DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 1/1923 str. 15 <-- 15 --> PDF |
O bos. herc. prašumama. padavina zadržati u dubini tla, koja je na dohvatu vegetaciji, već je propušta u šuplje podzemlje. Šuma je pak u nizu stotina godina stvorila na takovom tlu humus i druge uvete za svoju egzistenciju. Uklonimo li sa tog tla šumu, nestaće humusa a š njim i vegetacije. Ovaj karakter pustinje na Kršu pospešuju i klimatske prilike. Dokaze za ovaj proces imamo u historiji i sadašnjosti. Bos. herc. prašume su sastavljene od velikih kompleksa, u kojima nema velikih čistina ni goleti. U njima nema traga vodo* derinama. Gustoća šume i dubljina humusa preče, da sakupljena voda razorno deluje. Ove karakteristike pokazuju i amerikanske prašume. Od posavske se nizine diže polagano teren prema jugu, gde se strmo u terasama spušta u Jadransko more. Površina Bosne i Hercegovine je 51.246 km2. Na savsku nizinu otpada 5%, na brežuljasti teren 24%, na visoko gorje 42%, a ostatak od 29% čini Krš, koji je većinom visoka ravan. Srednja je visina nad morem za obe zemlje 500 m najniža je apsolutna visina na mor« skoj obali sa Om, a najviša 2388 m na Maglicu. Bosna i Hercegovina je prelazno područje srednjoevropske kontinentalne klime k mediteranskoj. Susrećemo sada kontinent talnu, a sad opet mediteransku. Granica se ova dva uticaja jako menja; u ekstremnom slučaju dapače spada ćelo područje sad pod ovu, a sad pod onu sferu. Pravac BihaćsSarajevo deli ove zemlje u glavnom na kontinentalnu i mediteransku klimu. Letna temperatura je u severnoj Bosni oko 20°, u Hercegovini pak 22—24°. Do visine 2000 m n. m. je relativno top* lije, nego u dolinama. U prvom je slučaju to uzrok, što se ugrejan zrak diže i greje gornje slojeve zraka, u drugom opet slučaju hladni potoci razhlađuju doline. Zimsk a temperatura pokazuje stalnu paralelnost sa let* nom; prema jugu se diže. Zapadno od Vrbasa je Bosna mnogo studenija od istočnih delova. U mediteranskoj sferi padaju kiš e po zimi, kada ne koriste vegetaciji, a u drugoj po leti. Srednja godišnja visina padavina je 500 mm. Padavine rastu prema jugu i visini, ali su mnogo ovisne o mesnim prilikama. Najduža je kišna perioda na severo= istoku u junu, na jugozapadu u decembru, a najkraća za ćelo područje u julu i augustu. Srednja sušn a perioda brzo spada sa dubinom u kontinenat i visinom n. m. U centralnoj je Bosni najduža u septembru, na severoistoku u januaru, u Hercegovini u augustu, a uopće u augustu. Klimu sam u srednjem i visokom gorju, gde su naše najveće šume, karakterisao Sarajevom, Kalinovikom i Belašnicom, kako prikazuje donja tablica. Sarajevo i Belasnicu sam uzeo, jer će meteorološka data tih stanica biti sigurna, a Kalinovik sam |