od dana novoga stanja u Srbiji pa do dana donašanja novoga Zakona o Šumama (misli onaj od 23. marta 1904.) sa žudnjom je očekivala čas, kad će biti ukinute šumske uprave u zemlji i dozvoljeno slobodno rukovanje sa šumama.« Srećom ta žudnja — zaslugom srbijanskih šumara — nije postala realnošću. Dakle je karakteristično za prosuđivanje prilika, pod kojima su se donosili Zakoni o Šumama u Srbiji, da je osnovna tendencija bila: dokinuti svako upravljanje šumama i izručiti šume slobodnoj raspoložbi naroda. Tu se jasno vidi ona vječno ista slika, da u času rađanja ili proširivanja slobode naroda šume mora da proživljuju najteže i najveće kušnje. Sa gledišta prilika predratne Kraljevine Srbije, tačnije sa gledišta tadanjih šumara, moglo se sa pravom reći, da je za ono vrijeme pridržavanje čl. 133. manje zlo nego bi bilo posvemašnje ukidanje šumskih uprava. Da vidimo sad kakovim je posljedicama urodilo praktično provođenje čl. 133. Iz mišljenja srbijanskih šumara konstatovali smo, da se odredba čl. 133. pokazala u isti čas neumjesna, protivna osnovnim intencijama Zakona o šumama, štetna po šumu kao opće dobro, štetna po ugled šumarskih organa i štetna po moral. Upravo klasičnim načinom crtao je ove zle strane Doka Jovanović." Jednako se na taj član obaraju Divjak, Bukovala i Marković (Milan Dr.). Izložit ćemo zle posljedice čl. 133 Zakona o Šumama, od 30. marta 1891., koji je danas na snazi za čitavu našu državu. Odredbe čl. 133. n e u m j e s n e su sa pravnih razloga. U postupku oko isljeđivanja protupravnih djela po Zakonu o Šumama dvije su načelne mogućnosti. Ili prijava čuvara šume ima snagu dokaza ili je nema. Svi savremeni Zakoni o Šumama priznaju prijavama i iskazima zakletih šumarskih lica snagu dokaza. To je već učinio i projekat Jevrema Novakovića. No ako se već ne priznaje ova snaga dokaza, onda zakon može propisati samo takav postupak pred vlašću, koji uzima kao ishodište prijavu nadležnog šumarskog organa ili oštccenika. No pravnički je apsurd, da isljedna vlast uzima učešća u uviđaju o nekom kažnjivom činu, koji za sobom povlači i odštetni zahtjev, prije nego je on uopće prijavljen. Treba uočiti, da uviđaj po čl. 133. nema cilj, da se utvrdi visina počinjene štete, već samo da se uglavi postojanje protivpravnog djela i njegov obim. (Po Jovanoviću »broj drveta i ništa više«).7 Sve ostalo ima tek da utvrdi redovni postupak odnosno istraga. Ako se uvaži, da se ovaj član primarno odnosio samo na državne šume, jasno je da ovdje — pra * ........: „......... . ........ ....... y ......". „.... ....... .........". ...... 192G. .... 101. 5 Divjak: »Izmjene i dopune u srpskom Zakonu o Šumama«. »Š. L.« 1904. Str. 362. 6 .........: „... ........ ...... . ......". ....... 1911. 7 .........: „Loc. cit." .... 176. 6 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 9 <-- 9 --> PDF |
vnički — imamo posla sa jednom zasebnom, evropski jedinstvenom formom nepovjerenja države kao imperija naprama državi kao sopstveniku. Praktički je to očito i tendencijozno tutorisanje organa državne šumske uprave, koje vuče svoje podrijetlo iz borbe, koju smo malo prije ocrtali. Istina, spominju se kao povod donošenju 51. 133. i tužbe »da čuvari optužuju ljude iz osvete, bez da kakvo djelo i postoji«.8 No sve kad bi to i bila istina, onda se takovo zlo može i mora liječiti samo ozdravljivanjem šumske uprave uopće, a njenim emancipovanjem od partijske politike napose. Nikako se to ne može doseći donošenjem zakonskog člana, na kojemu ima toliko crnih strana. Čl. 133. protivan je intenciji samoga Zakona. Intencija zakona jest: da se mjerama represivne prirode što bolje zaštiti šuma od protivpravnih djela. Da bi se to polučilo potrebna je prije svega brzina samoga postupka. Mi smo na drugom mjestu objasnili važnost ove brzine.0 Baš u tom pogledu čl. 133. opasan je instrumenat za umanjivanje brzine postupka. On je onaj faktor, koji je kočenjem samoga postupka u isljeđivanju šumskih krivica, nanio toliko štete srbijanskom šumarstvu, da je Milorad Drašković, kao Ministar Narodne Privrede, u svoje vrijeme mogao srbijanskim šumarima reći: »Nisam vas pozvao da kritikujemo novi zakon o šumama, jer je on ispod svake kritike, nego sam vas pozvao, da se dogovorimo, kako ćemo sačuvati naše šume od odredaba toga zakona.«10 Da prikažemo mehaniku toga kočenja, evo klasičnih primjera po Jovanoviću. »I, ako je optuženo lice prijatelj predsednikov, kmetov ili opštinskog pisara, čine se ogromne smetnje, kako bi referat izgubio svoju zakonu važnost. Tako n. pr. nadležki kmet pa nijedan od opštinskih časnika neće da primi referat i čuvar ne može protiv toga ništa da radi. Da bi dokazao, da mu ni jedan od opštinskih časnika nije hteo primiti referat treba da su to videla dva svedoka, dok čuvar ne može da nađe ni jednog, 1er niko neće a i ne sme, da svedoči protiv svojih časnika opštinskih. Čuvar ostaje usamljen. Krivca nije mogao optužiti, jer mu referat nije primljen, a da ga šalje preko sreza ili Uprave proći se rok od 24 sata odnosno 5 dana i izgubiće važnost. Dalje se dešava da opštinski sud primi referat, ali n e ć c d a izađ e n a uviđaj u roku, međutim čuvaru saopštava, da se na licu mjesta nađu i izvrše uviđaj. Čuvar izlazi u šumu i vas dugi dan čeka, ali časnika nema. Čuvar je za sve vreme vezan za to mesto; ne može na drugu stranu, što znaju i kmetovi i ostali seljani, pa komotno ili u šumi na sasvim drugu stranu izvrše goroseču, jer su sigurni, da ih čuvar neće naći. Međutim kmet napravi protokol uviđaja u sudnici konstatujući, da čuvar nije hteo izaći, da prisustvuje uviđaju i time slabi važnost referatu, jer čuvar nema mogućnosti da dokaže, da je baš on bio na licu mjesta, a da kmet s prisutnima i okrivljenim nije bio. Prostom njegovom tvrđenju ne poklanja se ni malo vere, međutim više se veruje kmetu i od strane kmeta 8 Divjak: »Šumarstvo u Srbiji«. »Š. L.« 1903. Str. 328. 9 Ugrenović: »Šumarsko-politička osnovica Zakona o Šumama«. Ljubljana 1923. Str. 95, 96. 10 Divjak: »Član 133. srbijanskog Zakona o Šumama«. »Drvotržac« 1927., br. 33. 7 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 10 <-- 10 --> PDF |
potpisanim prisutnicima, koji i ne sanjaju, da su bili prisutni. Biva i to, da sud učini uviđaj u šumi u prisustvu čuvara, ali ne pozove okrivljenog ili i ako pozove okrivljenog, utvrđuje da šuma, u kojoj je goroseča učinjena, nije državna, već opštinska, seoska ili privatna, i time onemogućava, da se isledi i resi krivica okrivljenog, jer se pojavljuje građanski spor.«^ Čl. 133. onemogućava vršenje zaštite šuma po šumarskim licima. Fizički je nemoguće čuvaru šume svakodnevno i u velikim masama izvršavati pored ostalih redovnih dužnosti ove radove: najprije konstatovati protivpravno djelo u šumi, vraćati se najbližoj općini, sačiniti referat, sačekati dok budu obavješteni i dok stignu okrivljenik i dva prisutnika, vratiti se na lice mjesta, izvršiti uviđaj i vratiti se kući. Nije štetnost samo u tome, što šumarsko lice mora na taj način da prevaljuje najmanje dva puta veći put i da troši najmanje dvaput više vremena. Zlo je naročito u tome, što za vrijeme njegova trajnog i pravilnog osciliranja između općinskog suda i šume štetočinje, znajućL da čuvar mora izvjesno vrijeme da se bavi van šume, mogu bez strahovanja da pustoše šumu. Dok je osnovica svake čuvarske službe propis, da se čuvar što dulje zadržava u svom rejonu, ovdje zakon direktno oduzima tu mogućnost. Upravo izgleda, kao da je zakon išao za tim, da državna šuma bude što dulje i što češće bez čuvara. Posve je razumljivo, da ovakovo postupanje traži bar dva puta veći broj čuvara nego normalna služba. Čl. 133. otvara vrata nemoralu. Prepustit ćemo da o tom govori kompetentniji od nas.11 »Kompromis s gorosečcima biva u tome, što čuvar zna za goroseču. ali ne ide namerno u šumu, i ne hvata ih ili ih šta više čuva, dok seču izvrše i goru izvezu. Dobiveni novac za osečenu građu i drva oni posle dele. Po izvršenoj seči čuvar izveštava Upravu, da je te i te noći u reonu njegovom posečeno toliko i toliko drveta; no da krivce nije mogao pohvatati, ali će za njima tragati, ili optuži sasvim druga lica, za koja zna, da im sud ide na ruku. Sem toga, dešava se i to, da se pogode koliko će mu oni dati, pa da ih tuži za jedno, dva ili tri drveta, a dopusti im da odseku po 20 do 30 drveta. Kompromis s časnicima je neverovatno komplikovan, da mu se nikako ne može ući u trag. Nama su poznata samo dva slučaja. Naime, da se dogodi, da kmet potpisuje sve referate bez i da ide u šumu, samo da bi čuvar mogao da tuži i sebe opravdao pred Šumskom Upravom, međutim je u sporazumu s gorosečcima. Prisutne potpisuju sami, jer su nepismeni, a i ne pozivaju ih, pošto ne čine uviđaja. Istina, bilo je slučajeva, da se ovome uđe u trag i da časnici i čuvari budu osuđeni na robiju za falsifikat, ali vrlo retko i to možda 2—3 slučaja na hiljadu. Drugi je kompromis u tome, što čuvar i kmet pomoću svojih radnika seku i prodaju šumu, a za to optužuju ni krive ni dužne imućnije ljude u selu, koje posle kmet ucenjuje i s njima se pogađa, da ih kod vlasti brani ili što je mnogo običnije optužuju poslednje propalice u selu, koji nemaju ništa svoga, te im se i ne može ništa prodati za goroseču, a plaćeni su da priznaju po zakonu, ali država plaća ceh.« u .........: „Loc. cit." .... 178—180. 8 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 11 <-- 11 --> PDF |
Cl. 133. ruši autoritet šumarskih i čuvarskih lica i čini od njih prostu igračku funkcionera općinskih vlasti. Lice, kojemu je povjerena uprava i čuvanje šuma poprima vid nemocnika, koji ne može ništa da uradi bez općinskih funkcionara. Rušenje autoriteta očituje se u tome, što je provođenje 51. 133. očito lično unižavanje akademski obrazovanog stručnjaka te prosvjetom jačeg inteligenta predneobrazovanim i prosvjetom zaostalim nestručnjakom-laikoui. Sad znamo, da se 51. 133. Zakona o Šumama od 30. marta g. 1891. rodio u .vrijeme žilavih borbi naroda u Srbiji, koja je išla za vraćanjem pune slobode u iskorišćavanju šuma, što sa gledišta šumarske privrede znači reakciju i destrukciju. Znamo, da je pomenuti član uistinu služio kao instrumenat upropašćivanja šuma u Srbiji.x Znamo, da je praktično provođenje toga člana pokazalo čitav niz najcrnjih posljedica. Zato je i razumljivo, da su s r b i j a n s k i šumari već davno tražili, da se ovaj član izmijeni, kako se ne bi haračenjem upropa 1S 14 stile šume.12 Ovo traženje dobilo je svoju najkonkretniju formu u projektu Doke Jovanovića od god. 1911. a u njegovom čl. 179. Kad ovo sve znamo, nastaje pitanje: da li je bilo stvarnih i opravdanih povoda i razloga, da se ovako destruktivni zakonski član 133. Zakona od 30. marta 1891. protegne na čitavu državu? Odgovor je posve kratak i jasan. Nije bilo ni razloga ni povoda, da se to protezanje izvrši. Mi moramo biti svjesni, što je zapravo tim protezanjem učinjeno i koje posljedice čekaju našu šumarsku privredu. Za nas šumare van svake je sumnje, da naše šume, ako se čl. 133. bude faktično u praksi provodio, idu u susret svom potpunom slišćavanju. Tragika je u tome, što je jedan destruktivni član proširen na veliku teritoriju, na kojoj će moći da ugrožava velika prostranstva šuma, da poništava velike vrijednosti te da zatalasava i one mase naroda, koje su dosad bar nekako respektovale šumu. Taj će prošireni član porušiti današnji i onako maleni autoritet šumarskih lica; on će poljuljati osnove solidne šumarske uprave i voditi ravno u ekonomsku propast. Naposljetku, mi ćemo se zadržati i na načinu, kojim je izvršeno izglasavanje ovoga člana. Narodna Skupština izglasala je ovo proširivanje u formi hitnoga predloga, ma da za hitnju nije bilo nikakova razloga. Hitnja je omogućila, da se o samom pitanju nije mnogo ni raspravljalo, da nisu bili konzultovani šumarski stručnjaci ili bar ne oni, koji imaju budnu šumarsku savjest i koji su u privrednim pitanjima prosti od partijskih pogleda. Narodna Skupština, tačnije velik broj narodnih poslanika, nije mogao ni da sluti, kako je dubok potres naše šumarske privrede, što joj ga donosi ovaj član. Zato se moglo i desiti, da su se neki narodni poslanici prosto užasnuli, kad su im šumarski stručnjaci, predočili kobne posljedice člana 133. Hitnja na jednoj a strah da ne bi vlada dala narodu više slobode nego opozicija, rodili su parlamentarno čudo, da su se u ovoj tužnoj raboti našla i vlada i opozicija na jednoj liniji. Nas 12 Divjak: »Šumarstvo u Srbiji«. »Š. L.« 1923. Str. 330. 13 ........: „....... ...... y ...... o ......". „.. ..," 1909. .... 322. 14 ........ ..... ...: „.... ....... ...... . ......". ,.II1. ..." 1909. .... 287—289. 9 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 12 <-- 12 --> PDF |
šumare naročito boli, što jedini šumarski poslanik nije ustao da brani šumarsku privredu od ovoga padanja u natražnjaštvo. Naša bol je još i veća, što je baš na traženje poslanika šumara15 taj član, koji je vrijedio samo za državne šume, proširen i na sve ostale šume te tako se samo zlo još uvećalo. Posve se neobično doima ovo protezanje čl. 133. u času, gdje novi Zakon o Šumama treba da bude u najkraćem vremenu iznesen pred Narodnu Skupštinu. Zar ne bi bilo ispravnije ovo pitanje riješiti novim Zakonom o Šumama, nego ga ovako na prečac lomiti preko koljena. Da to nije možda nagovještanje, da ni u desetoj godini parlamentarnoga rada ne će doći na red Zakon o Šumama, već će se regulisati samo »najvažnije pitanje«. Čim smo saznali, da se radi o ovom velikom i važnom pitanju, skrenuli smo pažnju uprave Udruženja na potrebu protesta u Skupštini i kod Ministarstva Šuma i Rudnika. 1 šira javnost raspravila je ovu temu.10 No nama se čini, da je ovo pitanje tako veliko i teško, da je trebalo sazvati vanredan zbor Udruženja i na njemu dići svoj glas za spas naših šuma. Tek se bojimo, da će i taj glas ostati glas onoga, koji vapije u pustinji. Ne će nam ostati ništa drugo, već da i mi zakukamo sa Jeremijom prorokom: .........., .......... .. ......... .... .. -Razarajte, razarajte ga do temelja .. . Les affaires forestieres devant le parlement. Un article (133) de la Loi sur les Forets de 1891 vient d´etre étendu sur tout le territoire du Royaume. Par cet article — chose unique en Europe — l´administration forestiere est tenu en tutelle par des organes de la police. L´auteur affirme que cette nouveauté réactionaire doit fair périr i économie forestiere en Yougoslavie. Rédaction 15 „........" .. 25. ........ 1927. ... 7033. 16 Nenadić: »Primjena člana 133. srbijanskog Zakona o Šumama«. »Novosti« 1927. Br. 348. 10 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 13 <-- 13 --> PDF |
.... ........ ...... ....... ......... . ...... .......* . . ...... ..... .............. ......... ........ ....... .. je ....... .... .. ....... .......... ... ........., .... je ....... .... ....... y ......, .... ... ..... .........., ....... y ...... ........ ......... ....... ..... ......... y ...... ....... ........... ce ........ ..... ........ ... .... ....... .. Bac ....... y .... ...... ............. ........., .. ......... ......... .. ...., . .. ............. .... ....... ....... .. ...... .... ........, y ..... ...... ........ ...... ....... .... ..... .. ... ..., no .... ....... ....... ........ je .. ce ....... ....... ..... ..... ......... ....., jep ....... ........ y .... ..... .... je y ...... .... .. .........., ..... ........ ............ .... je ....... .. ........... ...... ......... .. ce ..... ...... ......., ....... . .......... y ..... ...., .. ce .......... ......... y ...... ......, y .... .... ce ... ...... y ..... ........... ..... ..... .......... ............, ....... .. ...... ...... . ..... ..... ........... .. .... .... .......... ......... y ...... ......, ......... ... ........ . ...... ......... ...... .. .. . ...... . ........ ......... ....... ....... ...... ........ je ......... ......... ........ ..... ...... ... .......... ......... .. .... .......... ......... . ... ............ ....... ......... .... .. ...... .......... ........... .. ........... . ...... ...... ... 70% ............ .... .... .... .. ......... ....... ........, .... je ......... .. ........., ...... ........ ..... .. ...... .... ..... y ...... ........ .......... ... ..... ........... .... ........ ........ .... ...... .. ...., .... .... .... ...... ......... ... ce ......-........ ....... .. ....... .. ..... .... .... ..... . ....... .. .... ..... ......... ....... .. ..., ......, ..... .. ......... .. .. ........ . .. ...... ..... ... .. ..... ... ......... ....... ......... ....... ..... .......... ...... .. .. ...... ......... .. ... .... .... .......... .. ..... ..... .. ......, a ..... .... .. ...... ... .... .... ... je ... .... ........ ....... je . ... ...... . ... ...... — .... fce ..... ...... ... .... ... ce ... .... .. ...... ..... ........... * ......... ......... ..... ....... .. ........ ..... y ......... .......... 11 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 14 <-- 14 --> PDF |
........ . ...... ..... ...... ... .... .... . ........ ..... ........ je .. ...... ..... .......... ....... y ........ ........ ..... ...... ....... ..... ... ........ .......... . .... .......... ..... ...... ... je ... ..... ....... ..... .... .......... ....... ... je .... .... ... ...... .... ... ......... ........ ........ ...... ..... ............ ........ .... .... je . ... .... .......... .......... ....... ... ... ...... ..... .... .. ...... ..... ..... ..... ............ .. ...... .. ...... .... .. y .... ..... ...... ...... .... ...... ....... . ... ... je .... ...... ............ ......... .. ......, .... je, y .... .... ...... .... ........ ....... .......... ..... .. ....... ..... ....... . ..... ....... ......... .. .. ... ......... . ...... ...... . .......... ... . y ....... ......... ..... ........ .... .... je .... ....... ......... ..... ........ ......., ..... ... . y ..... ..... .... .... ... je .... ....... .. .......... .... .......... .......... y ....... ....... .......... ..... ....... ......... ....... ..... .... je ...... ...... .. ......... ....... ...... . .. ....... ...... ....... ..... ... .......... ...... ...... ce .... .......... ....... ... je .. ........ .. .... ........ ...... y ...... ...... ........ ..... ....... To ....... .......... je ....... ......... ..... . ...... ...... .... je .... ... ....... ....... y .......... ...... ..... ......... ... ....... ......... .... .... je .......... .... ........... ........ .... ... ........ . ......... ....... a ..... ... ....... ....... ........ .. .. ce ... ........., ....... je ..... .... ... ...... .. .... ........ ..... . ..... .........-......... .......... .......... . ........ ........ ..... ...... .... .... ........ .. ..... ... .. ........ ........ 19. ..... ... ...... . ........ ..... ...... ........ je . ......... ............. . .......... ...... ... ........ ... .. ....... ....... ........... ....... ce .. ...... ...... .... .. ........ ....... ........ .. ... je .... ...... ....... ....... .. ...-......., ...... . .......... ..... .... .......... .. . ....... ....... y .....-........... ...... .. ...... ...... ... ....... ....... ....... je y ...... ...... ....... .......... ..... .. ....... ...... . ....... .. ........ ....... ........ ...... ...... .. ... ..... ... .... ...... . ........ ........ ........... ....... Ha ......... ........ ...... ce ..... ..... ...... y .... ........... ... je ..... .... y ..... .... ..... ....... ........... .. .......... ...... ..... ...... .. ....... ....... y ........ ......... ... .... ....... ..... .. ....... Ha ......... ........... ....... ......... je .. ..... .......... .......... ...... ...... . ..... ......... . .......... ......... ........ ce ..... .... .. .......... ........ .... .. ....... .... .... ......... ....... .......... ..... ......... ..... ...... ce ....... ... .. ..... ...... .......... ..... na . ..... ....... .... .... ...... .. ........ ........... ......... ..... .... . ......., .... .. ............ ...... .... ....... ....., ...... . ....... ........ .. ....... ....... ..... ...... ... ......, ...... . ............. ..... ...... ............ . ...... ...... ...... ....... y ....... ....... ...... y IV. .... ... ...... ......... je ......... .... .. .... .......... ...... .. ........ y ......... . ........ ..... 12 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 15 <-- 15 --> PDF |
....... je ....... .... .. ...... . ....... y ........... ...... ........ ........ ...... ..... ........ ......... .......... ....... y ...... ...... .... je .... ....... ........ .......... .. ...... ...... ...... y ...... ...., ....... ce .... ... .. ..... .... ....... ...., ... y ..... ........ ..... ....... .. je ............. .... .... ... ....... ....., ........ ....... . ....... .. ...... .......... ..... ... . y ....... . ...... ..... ........ ..... .. .... ..... .... je ........ ....., no ..... ....., ... .... ....... .. .... ....... .. ...... ........ .......... ....... ......... . ........... . ....... ..... .... ......., ...... ....... y ...... ......... ... ..... ....... ...... : .... . ...... ..... ...... ...... ..... ....... .. . ....... y .... .......... .......... ... ...... ...... ..... ...... je ... 10. ...., a .. ... .... ....... ....... .. je ....... ......., ... ... .... ........ 13. .... ..... je ...... .... ...... ........... .. ........ ..... ....... III. .. ...... .... . ......, .... .. .... ...... y ...... ...... ......., ....... . .......... ... .. ....... .... ..... je y ...... ....... . ...... ...... .... — .... ..... .... y ...... ...... . ........ ........ .. .... .......... ............ ce .. .. ....... ..... .. ......... ..... ...... ........ .... . .. .. .... y ....... ..... ........ ....... .. .... .... 14. ..... .... ... je ............. ... y ........ ...... |.... ......... . ......... ....... je .......... ...... a ... ........ ....... . ...... .......... . .... . ....... ........ .......... . ...... .. ce ...... .......... .... y .... ......... ......... ....... ..... ........... ...., .. ...... ..... . ........ ...... ....... .. ..... .......... ...... ........ .... .. ...... ..... ........ ...... ........ ...... ...... .. ............ ......., ..... je y ...... ....... ...... .. ........ ......... ........ .... .. ....... ..... ........... ....... ............. .... ... ... .......... . ....... ......., .... .... ..... ..... ........ ....... ...... .. .......... ........... . ........ ..... ........ . ...... . ....... ........., .... je .......... ........ ....... .. ce ...... .... ....... .... ........... .... . ....... ........ .... ....... ....... .............. .. .... ........ ............ ....., .. je ....... ........ ........ .......... ...... . ......... ........ ........ . .... .. ........ ....... ... ..... ...... ....... ..... ........ ... .. ...... ....... . ...... ... je ......... .... . ..... . ...... ... y ...... ....... ...... ........... je ........... . ......... ... ......, . ..... ce .. ..... ........ ........ ......... y ...... .......... ..... . ........ ....... . ........ ..... ....... .. .... . ........ ....... je ... .... .......... ...... . ........... . ........... ...... ce .... . ....... .. .... ......... ......... ... ..... .... je ........ ..... ......... ........ .......... . ......... ....... ..... ..... .... je ......... .... ... ....... ......., ....... . ..........., ....... ........ . ........... .... je .... . ........ ........ ... 74. ......... ........ ..... : .... .. ..... .... ...., .... ..... .... ..... . ..... : .... ........ ....... . ...... .. .. .... ..... .. .... ce .... .. je ...... .... 15 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 16 <-- 16 --> PDF |
.... ..... .... .... .......... .. ......... .... .. ......... .... ... ... .... ... ... ....... ........, .. . . ....... ........ ....... .. ........ ............. ..... ....... . ....... ....... ..... . ... .. y ... ..... ......... ......... . .......... ...... ..... ....... .... je ......, .... ....... .. .... ...... (....... .......) ............ . ......., ... .... je . ......... ....... na . ........... .... .. ..... ..... . .... ......... ... 190. ......... ........ ...... .. ce .. ......... y ......... ...... ... ...... ........ .... a ........ .......... ... ......... ........ je y ...... ......... . .... ...... ........ ... je ....... ......... ........ .... y ..... ........ ......... .... y ........ ......, .... ...... ....... ...... ..... .. je ..... .... ...... ..... ........... y ...... . .. ........., ... je ........ ..... .... .... ........., a . .... ..... ...... ce ...... y ... ....., .. ... ...... ...... .. .......... .... .... ......... . ............ ..... ...... ......., ....... .. ...... . ... .. ce ...... ..... ........ .. je .... ..... ....... ........ Ho y .... ....... ..... ce ...... . .......... ........... ......, ... ....... ...... je ......... . ....... ........... ........ ............ . ....... ....... .. ........... . ......... ... je ... .... ....... ...... je ....... ...... ....... .., .... je ...... ...... .... ......... . .... je .......... ... ...... ... .. ce ........ ..... ... .... ......... .. ce ...... ......... .. .... ........ .. .. ... ....... . .... ....... ........ . ...... je ..... ..... ...... ...... ... ....... . .. ........ . ... .. ...... ..... .... ......... ..... ............ ... .... ....... ......., .... .... ...... ...... — .... ....... ........... .. .... ........ ..... ....... .. ..... .... ..... ........ .... .. ........ .... ... ....... .......... ......... ......... .......... ....... ......, ... .. . .... .... .. ......... ....... ......, ... ..... ......... ....... ......... ........ ..... ... ......... ........ ... ....... ............ .... ......... y ...... ....... ....... .... .. ..... ......... .... .. je ..... .... ..... ..... .... ... ........ ......., ... je .. .. ........ .......... ........ y ......... .... .... ....... ...... ......... .. ..... ...... . ....... ....... ... ........ ....... . ...... .. ...... ..... ........... .......... . ..... .... je ...... ........ ..... .... .... ......... ....... ....... ...... ...... ...... .... ........ ..... ....... ...... .... ........ — .. je ... ..... ......., ... .. je .... ...... .. ce ....... ....... .. ....... ..... .... .... ........ ...... ...... . ........ . ... ...... ...... .......... ..... . ..... ......... ..... ..... ...... ............ ...... ......, .. ......... ........ ...... je .... ....., a ..... je ..... . ........ .......... . ......... ...... y ...... ........ ........ .... . ....... ......... .. ......... ........ ...... ...... .. ...., .... .... ........ ..... ......... . .......... ............ .... ...... ........ ...... y ... ........... . ............. ..... ...... ce ........ ... .......... ........... ... .. .. ... ..... Koje .. ...... ... — ...... — ....... ....... ....., .... .... ........ ....... ... ..... .... . ....... ...... je .... y ......... ..... ....., ... ..... ...... 14 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 17 <-- 17 --> PDF |
. ... je y ...... ...... ......., .. je ..... .. .... ce ... ...... ....... ......., .. je .... ... ce .... ......... ..... .... ..... ........ .. ..... .... ......... ... .. ce .. ......... ..... ...... . ....... ........... ..... .. ..... ...... .... ...... ..... je ......... .... ........ .... je ...... .. ............ ..... ....... .. .... . ....... ... ..... ...... .. ..... ... .. je ...... ...... .... ........ ........, ........ no .......... ........ — ........ bona fide .. .. .. ... ....... ...... ..... .. .... ....... . ...... ...... ..... ..... y ...... ....... .... je . ......, ......, ....... . ........ .... ....... „........ ....." ... ..... ...... ..... — ...... ...... ... ........-...... ......... ..... je .. ..... ...... ...... ........ ..... .... y ...., ..... ...... ....., ....., ..... . ......... ...... ....... . ......, ......... ...., ... ... ......... ........, .. ......... ... je ...... ...... ....... ... ...... ..... je ..... ........ ....... ....... . .... .......... 1912. ...... ...... ..... ....... y....... ....... ..... ........ ......... ..... ..... .........., ..... ce ..... ............ .. ...... ...... .... .... ........ .......... .... . ....... ........ ... .... .... .. .........., .... ............. ..... ...... ......, .... .. ..... ....... .... ......... ... ........ ...... ...... .... ........ .... .. ... ..... ..... ...... ........ ... .. .... ..... ........ .. ........... . .... ce .... ......... ..... ....... ..... ...... ...... .. .... . ......., ... .. y .... ... je .... .......... ......... ..... ... ......... .........., ... ... .. ..... ..... ........ ........ ...... ..... ............... ....... .......... .. ..... .......... ... .... . ...... y ...... ´...... ........ ......... ..... ... ...... ... ce ........ ...... ...... .. .......... ....... . ............ ........ ..... . .... .... .... ....... ........ ........, .. .... .. ......... ... ......... ....... ...... je ... ....... . ..... . ....... ...... ..... .. .......... na ..... ..... .... ..... .. ...... ...... ..... ...... .... je ... .... ..... ...... ....... . ...... je .. ...... .. ....... ........... . .............. .... je y ...... .... ....... y ...... ce .... ........ ...... ............ ..... ........ ......, .......... .... ..... ...... ..... ......., a .... ... je ... ....-.... ...... .... ce y ......... ..... ..... . ..... ........ .... ....... je ........ .... ce .. .... ........ — ......... ..... ........ ...... je .. ....... ...... .........., y ............... ......... .... ........ ......... ........ ...... .. ... .... . ...... ........ ..... .... ....... .. ............ .........., ....... je .. ......... .. .. ... .. ..... .... ........ ....., ....... ..... ..... ...... ......, a .. je .... ...... ...... ......... .... ....... . .. ...... .... .. ........ ...... ...... .... ..... . ....... ... ..... . ..... ............ .. .... ce ........ ....., ... ce .... ...... ....... .... ......... ...... .. ........ ....... „........ ....." .... ........ ...... ... .... ..... . ..... ........... ... ........, ...... .. ..... . ....... a ........ ..... je y ...... ..... ......... ..... a .. ......... ...... — . .... je .. .... ...... ........ ..... cnop y .... je ......... ..... ........ ....... .. ..... ........ . ........ 15 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 18 <-- 18 --> PDF |
............ .... y ...... ......, ...... .... ...... ..... .. ...... .......... ....... ...... ..... .. ........ .......... . .......... ......... ...... .... ... y ...... ........ ........... .... .. .... ..... ... ....... .... .......... ....... .... ... je ... ....... ...... ........ ..... ......... ...... ...... .......... ... je .... ......... ...... .. ...... .... .. ....... .... ... ..... ..... ..... ...... ..... ......... ..... ......., a .. no ...... ......... . .......... ......, ... ...... .. ...... ......... ...... ........ ..... je .... .... ....... ... ......... ....., ...... ...... ...... ....... je ........ ...... ..... ......-....... ......., ... ce .... ... ..... ..... .... .. ......... ...... ............ .... y ...... ....... ..... ...... .... no .... ...... ... je ... y .... ... ce ...... .... ....... .. ........... ... ....... ......, ... ... .... ...... ........ ...., ... .. ...... ... ....... ............. ........ ......... ...... ... ce ...... ...... . ........... ....... ..... ......... ......... ....... no ... 23. ..... ...... .. 200 ....... .. ........ ......... ... ... ........ .. ... ...... .....« .... .... ....... .. ......... .... .... .... .. .......... . .. ......... ..... . ... ......... ........ ... ............ ..... ...... y ..... ........ .......... .. ...... ce .... y ..... ...... ........ ....... oprana ... ..... .... ....... .. ..... .. je ...... ... .... ....... ..... ........ ce .. ... .. ............ .... .... . no ..... ... .. .... ....... (...... .. ..........) . .. ... ...... ........ .... ....... .... ........ ....... Ha ............ .... ...... ce y ...... ......... .... .. ........ ........ ........ ......... ....... ... ....... ........ y ......... .... ... ce ...... ....... ....... ...... .. y ........ ...... a ..... ...., ........... ........, ... . ...... ...... .. y ...... ............. ...... .... ...... ...... ........ .... .. ....... ..... .. ......, .. .. .. ...... ........... .. ..... ....... ....... ..........., ... .. ... ........ .............. ... ...... y ...... ......... ...... .... .. ne .... ...... ....... .. ..... ....... .. ........ . ...... ...... ..... . ... ........ ...... je ....... ...... .. ........ .... y ...... ....... ..... .. . .... ......... .......... ...., ..... .... ne ........ ...... ......... ..., ...... ne ce ......, a ..... .... .. ........ ........ .. ..... ....... ..... .......... ........... ...... ............ y ....... ....... .. ce ..... ...... .... . ......... .... ....... y ..... ...... ......, .. .. ce ....... ............ ..... ......... .... ...... ............ .... .... ce .. 1922. ...... ..... ..... . ... ........ ......... ............... ........ ..... ...... ...... .. ........ ... ...... y .... ... .... ...... a .... je ..... ..... . ....... .. je ... .... ..... ...... .... je .. ....... .......... ........ (.........., ........., ......, ......, ............, ..........-.......... ......... . .........., ........ . ......., ....... ............ ... ........ ... je ...... ... .... .. .......... .... .. ....... ............. ....... ....... .. ............ .... ......... .. ... 1. .... 2. ...... . ............, ... ..... ce .... .......... . .... .... .. 16 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 19 <-- 19 --> PDF |
.... ........ ..... .... ce ....: „....... .. .... . ... ...... je ...... .. .... ... .. ..... ........ ........ . y ...... ..... .... ............. a .. .... .... .... ..... ......... ..... ........ ..... ............". .. ..... .... y ...... ...... .... y ..... ......... ..... ........ ..... ............ .. .... .. ...... ...... ....... ... .. ...... ....... ......... .. ..... ......... ... .. .... y ...... ...... ..... ......., na ..... .... ..... .. no .... ...... ....... ......., a .. je ........ .. ...... .........., ........ . ........... ........ . ...... . ............ .... .... je ........ ...... ......... ..... ...... .. .... . ...... ........, a .. je ...... no ........... .... .. ............ .... . no ...... .... je ... ..... ...... .. ............, ..... ...... ...... ....... ...... ......... ...... y ...... ...., . ....... .. ......... ........... .... ..... .... . .. ......... ....... ....... ....... y ...... ...... ......... y ..... ......, ............ .... y ...... ...... ..... je ........ .......... .... ....... ............ y ....... ...... ce ..... ........., a .......... ............, .... je ......... ..... ....... .......... je ..... ............ .. .... . ........ ...... ..... ....... .. ....... ...... y ....... .... ... ...... ...... ....... ..... ....... . ..... ......, .. ce ..... ..... .... ...... ........ ........ y ........ ...... ...... y ......... ......... . ....... .. .......... ....... . .. ......... .........., ... . .. ... ............. ............... ............ y ....... ........, ..... ........ .... .......... ............ .. .. ..... . ..... .... . ..... ....... ......... ...... . .... ......... .... . ........ ......, .. je y ...... . ............ .... .... .... ......... ...... ........ ....... . ........ ........... — ........ ... .... ..... ........ ..... ......... ...... y ......... ......... ........... .... y ...... ...... ...... je no .... ....... ... ..... 12. ...., ... .......... je ..... ....... ....... ..... ........ ...... ...... ...... 14. ..... . ......... ........ ....... ........ ....... ..... ce ......... ......, .......... ....... ........ . .......... .. ......... .........., y ...... .. ce .... ...... : ... 123. ..... : „... .. .... ....... .... .... .. ...... .. ......, .... ..... .. .. ...... AKO .. .... .......... ... ...... ..... ..... .. ce .... .. ... ........ ....... ....... .....* A .. .... ....... ..... .. .. .... a ... ce ...., .....-.. .. .. ...., .. .... .. .. ...., ..... .. ..... ..... .. ..... ....". ....... .. ........ ....... .............. ....... ...... .... .. ..... ..... .... . .... ...... .. ce ......... .......... .... .... .. ..... ....... ........... .. ..... ..... .......... je ....... .......... ...., ... y ...... ......, .... .... .......... ......... .. ...... ......., ... . .. ........ ..... .. ............ ....... ........ ........ ..... ..... .. ..... .... ...... je .... ............. Jep ..... ...... ........ ..... ..... .... ce ........ ..... ..... ......, ... ce .. ..... .. ... ...... ....... ........ . ......... ce .... .. ce .......... * ..... ..... ........ . ...... . ....... 17 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 20 <-- 20 --> PDF |
.. ..... ........... .. .. .. ...... ...... ........ ...... . ....... ..... ...... ..... ...... .. ........ . .. ........ ...... .. ...... ce .... ..... .. ...... ....... ....., ...... ...... ....... .......... .... .. ...... ........ .. ........ .... .... .. ........ .... .... je .... .... ...... ... ............ ..... ...... ........... .... ..... .... y ....... ......... ....... ........ ...... .. y .... ......... .... .. ....... .......... ........ ......... .. ............ ...... . .... je ..... .......... ...... ........ ..... ....... .. ........ .......... . .. .... ...., ... .... . .. .. ...... .. ...... ........ ...... y ........... ...... .... ...... ........ ..... ........ .. ....... .. ..... ...., ..... .... ........ y ......... ......... ..... ....... ... .......... ....... je ....... ..... . .... ...... .... ....... ...... ........ y ...... ......, ........ ..... ..... ......... rope. Ha ............ .......... .... ce ........ .......... .... ... ... .... ...... ............ ......... ..... je .... ...., .......... .... ........ ... ....., ........... ...... .... .... y ........ ........., .. . ... ... ce ......, .... . ....... ...... ...... ........ ...... je ....... a ...... ...... — y ........ .... ..... ...... .... je ... ........ ............ ............ ....., .. je ..... ..... ...... ..... 9 ...... y ..... ..... ...... ............, ..... je .. ..... ......... ... .... ....... y ............ .......... ...... .... .. .... .... ..... ........ ..... ..... ... .... .... ..... ......... ... .. .... .... ......... a ..... ... .. je ..... .... ....... .......... .. ..... . ....... .... .... ..... ...... . ..... ........ ....... ............ ....... .... .. ...... ................... .......... ......... . .... ce .......... ....... .. ....... ........ ......... ......... ... .......... ...... .... je .... .......... ......... ......, ... .... .. ..... 14. .... ......... ...... ..... y ..... ......... . ......... ...., .. ....... .... je .......... ....... ... ......... . ......... ce .......... y .......... ........ ........... . .... 16. . 17. .... ........ .. ....... ....... ..... ...... .. .... ......... .......... a ........ .. ..... ..... ....... .........., ......, ......... . ............. Ha .... ......... y ......... .... ....... ..... ...... .. ..... ........ ....... y ..... ...... ...... .. ..... ....... ..... ..... . ...., . .. ... .... .. ... ..... .. .... .... .. ..... ....... ......... . .... 18. .... ...... .... .... ........, ... je .... ...... .......... ...... ............ .... ........ ..... je y .... 18. .... ..... 100.000 ....., .... ........ .. ......... ... 90.000 . .. .. ... ... ....... ..... ......... .. ........ ..... y ...... ........ ....... . y ....... ...., ... .. .. ...... ........ ... y ...... ........ ...... .... .... ..... .... ce ...... ..... .. ......... ........... ...... .. .......... .......... .......... je ...... ....... . ... je y ........... ... .... ...... ...... .. ....... ....... ...... .... ....... ...... ...... ...... ce ...... ....... ........... ... .... .... ........ ...... ........ ...... ..... ......... ...... ...... ...... .. ........ ........ .......... ...., .. .. ..... ... .... . ......... .. ...... ........... ......, .... .. ce 18 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 21 <-- 21 --> PDF |
...... ...... .... ....... .... je ..... .... .........., ...... je .......... ......... .... ......... . .......... . .... je ..... ...... ..... ...... ..... ........ ......... . ......-........... ....... ..... ...... .... ce ........ ... ........ ...... ...... ...... ........... .... y ...... je ........ ..... .... ....... ........ . ........ ......... ....... ....... . .... ........ ..... ...... ...... ... ......... ......... ........ y ...... .. ....... ....... ..... ....... .. ........... .. .... ..... ........., ... y ......... ...... ........... ........ .... ........ je ......... ........ ..... ..... .... ........-......... ........ .......... .... ........ .. .... .. .... ........., ... ........ .... ... .... ........... .......... .... ......... je ..... .......... y ....... .... y ..... ...... ...... .. 1200 ...... ......... ....... . .... .... .......... ...., .... .. ......... .. ....... .......... ....... ce ............. ..... ...... y .... je .......... ...... ...... ........ ... . ...... ...... .......... y ...... ...... .... ... ......... .. .......... ........ .... ce ...., .. ....... ........ ... .. 70% .. ...... ........ .. . . ... 2,500.000 ........ .. ... ........ ............ ce .. ... : ....... .... ....... . .......... 230—250.000 . ...... .......... . ....... .... .... ....... . . 600.000 „ ...... . ...... .... .... ..... .. .... .... . ...... 800.000 „ ...... 100.000 „ .......... ...... 670.000 „ ....... ........ ....... ...... ..... ......... ......... ........ . ...... ..... ....... ........ .......... ....... ...... .. 1600—1700 ....... ......... ..... je .......... . ....... . ........ ...... .......... .... ....... je ...... ..... ..... .......... ......... .... ce, .. ....... .... ... ..... .... .... ... .. .... ......... ....... ..... ........... .... .......... ...... .... .. 700.000 ........ ... .. .... .... ....... .......... ...... ...... . 800.000 ....... ...... ......, .... ..... .. ....... ...., .... .. ce .... ......... ......, .... ..... ..... ........... ......... ....., a ..... ...... ..... ....... ..... .. 1,400.000 ......., ...... ce ..... ....., .. ... ...... .......... ...... y ...... ....... .. ... .. ... ..... ......... .... ......... ......, .... ..... ........ ......... ..... .. .... ...... .......... ........, .... .. ........... . ....... .. ........... ....... ..... . ........., .... ...... ........ .. 700.000 ....... .......... ......, .... ce ........... ...... ... ......... . ..... ......... ........ ... .. ...... ........ .......... .. . ........ ....... ......, .... ce ...... ..... ......., ..... .... .. ...... ... ...... . ... ....... ........ ........ ... .... ........ ...... ...... ...... y ..... ......... .. ........ ........, no .. .... ......... ............ .... y ........ ...... .. ...... ..... ...... ..... ... 80%—90% ...... . .... ... ...... . ....... ..... ...... . ......... ...... ...... .. y ....... .... . ........ ..... tie ......... ..... ...... ..... .. ...... ........ ...... ce y .......... ..... ..... ....... 19 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 22 <-- 22 --> PDF |
......, .... ce ........ Ho .... ............ .... ...... .. ...... ........ ......... . ......... ....... .... ce .. .... ... ...... ....., ...... .. ........ .... . ...... ...... y ........ ....... ......... ce ....., .. ce .......-...... .......... ..... .. ....... .... . .. ... ........... ......... y ...... ...... ........ ce ...... .. ...... ............ y ...... .. ce ........ ......... ........ ........... ...... . ....... ...... .... ......... je .......... ... .. .... y ....... ........ y .... ......, ... . .. .... ..... ....... .......... .... ...... y .... ...... ..... ....... .. ... y 1925. .... ...... ce ........... ...., .... je .. ......... ..... ........ ... ......... ......... ........ .... ce ..... ..... ....... .. ..... ..... ........, ...... je ........ .. ........... .. .... ... je ........... ...... y ...... ...... ..... ..... ....... . ....... .. ....... ...... ....., ... ....., ... .. ........ ......... ......... ... ...... .... ....... ........ .. ............ ..... ..... ce ....., ...... ..... ....... ......... ......, na ..... .... ....... .. .... ce ..... . . .. . .. .... .... ........ . ...... je .... ........ ....... .. ..... ...... ...... .. ......... ..... ...... ..., ... ......... .. ...... .............., .... y ........ ........ ......, na ..... .... ..... ....... ..... ... y ........ ..... .... ....... ...... ...... ...... ..... ...... ............ ......... ......... ....... ... ........ ............. ..... ... . .... je ........... ...... ....... ...... ... .... ....., .... ce .... ...... .......... ....... ce .. ........ ........ ............ .. ........... ......, .... .. .... ........ ......... ...... .. ............ .. ..... ....... ........ .... ........ .. ........... .... ......... ....... ......... .... .. ..... ...... . ... ...... ....... y .... ........... ....... ......... ....... ... ........... ....... .. ...... je ..... ....... . ........... ........ ... .. y .... ....... ........ ...... ..... ......... ... .... ce ........ . ......... .... ....... .. ....... ...... ...... y ........ ...... .... ........ ........ ........ . ......... .. ..... ..... ..... .. ..... ............... ...... ... ... ........ ........ .. ..... ...... ........... y .... ....... ... ce ............ .. ...... ....... .... ........ . ........ ......... . ........ ..... y ... .......... ......... . .......... ....... ... ce .. ........... .... ..... . ....., .... .... ... y ...... ....... ......... .... . ... ... ....., ... ...., ... y ..... ...... .... ..... .......... ........ .. .......... ...... .......... ....... ........... ..... ........ ...... ...... .... ......... . .. .... .... ....... ......... ..... ....... .... ......... .... ..... ......... . ....... ........ ............ ...... ...... .. ..... ... ...... ...... ......., a .. .. .... ....... ..... . ...... .......... ............... .... ..... .... ....... ........... je ......... ......... ..... ........... je ...... .. ........ .. 316 ........ .. .. ........ ....... .. ..... ....... ..... ............ ........ .. ........ ..216... 20 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 23 <-- 23 --> PDF |
...., .... . a je ........ ......... ... ...... ...... .... 100 ....... ...... ........ .. ........... .... 316 ....... ........ je 324.000 ....... Ha ..... ...... ..... .... ........ je 1025 ....... ... ce ........ ..... .. 100 ....... ...... ... ........ ......, ........... ....... ....... ....... je 3240 ....... .. .... 316 ....... 126 ....... je ....... ......., a 190 ....... ............ .... . ......... ..... ..... .... ......... ........... ........ je ... ....... 114 .... ...... ...., .... ....... . ...... y ..... ..... ... ......... ........... ...... .. y ....... ......... ..... y ...... ........ . .... .............. ....... ........... ....... .. ....... ....... je ..... ......... ......., ........ (Ailanthus), ........., ....... ....... . ....... .. ........ .. ..... ..... ..... ...., ......, ..... ...., ..... . ..... ... ...... je .... ... y ....... ........... ........ .... ....... .. .... ...... .. .. .. 1919. .... .. 1927. ...... je ......... ...... 100 .... ... ....... ...... ........ 11 ....... ....... .... .. ............ .... y ...... ...... ... 14 ....... ...... ..... je ...... .... .. ...... .. 9 ...... ........ 7 ....... ...... ....... ... ..... .. ..... ...... ...... ....... .... .... .. ... ...... ......... .........* ...... ...... .... .. ........... ...... y ...... ...... ......... je ...... ......., .... ....... .. ..... .. ........... ........-....... ...... .... ce .... ........... ....... ..... ......., a ..... .... .... . ..... .... .......... ..... ........ ... ..... ....... ........ y ..... .............. y ........... ......... ...... ..... y ............ ...... .... ... ......... . ....... ....... . ....... ...... ...... .. ........ . .......... ........ ....... je ..... ......... . ....... ...... ...... je ...... y ...... . y ......... .. .........-......... .......... ........ .. ..... .......... .... ....... .. ......... ....... y ...... .. ...... . ........ ........... .. 80%- . ....... ......... ....... je ..... 240,0. . ....... ......... ........ ....... ... je 39%´ .... ........ je ......... . .. .......... ....... .. ..... .. ce .. .... ........ .... ... .. ..... ...... ...., ... ..... .. .. ......... ...... y ......... .... ..... .... y .......... ............. .......... .. ......... ...... y ....... . ..... ..... ....... .. .......... . ....... ......... ........ .. .... ........ ... ........, ........ . .. ..... .... y ....... ...... ....... . ...... ..... ...... y ......... .... ce ........... ... ....... ....... .... ........... y ......... .. ............. ......... ..... je ....... ...... .. ........ ....., ........ ...... ........., .... .... ... ......... .... y .......** .... ce ........, .. .. ... ........ ... ........ .... y ....... ...... ..........., .... . y ...... ...... ... ... ......... .. .... ce ......... .. ..... * .......... ........... ..... .... ...... y ..... ....., ... ........ .........., ...... .. ....... ....... .. ce — ........ ...... — ...... ........... .... 670.000 ....... ....... ....... .. ......... 60.000 .... .......... ** .... . .... ..... : „........... y ...... ......" ........ .... 1926. .... — .......... 21 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 24 <-- 24 --> PDF |
..... ...... ....... ........ je, .. ce ... ... ... ......... .... y ...... .....^.. ..... .. ........... ...... . ....... ......, ... ...... ... ....... ......... Taj ..... .. .... ..... .......... ...... .......... ..... .... ...... ... ..........., ... ........... ...... y ...... ......, .... ...... .... ...... ........, ... . ....... y .......... ...... . ..... .. ........ . ........... ............. . ......... ........ ....... .... .... ce ....., .... ce ....... ........... ...... ....... .. ....... ............. ...... ... .... ...... ...... je ..... ........... ................... ......, ........... . ........ ...., .. .......... . ........... ........, .... je .... ..... ...... ........... ....... ..... ....... .... ......... ........... .. ...., .... ........ ........ ............ ............ . ...., ..... .. ........ . ...... .. ........... ...... .. ...... ............ .... . ....... . .. ce ....... .. ...... ............ ...... ........ ......... ..... ........ ............ ... ........ ........... y ......... .... ..... ......, ... ........, .. ..... ... ..... ........ ...... ...... . ........ Ha ........ ......... .... y ...... ....... 24 ...... ......... .. 8 ....... ........ ........ . ........ ........... .. 3—3,500.000 ....... ........ ....... .. ....... ......... ...... ce ...... .......... .... ...... ........ ....... je 1913. .... y ......... . ...... 1919. .... ..... y ...... 1922. ...., a ...... y ....... .. 1924. .. 1927. .... Ha ....... .... y ...... ...... .... ..... ....... .. .... ... ....... .... ... je ............. ..... ...... . ....... .. ........ ............ . ......... ............. ........ .. .............. ......., no ...... ce ....... .... ..... .............. ............... ......... .. ...... ce .. ....... ...., ... .. ... ..... ......... ....... .. ...... ... .... ........... ............. . ...., y .... ..... .... ce .. .... ... .......... ....... .... no ........ ........ .......... .... .. ........ .............. ....... .. ..........-......... ...... .... .. .......... .. ..... y ........ ..... ...., .. ......... .... . ................... .... ........ . ...... ............. .... y ...... ...... ........ je .. ...... .......... Ha ..... ..... ..... ........ y ...... ........ . .......... .. ........... ......, a ..... ..... ..... ........ ......... ...... y ....... ........... ... ...... ..... ...... ........ ........ ........ ............. . ...... ............. ..........., ..... .. .... .... ........ ......... ...... ....... y ............. je ...... .... .......... ..... .. .......... .... y ..... .... .... ......... ce .... .. ........ .......... y .... ......... . ....... ..... ... ... ....... ........ ....... ... 40 ........... ........ ........, .. ...... ce ......... .... .. ....... ...... ........ ............. ..... ..... .......... ..... ...... ............ ........ ...... .......... je ....... no ...... ......... y ........... . .............. ........., .. 1913. ....... ..... ... ...... .... .... ........... ....... ......, ... je ... ...... ........ ......... ....... no ..... ........ ......, .... je ... ....... . ........ ..... .. ... .... y ........ ....... ......... ....... ........ je ...... .... no .......... ..... ......... ...... .... .... .. .... ......., ........, ..........., ....... . ......... ..... 22 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 25 <-- 25 --> PDF |
. ....... ... .. .... .... ......., ... je .. . ....... 1919. ...... .......... ......... ......., no ..... ... .... ..... ...... ....... ... ce .. ...... ............. ..... ...... .......... 1918. ...... .. ... ........ ...... y ......... ........ .. 1919. ...... a y ..... ce .......... ........ ....... ......, ...., .. ..... ..... y ...... ...... 14 ....... ...... ... .. ...... ........ ........... ........ ....... je 1919. ...... a ......... y ......... 1922. ....... .......... ....... ...... .. .... ....... ..... ....... no 100—150.000 ....... ....... ........ . .... . .... ce ...... ..... ......., .. ce ...... .... ...... ......, .... .. ... .... ........ ..... .......... ........ .... .. .......... .......... Les forets de la Serbie Méridionale. L´auteur secrétaire de la Direction des Forets a Skoplje (Uskub) donne une description de l´économie forestiere de la Serbie Méridionale. L´administration des forets n´a pu en neuf années reboiser que 100 hectars d´une totalité de 670.000 hectars a reboiser. Rédaction 23 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 26 <-- 26 --> PDF |
ANDRE PERUŠIĆ NEPOTROŠNE ŠUMSKE GLAVNICE I VANREDNI PRIHOD.* U U broju 5. Šumarskoga Lista od g. 1926. izvolio se gosp. profesor dr. Gjuro Nenadić osvrnuti na onaj dio moje rasprave o Krajiškim Imovnim Općinama, koji se odnosi na njihovo uređivanje uopće, a na egzistenciju nepotrošnih glavnica i vanrednoga prihoda napose, jer „da moji pogledi, predloži i zaključci u tom pitanju nisu ispravni, te da je potrebno stvarno i objektivno prikazati stvar, da se ne bi moji pogledi smatrali teorijski ispravnima. Raduje me, što se na ovo moje razlaganje osvrnuo profesor uređenja šuma, dakle jedna od najpozvanijih u tom predmetu ličnosti. Zbog preopterećenosti u službi nisam dospio, da se ranije osvrnem na spomenuti članak i prigovore. Kako ne bi suviše zamarao čitaoca, osvrnut ću se prije na nepotrošnu šumsku glavnicu i na vanredni prihod. U zasebnom članku osvrnut ću se na umjereno sastojinsko gospodarenje u komunalnim šumama kao i na sve ostale primjedbe gosp. N. Ovakova je razdioba materijala preglednija i bolje odgovara prirodi stvari. G. prof. Nenadić izvolio je (str. 302. Š. L. 1926.) napisati, da ja poričem »pravni i moralni osnov za opstanak nepotrošne glavnice Jmovnih Općina«. Ovakova stilizacija ne odgovara ni formalno ni stvarno. Ja sam porekao egzistenciju izvjesne nepotrošne glavnice Brodske Imovne Općine, jer za to nije ona imala pravnoga ni ekonomskoga, dakle bitnoga uslova. Moral nema s ovim veze niti sam to igdje spomenuo. Ne radi se dakle o svim Imovnim Općinama već samo o izvjesnoj nepotrošnoj glavnici jedne Imovne Općine, a to je velika razlika. Nigdje nisam negirao sam opstanak nepotrošnih glavnica. Ni o kakovoj kontradikciji nema govora! Ja sam napisao ovo: »I ako je za stare hrastike iz uređajnih razloga a s obzirom na buduće uređenje šuma neuputno, da se izdvoje i za njih sastavi jedna posebna gospodarska jedinica, ipak nema opravdane zaprjeke, da se obuhvate kao jedinstveni uporabni objekti i po nalazu o vrijednosti i izdržljivosti sastavi pro domo osnova o iskorišćavanju onih jedinica, u kojima se pojedine hrastove šume još nalaze«. * Ovaj je članak stigao prekasno za posljednji broj »Šumarskog: Lista« u g. 1927. pa ga donosimo tek u ovom broju. Stojeći na gledištu objektivnosti i poštujući svačije slobodno uvjerenje, rado ustupamo mjesta svakoj kritici, koja je strogo stvarna. Uredništvo 24 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 27 <-- 27 --> PDF |
Gosp. N. piše, da sam upao u kontradikciju, što u početku te rečenice ističem, »da je iz uređajnih razloga neuputno stare hrastike izdvajati od ostalih sastojina« a dalje da dopuštam, da »nema opravdane zaprjeke, da se obuhvate kao jedinstveni uporabni objekat«. Gosp. N. kao da ne voli citirati sve, što se mora citirati, o čemu ćemo se i kasnije uvjeriti. Svaki savjestan čitalac opazit će, da je gosp. N. izostavio drugi sastavni dio te rečenice, po kojoj se vidi, da se ima pro domo, dakle u granicama već postojeće gospodarske osnove sastaviti ad hoc osnova o iskorišćavanju onih jedinica, u kojima se pojedine stare hrastove šume još nalaze. Radi se dakle o relativnom i apsolutnom izdvajanju starih hrastika. Nadalje riječ »neuputno« nije isto što i riječ »opravdano«. Kad bi mi rekli: »iako je neopravdano«, »ipak nema opravdane zaprjeke ...« i kad bi zagovarali apsolutno izdvajanje hrastika, moglo bi se govoriti o kontradikciji. Ovako moramo reći, da nas gosp. N. nije shvatio. Krive premise, kriva konkluzija! Natpis »jedinstveni uporabni objekt« za stare hrastike nisam upotrebio u smislu separacije već unifikacije postupka. Što su po navodu gosp. N. »hrastike odnjegovala stoljeća i u amanet ostavila današnjoj generaciji, da i ona za potomstvo nešto ostavi«, to su sentimentalnosti, koje u realnom životu ne igraju uloge, jer šumarstvo je privreda, realnost, proza. Daljnja napomena gosp. N., da bi u ovakovim slučajevima, gdje se moraju stare šume u kratko vrijeme iskoristiti, trebalo stvoriti zaklade za korist budućih generacija, dobra je. Ponavljam, da to treba učiniti od višaka ukoliko ih ima. Ukoliko se ne radi o višcima, stvarati zaklade značilo bi uskraćivati sadanje generacije, a to ne bi bilo pravedno. Moja rasprava ne bazira na hipotezama i eventualnostima. Ne razumijem, zašto je gosp. N. izvolio napisati, kako moja »rasprava pogoduje sadanjoj generaciji u neograničenom uživanju tako velikih i vrijednih dobara, kao što su stare hrastove šume«. — »Neograničeno uživanje« zaista je malo preširoki pojam za navode u mojoj raspravi. Pravoužitnici danas zaista još uvijek rasipavaju drvo, jer su kulturno i ekonomski zaostali. Ali priznajmo i to, da seljak u posljednje vrijeme ipak počinje štediti. Mi ga zakonskim sredstvima prisiljavamo donekle na štednju, a potpuno će ga prisiliti samo kultura i nužda, a to će biti s vremenom. Na str. 561. napisao sam: »Obratno, skraćeno uporabno doba zbog starosti, slabije kvalitete i teže izdržljivosti neke hrastove šume neka se kao prehvat užije na račun budućega gospodarskoga razdoblja«. Gosp. N. drži, da se teorijski ne može govoriti o »skraćenom« ili »neskraćenom« uporabnom razdoblju. Nisam teoretičar u stvarima uređivanja šuma i vjerujem, da to teorijski stoji. Poslužio sam se uređajnim izrazima, kako smo ih zatekli u službi za to, jer se inače ne bi mogli razumjeti. Kod brodske Imovne Općine jest operisanje sa »skraćenom« uporabnom dobom starih hrastika vrlo važno. Ono je bilo, a možda je i danas, temelj gospodarskih osnova. Pošto hrastici kvalitativno propadaju, skraćeno je njihovo vremensko iskorišćavanje, jer se nije mogao bez štete za vlasnika šume provesti ni približno neki razmjer a kamo ii poredaj dobnih razreda. Drugoga izlaska nije bilo. Tu su osnovu preispitali i odobrili oni šum. stručnjaci, koje gosp. N. velikom pohvalom ističe. Mi nismo bili saglasni ni sa duhom osnove ni 25 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 28 <-- 28 --> PDF |
sa metodom uređivanja. Zato smo i napisali predmetnu raspravicu. Zbog boljega razumijevanja služili smo se i tehničkim izrazima postojeće osnove. Nastojao sam, da ostanem, koliko je moguće, na terenu nauke uređivanja šuma. Rekao sam za stare hrastike: »Nema opravdane zaprjeke, da se sastavi pro domo osnova o iskorišćavanju onih jedinica, u kojima se pojedine stare hrastove šume još nalaze«. Ovu moju težnju, da se stani hrastici izdvoje i s njima posebno postupi, kao da gosp. N. ili nije zapazio ili nije razumio, iako smo se ovdje našli kod isti misli. Iznenađuje nas kritičarev novum, da stari hrastici ne čine sa mladim hrastovim sastojinama gospodarsku cjelinu u smislu nauke o uređenju šuma. Nisu to znali ni naši predšasnici kod Brodske Imovne Općine i za to su sastavili gospodarsku osnovu na slaboj podlozi. Dosad sam držao, da jedna gospodarska osnova čini jednu uređajnu, gospodarsku cjelinu i da se ti pojmovi poklapaju. Smatrao sam, da ima teškoća s uređajne strane u tom, da rastavimo mlade i srednjodobne hrastove sastojine na suvislim površinama i da stare hrastove šume izlučimo iz pojedinih jedinica i sa njima posebno gospodarimo pa makar su prostorno rastavljene. Zato ne razumijemo, kako nam gosp. N. spominje kontradikciju. Ja sam ranije uživanje starih hrastovih sastojina nazvao prehvatom na račun mlađih dobnih razreda, a kod toga i ostajem, na što ću se još osvrnuti. Ukoliko i teorija o uređenju osporava svaku vezu mladog hrastika sa starim, otpada i svaki razgovor o prehvatu u starim hrasticima na račun mlađih dobnih razreda. Gosp. N. ustvrdio je naime, da po svojoj konstituciji (treba reći konstrukciji) prestari hrastici i mlade sastojine nemaju ništa zajedničkoga do imena. Ne mogu se pozvati na autoritete uređenja, niti mogu da ovo specijalno studiram, jer za to nemam vremena, ali, moj; se šumarski razum ovomu protivi. Kako da niži dobni razredi u hrastovim šumama nemaju ekonomski nikakve veze, ništa zajedničko sa prestarim hrasticima zbog njihove fiziološko-tehničke osebujnosti? Naši predloži išli su za tim, da se smjesta prekine sa vršenjem propisa sadanje gospodarske osnove kod Brodske Imovne Općine u starim hrasticima i da se u granicama postojećih osnova sa hrasticima gospodari ne samo sastojinski već s t a b 1 i m i č n o, kako bi se na što duže vrijeme protegla njihova sječa, a taj vremenski period ima biti u kauzalnoj vezi s faktičnom vrijednosti drveta na panju. Ovo smo u knjižici dovoljno ilustrovali t. j. da se s njima naročito postupa do kraja upotrebe. Prema tomu za kontinuitet iskorišćavanja prestarih hrastika ne mora biti odlučna samo njihova fizička starost i propadanje, kako to gosp. N. piše. Gosp. N. ispravlja moju konstataciju (str. 563.), da »vrijednost starih hrastika ne raste«, dok (str. 636.), da dalje tvrdim, da je »slavonska hrastovina sve skuplje drvo«. Gosp. je N. prebrzo pročitao moju raspravicu. Citat sa str. 563. nije moja konstatacija već konstatacija uređajnog zapisnika i podataka gosp. Agića (Š. L. 1905. br. 11). To je sve malo niže u raspravi spomenuto. Na str. 636. ustvrdio sam, da je stara slavonska hrastovina sve vrjednije drvo, i da je treba oprezno iskorišćavati. Nije dakle bilo razloga da se ovdje ma što ispravlja. Iz rasprave: »Slavonske stare hrastove šume« od gosp. Metlaša (Spomenica 1926., str. 416. i dalje), vidimo, da je cijena hrastovim počela 26 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 29 <-- 29 --> PDF |
osjetljivije rasti od g. 1910. dalje. Iako starih slavonskih hrastika sve više nestaje, ne raste hrastovini cijena u očekivanom razmjeru, prema nacionalno-ekonomskom zakonu o potražnji i ponudi. Pošto je nepotrošna glavnica Brodske Imovne Općine u visini od cea 36,500.000 zlatnih kruna (god. 1917.) propala, misli gosp. N., da je uprav zbog te propasti naš otpor protiv vanrednoga prihoda a potom i protiv nepotrošne šumske glavnice. On to samo misli, a to nije dosta. U kritici treba svaku tvrdnju dokazati, a to gosp. N. nije učinio i ne može učiniti. Propast nepotrošne glavnice dala nam je povod za razmišljanje o naravi i postojanju vanrednoga prihoda i njegovoj aplikaciji na naš slučaj. Raspravljali smo samo načelno. Nije nam bila nakana »rekriminirati čine« bilo pravnih ili fizičkih lica, koja su morala pisati ratne zajmove za vrijeme svjetskoga rata. Sve je prije nego rekriminacija, ako sa par hladnih redaka prikažemo sudbinu nepotrošne glavnice, ne dirajući nikoga. Nama je bilo pred očima, da se pokaže, kako je s propašću te glavnice znatno umanjen imetak Brodske Imovne Općine i kako je nastalo toliko poremećenje u prihodima, da je postojeća osnova postala pravno i gospodarski bez valjanosti, te izbila potreba glavne revizije. Isto tako ne razumijemo, zašto gosp. N. drži još manje »opravdanim tužiti se danas, što Brodska I. O. prima kamate u papirnatim dinarima, koji su isto tako mnogo manje vrijedni od zlatnih dinara.« Ovo je samo jedna konstatacija, upoređenje sa pretrpljenim gubitkom u gospodarstvu, jer vlasniku ne može biti svejedno, primati 27.000 Din. u papiru ili 600.000 kruna ili dinara u zlatu u ime godišnjih kamata. Kakva je to rekriminacija? Iz ovakovoga pisanja kritike svaki trijezan i hladan čovjek mora da zaključi, da mi gosp. N. nešto predbacuje, »jer rekriminiram prošlost«, jer s takvim raspravljanjem nanašam štetu Imovnim Općinama, čiju je »upravu danas zbog poratnoga mentaliteta proužitnika teško voditi«. Ja naprotiv o tom ovako mislim: Pravi taksator mora da posluša svoga učitelja iz uređenja šuma, koji mu kaže, promatraj svaku promjenu u tvojoj šumi, pogotovo svaku promjenu u imovini, sve bilježi, studiraj, upoređuj, kako bi na istinskim podacima iz prošlosti mogao da gradiš sigurniju budućnost. Mislim, da nije rekriminacija prikazati u par redaka prošlost, razvitak i propast nepotrošne glavnice i kamata. Zar to nije prvi zahtjev kontrole gospodarstva? Ostavimo lične osjećaje u polemici o tako realnim poslovima, uzmimo olovku u ruke i računajmo! Više je Imovnim Općinama naškodilo nedostatno i nepravilno uređivanje šuma nego mnoge sjekirej sve ma kako istinski i objektivno pisane rasprave o Imovnim Općinama! Prelazimo navanredni prihod. Ja sam (str. 631. i 632.) napisao ovo: »Ne stoji računanje sa vanrednim užitkom u finansijskom gospodarenju; ne postoje vanredni užitci ni nepotrošna glavnica, već se radi o predhvatu.« Gosp. N. na to tvrdi: »To je mišljenje iz osnova pogrješno. U finansijskom pogledu iskorišćavanja šuma postoji vanredni prihod u punoj svojoj mjeri. Ta to proizlazi iz pojma definicije vanrednog prihoda, koji nastaje: ako je zbiljni etat veći od normalnog zbog suviška prezrelih starih sastojina; ako se ophodnja skraćuje, zbog čega je zbiljna drvna zaliha veća od normalne; 27 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 30 <-- 30 --> PDF |
ako se visoki šumski uzgoj pretvara u srednji ili niski i t. d. A zar ne siječe danas Brodska I. 0. prestare sastojine, koje reprezentiraju veliku vrijednost i to daleko veću od vrijednosti normalnih sastojina, koje se uzgajaju u 140-godišnjoj finansijskoj ophodnji? U toj1 razlici vrijednosti postoji i te kako vanredni prihod, a o prethvatu tu nema ni govora, jer se prethvat može principijelno da odnosi samo na sastojine, koje bi u uređenoj šumi došle na red za sječu u najbližoj budućnosti.« Ponovno priznajem, da se ne bavim teorijom uređenja i ne mogu, da se služim sa citatima raznih autora, već ponavljam, da sam imao pred očima u prvom redu Brodsku Imovnu Općinu i da sam to propustio naročito dodati u citiranoj tvrdnji. To činim ovim i nema razloga ne priznati i vjerovati, da vanredni prihod postoji kod svake vrsti gospo darenja uopće pa i kod finansijskoga, u koliko takovoga zaista i ima. Ukoliko nema, ne postoji. Baza za moju tvrdnju, da u šumama Brodske I. 0. nema vanrednoga prihoda a prema tomu ni nepotrošne glavnice, bio je Naputak za sastav gospodarskih osnova odnosno programa kao prilog C. k §-u 29. Naredbe bivše hrvatske vlade od 23. travnja 1903. (§ 36.) Nisam dakle ustvrdio ništa novo, već sam nastojao, da svaku stvar postavim na svoje mjesto. Ja ću ovom prilikom sastaviti definiciju vanrednoga prihoda nave denu po gosp. N. sa onom iz §-a 36. i reći, da vanredni prihod nastaje, ako je ustanovljeni godišnji prihod (etat) neke gospodarstvene jedinice veći od normalnoga bilo iz kojih razloga; kod skraćivanja ophodnje; kod pretvorbe uzgoja visokog u niski ili srednji, ako se šumska površina trajno otuđuje šumskoj kulturi; drvna masa sa prosjeka, koji su izlučeni kao posebni odsjeci, kao i sa onih površina, na koje nije uzet obzir kod ustanovljenja prihoda za dotično desetgodište. Ispravio sam dakle i definiciju gosp. N. u pogledu starosti sastojina, izostavivši riječi »zbog suviška prezrelih starih sastojina«, jer zbiljnji etat može biti veći i u mlađim dobnim razredima, dok u prezrelim starima ne mora. Jer n. pr. u prezrelim starim hrastovim sastojinama ne mora po jedinici površine biti suvišaka drvne mase, dapače, ja sam se u svojoj radnji pozvao na izvještaj interparlamentarne komisije od god. 1869., koja je konstatovala, da te, već i onda prestare hrastove šume, nisu imale normalnu drvnu zalihu po jutru. Qosp. N. tvrdi, da imaju! Tvrdnja pomenute komisije bazirala je na utvrđenim podacima, a te podatke nije gosp. N. do danas nigdje, pa ni u osvrtu na moju radnju, oborio. Ja ću mimo toga dodati još samo ovo. Normalna hrastova sastojina u 140 godišnjoj ophodnji u Posavini ima .po jutru prosječno 300 nr totalne drvne mase. Prosječna totalna drvna masa naših prestarih hrastika iznaša 200 m3 po jutru. Razlika je dakle u kubaturi totalne mase 100 nr. Razlika u kubaturi tehničkoga drveta 50 nr. Razlika u vrijednosti jedinice drvne mase iznaša 35.000 dinara. Uostalom vrijednost nije odlučna. Ne bazira nauka o uređenju samo na vrijednosnim jedinicama ili vrijednosnim dobnim ili debljinskim razredima, već ona operiše i sa vremenom i prostorom, a žetvu određuje kad produkcija postizava kulminaciju svoje vrijednosti. Ovo se kod slavonskih hrastika nije desilo, već su zbog nestašice komunikacija birana naj 28 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 31 <-- 31 --> PDF |
bolja stabla. Tako su ostajala lošija stabla, koja su nakon postignutoga kulmena tekućega prirasta vegetirala, vegetiraju još i danas kraj minimalnoga prirasta od 0.5 do 0.9 ms po jutru, a vegetirati će još vrlo dugo. I upravo zato se živo zagovaralo, da se njihovo uporabno doba što više produži u pretpostavci, da će slavonska hrastovina postati luksus drvo i da će biti sve skuplja, što je bude manje. Treba da se još upitamo, da li danas zemljišna renta starih hrastovih sastojina nosi u opće jedan pozitivan kamatnjak? Ja za sebe ne vidim tako daleko veću vrijednost u starim hrasticima nego normalnim hrastovim sastojinama u 140-godišnjoj ophodnji, kako to gosp. N. navada. Kad uvažimo i to, da se kod sadanjih prestarih hrastika radi o produkciji u periodu od neko 200—350 godina, da treba u tom periodu vremena naći i odgovarajuću rentu tla, onda nam ta daleko veća vrijednost biva mnogo manja. Pa kad bi ona i bila znatno veća, kakve bi to veze imalo sa abnormalnim razmjerom dobnih razreda, sa potpunom prazninom srednjodobnih sastojina? Nauka o uređenju šuma smatra izvjestan šumski kompleks kao jednu produkcionu cjelinu. Nekad su sve šume izgledale stare i jednolike. U njima se probiralo. Po izvršenoj sječi digle su se mlade šume, najmlađi dobni razred, i tako je išlo redom. Sječa prostorna po šestarskim metodama kod Imovnih Općina novijega je datuma i mi, jasno, nismo još stigli do srednjedobnih sastojina, već se u starim vrlo proređenim sastojinama u onom slabom tekućem godišnjem prirastu nalazila djelomice fiktivna masa srednjedobnih sastojina, kako smo to u našoj raspravi i naveli. Mi dakle moramo ostati na terenu nauke o uređivanju šuma i držati se njezinoga kompasa, inače zapadamo u kaos. Dakle pošto ne postoji velika razlika vrijednosti sadanjih prestarih i normalnih 140-godišnjih hrastovih sastojina, te pošto bi i eventualni višak takvih vrijednosti imao po principima nauke o uređenju šuma u šumama, a po načelima stroge godišnje potrajnosti, ići na račun vakantnih dobnih razreda — ne može se u starim hrasticima raditi o vanrednom prihodu. Pošto ne postoji vanredni prihod, ne postoji ni nepotrošna glavnica, kako sam to u svojoj radnji naveo. Nastojat ću, da ovo i konkretno dokažem čim prikupim podatke. Što su dobri stručnjaci onoga doba (Durst) stvarali zakon o Imovnim Općinama i u §-u 27. Naputka A. uvrstili ustanovu o vanrednom prihodu u prestarim šumama, a što su noviji još bolji stručnjaci (Borošić) donošenjem pomenutoga Naputka od g. 1903., dakle poslije 30 godina, taj propis o postojanju i zaračunavanju vanrednoga prihoda u starim hrastovim šumama posve dokinuli i na osnovu novijih i ispravnijih načela u nauci o uređenju šuma propisali određeniji i jasniji pojam vanrednoga prihoda — znak je rada i napretka u toj1 grani šumarstva. Moje je mišljenje, da su potonji u pravu i na tome sam bazirao svoje glavno tvrđenje u pogledu negacije vanrednoga prihoda u starim hrasticima. Poznato mi je, da su ovi potonji propisi na snazi i da su za mnoge šume, koje stoje pod osobitim javnim nadzorom, sastavljene osnove i obračunavani vanredni prihodi po Naputku iz g. 1903. Za to ne razumijem, što je gosp. profesor istom povodom mojega pisanja uzeo u raspravu 29 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 32 <-- 32 --> PDF |
pitanje egzistencije i zaračunavanja vanrednoga prihoda, dok mu je dužnost bila, da povede o tom stručnu kritičku raspravu, da se tako važni propisi dovedu u saglasnost sa naukom i dnevnim potrebama na šega šumskoga gospodarstva. Gosp. N. spominje i Zakon od g. 1894. i Naputak od g. 1903., koji da poznaje vanredni prihod i primjerom ga obračunava. Ovo posljednje ne odgovara istini, već se tamo primjerom obračunava p r e- h v a t. Ovo neispravno navađanje činjenica vodi me pomisli, i da je kritika napisana u brzini i da joj se već stoga razloga ne može prikloniti potrebna pažnja u cilju, da se moje stanovište kritički ocijeni. Qosp. N. nema dakle pravo ni sa teorijskoga ni sa zakonskoga gledišta. Zato očekujemo daljnju i konačnu diskusiju u ovom predmetu. Radi pravilnijega prosuđivanja čitavog ovoga predmeta osjećamo potrebu, da se osvrnemo još na jednu stvar. Qosp. Metlaš god. 1903., dakle baš one godine, kad je izišao poznati Naputak, sastavio je za neke stare hrastove šume obračun vanrednoga prihoda. Pošto je gosp. Metlaš napisao u uređajnom zapisniku, da vanredni užitak nastaje »ako je zbiljna zaliha jednaka ili manja od normalne ali se mora sjeći preko etata zbog prestarelosti najstarijih sastojina« — slijedi, da mu ili nije bio poznat § 36. Naputka od god. 1903., koji decidirano i konkretno govori o vanrednom prihodu i prehvatu, ili, ako jest, da je i on osporavao teorijsku ispravnost principa, izraženih u tom paragrafu i ako ne tako rezolutno kao gosp. N. Kako je gosp. Metlaš vrlo oprezan, naše je mišljenje, da mu prilikom sastavka spomenutoga uredajnog zapisnika nije bio poznat § 36. Naputka od god. 1903. 0 tom nas uvjerava i dodatak njegovom uređajnom operatu, kako ga citira gosp. prot N. »Ovo jasno zakonsko određenje ne stoji doduše u saglasju sa teorijom, po kojoj bi se taj, u novac pretvoreni dio šumske glavnice, smio potrošiti u ono doba, kada se usljed nezrelosti sastojina bude sjeklo manje, nego što redoviti prihod iznaša ili makar u ono doba, kad se šumska glavnica usljed tih sječa (se. nezrelih sastojina, opaska P.), koje su manje od redovitih, u naravi nadopuni do normale.« Jer još nije bio donesen savremeniji teorijski i praktično ispravniji način utvrđivanja i zaračunavanja vanrednoga prihoda po § 36. Naputka od g. 1903. Naprotiv, pošto je bio u zakonskoj snazi § 27. Naputka za Imovne Općine od g. 1881., nije mogao gosp. Metlaš da drugačije kvalifikuje vrst prihoda već jedino onako, kako je to zakon određivao. S ovim konstatuje gosp. M. vrlo važnu činjenicu, da propis §-a 27. Naputka A., koji ranije uživanje starih hrastovih šuma smatra vanrednim prihodom, nije u saglasju sa teorijom, već da se ima taj, u novac pretvoreni dio šumske glavnice, utrošiti u vrijeme parcijalnoga ili totalnoga vacuuma na redovitim prihodima. Ova reservacija gosp. M e 11 a š a vrlo je značaj na. Ona moju tvrdnju — da se ne radi o vanrednom prihodu nego o pred h vat u, dok u ment u je bolje od svih mojih ostalih argumentacija. Qosp. je Metlaš dakle posve saglasan s mojim teorijskim pogledom na postojanje vanrednoga prihoda i to je htio naročito naglasiti, jer kao da mu ta zakonska odredba nije bila u volji, ali, vezan jasnim zakonskim 30 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 33 <-- 33 --> PDF |
propisom odredio je tako i pored svojega boljega uvjerenja. Ovdje mi je vrlo dobro došao citat dodatka gosp. Metlaša, jer afirmira moju tezu. Gosp. prof. citirao je ovaj dodatak gosp. M. očito u pometnji. Poslije toga citata gosp. Metlaša dodaje gosp. prof. ovo: »Ako bi se dakle i moglo osporiti, da se u novac pretvoreni dio šumske glavnice, a to je svakako vanredni užitak, ima ostaviti kao nepotrošna glavnica za »sva vremena«, neosporno je, a i potrebno je, da ga treba sačuvati makar do vremena, koje gosp. Metlaš označuje.« Ovaj kratki navod gosp. profesora vrlo je odlučan u ovoj polemici, jer nam otkriva sve. Njime gosp. prof. potvrđuje mišljenje gosp. Metlaša odnosno kaže drugim riječima ovo: ne mora se apsolutno u novac pretvoreni dio šumske glavnice ostaviti kao nepotrošna glavnica za sva vremena, već se može, dapače potrebno je, da se potroši za vrijeme vacuuma. Idem peridem! Za tim smo mi stvarno išli. To je težina našega pitanja. Čemu ovo okoliša vanje? Treba stajati na čvrstom tlu i ići sigurnim, otvorenim, pravim putem! U slavonskim starim posavskim šumama nema normalne drvne zalihe, normalne šumske glavnice, već nastaje sve veći ekonomski vacuum zbog prekidanja kontinuiteta u dobnim razredima, odnosno pomanjkanja srednjedobnih sastojina. Ovaj, vacuum mora se ispunjavati, a to se može učiniti jedino, da se višak u sječama prestarih hrastika mimo normalnog etata kontira pod naslov mladih dobnih razreda za vrijeme iscjeljivanja i popunjenja vacuuma odnosno, njim se imaju popuniti svi i materijalni (drvni) i financijski manjci i totalno i parcijalno vakantnim dobnim razredima, dok se, kako kaže gosp. Metlaš, »šumska glavnica usljed manjih sječa zbog nedozrelih sastojina, a koje su sječe manje od redovnih, u naravi nadopuni do normale.« Sic! Čast gg. Barišiću i Metlašu, koji su odlični stručnjaci. Oni su zaista živili za struku i službu. Tim veća im čast, što su spoznali teorijsku neispravnost propisa §-a 27. Naputka A. od god. 1881. Zamjeriti im se može, što nisu baš kao dobri stručnjaci stupili u borbu za svoja načela. Nisu isključivo oni krivi, što taj § nisu mogli staviti van snage. Ukoliko su i gosp. Nenadić, Barišić i Metlaš, a s njima i mnogi drugi, htjeli da iskorišćenje starih hrastika zategnemo na što duže vrijeme i s tim zatezanjem jedan dio novčanoga kapitala otkinemo za buduće generacije, to je razumljivo s obzirom na naše prilike. Otkini, uštedi, gdje možeš i ostavi za kasnije! To je već i specijalitet nas šumara, koji nije svagda i svagdje umjestan ali je teorijski neispravan, kako smo dokazali, jer stručno opravdanje nalazimo jedino u tom, da se prehvat u starim hrasticima ima izravnati popunjenjem vacuuma. Kao i pređašnja gg. kod Petrovaradinske Imovne Općine tako je tadašnja naša uprava Brodske I. 0. na predlog gosp. Markića odmah sistirala dvanaest redovitih sječina, obustavila daljnje neracionalno iskorišćavanje starih hrastika, zavela čišćenje i proređivanje sastojina, a to svakako i samo za to, jer smo, kao i gg. kod Petrovaradinske I. O., imali . vidu interese Brodske I. 0., koji su bili ugroženi. Pače. obustavljen je pravoužitnicima i jedan dio pripadnosti. O tomu je detaljnije pisano u posebnoj brošuri: »Brodska Imovna Općina«, zbog koje smo imali neugodnosti i štete, premda do danas nijedan od tadašnje gg. činovnika Brodske I. O. nije našao za vrijedno, da u stručnom listu barem pokuša pobiti naše konstatacije. 31 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 34 <-- 34 --> PDF |
Šteta, što gosp. N. nije pročitao tu knjižicu, da se uvjeri, što se počelo raditi kod Brodske I. 0. nakon što su konstatovani mnogi propusti, nedostaci i štetni čini. Gosp. N. navada dalje, da ja nisam otkrio ništa novo, ako negiram egzistenciju vanrednoga prihoda i nepotrošne glavnice. Niti sam ikada išao za slavom ili za kakvim otkrićem, niti sam se kada ikome nametao, Išao sam da konstatujem istinu, iako je to stvar nauke i profesora. Nisam nadalje ničim i nigdje »naškodio potrebnoj štednji današnje generacije« pravoužitnika i time oslabio njenu brigu za bolju budućnost svoga potomstva. Ja sam upravo zbog toga, što sam nastojao oko zavođenja reda i štednje, imao više neugodnosti nego ugodnosti. Od šefova Brodske I. O. bio sam ja prvi, koji je odredio privremenu obustavu jednoga dijela ogrijevne kompetencije pravoužitnicima, a to mi je pomoglo da budem krenut iz Vinkovaca. Uvijek sam zagovarao princip, da se badava ne daje ništa i da treba postepeno članove I. 0. nato priučavati, a eventualno novčani višak upotrebiti u investicije korisne cijeloj Imovnoj Općini. Dapače ja sam u spomenutoj svojoj knjižici pledirao i za prošireni zadatak I. Općina. Na sve se to nažalost nitko nije obazreo, jer valjda nema staleža, koji tako malo čita kao mi šumari. Qosp. je Divjak spomenuo, da sam ja prvi počeo javno raspravljati o pitanju vanrednoga prihoda. Sa svojim sam taksatorom gosp. Mar- kićem često raspredao ovakova pitanja. Intra muros tangiran je ovaj predmet i ranije, ali se javno raspravljao nije, kako uvjeravaju i prednji citati gosp. N. Osporavanje istinitosti navoda gosp. Divjaka po gosp. N., mislim da. nije trebalo ni spominjati. Ovo nije otkriće Amerike ili lijet preko Okeana, već mnogo, mnogo sitnija stvar. Nije važno, tko je o njoj počeo prvi raspravljati, već je važno, da se približimo istini i da se po njoj u našem radu upravljamo. Argumentujući svoje gledište protiv egzistencije vanrednoga prihoda kod prastarih hrastika, i uzimajući za osnovicu zemljište, kao jedini i ispravni kapital u šumskom gospodarstvu, postupio sam to po diktatu zdravog razuma. Ukoliko bude trebalo, proučiti ću stvar i sa teorijskog nacionalno-ekonomskoga gledišta i pokušati dovesti u saglasnost s kapitalima u šumskom gospodarstvu. Mojem izlaganju nemam zasad što da dodam. Qosp. se N. poziva na nauku, koja priznaje postojanje dvaju kapitala zemljišta i drva. Čast nauci! Držim, da je ona to iskonstruisala iz praktičkih razloga, jer je trebalo naći model normalne šume i na njemu podići zgradu uređenja šuma. Taj drugi šumski ili drvni kapital jest po našem mišljenju fikcija, koja ne mora a redovito i ne postoji u šumama. Možda je nezgodno, što je nauka nazvala drvnu masu u šumama šumskom glavnicom. Kad bi nacionalni ekonom ili pravnik proučio temeljito nauku o uređenju, možda bi došlo do promjene u nazivu, a možda i u čitavom sistemu uređenja. Na to daje naslućivati i gosp. Dr. Ing. Rudolf Haša\ koji između ostaloga kaže i slijedeće, što je potrebno i ovdje ponoviti: »Istina je, da je zemljoradnja starija vrsta ljudskog zanimanja nego šumarstvo, koje je šta više dugo vremena bilo podređeno zemljodelstvu 1 Dr. ing. Rudolf Haša: Uređenie šuma i niegov odnos prema proizvodnu šuma. »S. List« 1927. br. 4. i 5. str. 213. do 215. 32 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 35 <-- 35 --> PDF |
kao usavršenijem od sebe. Pri ovakvom odnosu ne možemo se ni u kom slučaju čuditi, što je šumarstvo počelo da gleda na šumu isto onako, kao što gleda . zemljodelstvo na svoje njive. Zemljoradnik polazi od gole zemlje, poseje u nju na pr. repino seine: kad ovo nikne, oplevi ga i proredi, posle čega čeka izvesno vreme, dok mu gospodarski sazre; žetva mu vrati zajedno sa interesom sve izdatke — a u onom što mu pretekne daće mu »rentu od zemlje« kao od jedinog kapitala, koji u njegovom gospodarstvu trajno ostaje. Ovo je gledište bilo preneto na šumu i postalo je više manje sve do danas oficijelno gledište. Prema njemu i šumar polazi od gole zemlje, posije u nju seme, i kad ovo nikne i pređe u sastojinu, oplevi ga i probere; na taj način sastojina pre no što mu ekonomski sazre, postaje za njega izvor za iskorišćivanje seče, eventualno i slučajno iskorišćivanje, i pružiće mu najzad mogućnost kad proteče izvestan broj godina od njenog osnivanja, da je iskoristi glavnom završnom sečom. U ovakvom shvatanju leži skoro svuda ukorenjeno mišljenje, da šumaru nije dato da uživa plodove svoga rada, da žanje što nije sejao, seje, što neće žnjeti — mišljenje, koje na jednoj strani, gdje se osećaj odgovornosti u toliko više probudi, vodi ka najvećem naprezanju i upinjanju, ali isto tako s druge strane vodi i ka nemarnosti i zaboravljanju dužnosti. U svetlosti finansijske nauke prikazuje nam se vrednost sečne sastoji ne tog proizvedenog dobra kao ekvivalent celokupne p r o d u k c i o n e naklade, dakle kao nagomilan i dug, koji sastojina vrednošću svoje sečne eksploatacije mora da plati; sastojine su dakle u svetlosti ovoga shvatanja o b r t n i kapital; jedini kapital, koji u šumskom gospodarstvu t r a j n o ostaje i stalno nove vrednosti stvara, to je zemljište; između poljske privrede i šumskog gospodarstva dakle nema nikakve razlike, sem možda te, što dužina p r o d u k c i o n o g procesa iznosi o v d e na p r. u godina a tamo samo jednu godinu ili samo jedan d e o godine; ovo vreme zvano ophodnja, i z m e r i ć e m o a n a p r e d tako, da bi nam o m o g u ć i 1 a, stvarajući okvir gazdinstva, da postigne m o najveći prihod od z e m 1 j i š t a kao ekonomskog cilja.« »T 1 o i sastojina ne stvaraju o y d e c e 1 i n u za sebe već su to po karakteru dva potpuno raznoroda sastojka; šumsko tlo osnovni kapital, sastojina pak nagomila n dug, koja ga mora s vremenom na vreme otplaćivati svojom smrću, prinudnim odvajanjem od tla, posle čega šumar opet polazi od gole zemlje. To je dakle prvo gledište na šumu, izvedeno veštački u opšte iz analogija i elemenata, koji su izvan nje, koji su daleko od suštine šume, ali na neki način oficijelno gledište; suprotno ovome drugo gledište trudi se, da se formira iz same šume i njenog života.« »Biollev gleda na šumu kao na t r o j e d n i c u kao na živu formaciju , u kojoj su tri komponente intimno medu sobom spojene; tlo, atmosfera i biološka zajednica drveća; do ovog pojma dolazi on na osnovi života šume i njenih manifestacija, kao i na osnovi sastava njenog proizvoda, drveta. Glavni pak izvor za stvaranje drveta jeste atmosfera ; iz vazduha i iz tla uzete materije transformiraju se uz asitenciju svetlosti i toplote poglavito u atmosferi . drvo, ali ne sam e 33 |
| ŠUMARSKI LIST 1/1928 str. 36 <-- 36 --> PDF |
od sebe ; pokretna sila za ovu transformaciju jeste u ovom slučaju biološka zajednica drveća.« Kako je ovim citatima poljuljano štošta u dosadanjoj vjeri u tobože sakrosanktnu nauku o uređenju šuma, dužnost je u prvom redu gg. pro fesora uređenja šuma, da se osvrnu na ovo žigosanje dosadanje predomi nantne pozicije nauke o uređenju šuma prema proizvodnji. Mi smo se često u praksi također tomu opirali, ali, jer nemamo naučne rutine, a što je važno, nama se praktičnim šumarima nerado priznaje autoritet u teo rijskim pitanjima, na naš se rad malo tko obazire. Ako to učini, čini se to s visoka tako, da čovjeka iole slabije šije, prođe volja da se hvata u koštac sa ljudima autoriteta. Nas raduje, što naše šumarsko osjećanje, dosad sapeto krutim oko vima uređivanja, dolazi po malo do slobodnijega izražaja, što se otvaraju polemike i kritike, kao znak interesa, mišljenja, rada i izgleda za napre dak šumarstva. Činjenica, da su Brodska i Petrovaradinska 1. 0. od kamata nepo trošne glavnice kupovale šume, koje će biti od koristi sadanjoj i budućoj generaciji, dakle, da će kamati uepotrošne glavnice biti korisno upotreb ljeni, ne mijenja na našem mišljenju ništa. Šteta, što naši predšasnici nisu svu novčanu »nepotrošnu glavnicu« pretvorili u šume ili druge nekretnine a ne u državne papire, za čim je prijašnja državna uprava u prvom redu išla, a što možda gg. Durst i Zigmundovsky nisu znali! Ponavljamo, što smo već rekli, da sve šume novo kupljene imaju karakter potrošne glavnice, da se s njima kao potrošnim dobrima može gospodariti slobodno po načelima produkcione potrajuosti,2 kako će zahtijevati gospodarske osnove za matične šume Brodske Imovne Općine. Vjerujem, što gosp. N. tvrdi, da se pitanje vanrednoga prihoda i nepotrošne šumske glavnice Imovnih Općina kod šumarskoga odsjeka hrvatske vlade temeljito raspravljalo i oprezno rješavalo. Ali, da li je ono rješavano stvarno ispravno i dolazi li ovamo u pitanje pače i ugled šumarske nauke. Najposlje, jesu li mlade šume Krajiških Imovnih Općina dokaz uspjeha njihovoga pozitivnoga rada u svakom dakle i u ovom našem pitanju, o tom neka sude i kažu svoju poštovani čitaoci. Errare humanum est! Da su gg. naši odlični predšastnici — što tuđinci, što domaći — ispravno shvatili narav i postojanje vanrednoga prihoda, da su dakle malo više mislili na narod i njegovo dobro, naročito na njegovu budućnost, ne bi nekoje Imovne Općine izgubile ogroman nacionalni imetak, već bi ga danas mi imali u svojoj vlasti i uživanju. Iz ovoga slijedi, da nas g. prof. nije mogao uvjeriti o teorijskoj i oficijelnoj egzistenciji vanrednoga prihoda u starim slavonskim hrasticima i o legalnosti nepotrošne glavnice nastale iz takvih nrihoda. Završujemo zasada i blagodarni smo g. profesoru, što je pokrenuo kritičku raspravu o ovom važnom pitanju kao i o nekim drugim manje važnim predmetima. Des capitaux impérissables et des revenus extraordinaires. Une réplique concernant les capitaux et les revenus des grandes communautés des bienfonds dans les anciens confins militaires. Rédaction 2 Ovdje pisac ili nije tačno shvatio pojam produkcijone potrajnosti ili ga je neispravno primjenio na šume, koje su svojina pravnih lica. — Uredništv o 34 |