DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5/1884 str. 34 <-- 34 --> PDF |
^ 2S8 ™ Na množinu izparivanja upliva ponajprije specifična narav (organizacija) bilja, ponajpaće lišća. Tanko, nekosmato lišće, koje puno otvora i nježnu gornju kožu sa slabo razvijenom kutikulom posjeduje, zatim ono, koje medju klorofilnimi stanicami u listnoni mesu velike, zrakom napunjene interceiularne prostore u sebi sadržaje, izparuje pod istimi vanjskimi odnošaji mnogo više vode, nego li debelo i kosmato, ili gladko ali kožnato lišće, kojemu je epidermis impregnirana voskom ili smolom, ili napokon ono lišće, koje veoma malo otvora ima, a u asimilativnih naslagab tek neznatne zračne šupljinice posjeduje. Kod jedne te iste biline različna je transpiracija t. ,j. potreboća vode, te zavisi od stojbinskih odnošaja, o klimi, o mjestu i tlu. Visoka temperatura, topao i uzgrijan zrak, sunčane trake, sve to povećava, dočim nizka temperatura, vlažan zrak i sjena, istu umanjuje. Udaranjem svjetla povišena transpiracija tumači se ne samo tim, da se površina lišća jače ugrije, nego i time, da se za sunčanog sjaja, u obće za jake razsvjete, one mnogobrojne, sitne šupljinice u lišću razširuju, usljed česa ona u intercelularnom prostoru asimilativnih naslaga iz stanica razvijajuća se vodena para lagije izilazit može, dočim se u sjeni one šupljinice sužuju. U onih je godinah, u kojih je za vegetativne periode nebo vedro, uzduh topao i suh, i transpiracija mnogo veća, nego li za hladnog i kišnog vremena. Isto tako postigne gubitak vode usljed transpiracije svoj vršak za najtoplijih dana srpnja i kolovoza, te je danju puno veći, nego noćju. Što više nad morskom površinom, to upored nižoj temperaturi, i transpiracija sve to manja biva, te je u golfskih krajevib slabija nego u nizini. Južne strane i zemlje pospješuju, dočim sjeverne ustavljaju transpiraciju; unutar velikih kontinenta gube biline za suhog vremena i ,zraka transpiracijom puno više vode, nego li na morskih obalah sa vlažnim i hladovitim ljetnim zrakom. Posve je pako ugušena i na minimum ograničena transpiracija lišća u zraku punom vlage i za dugotrajne magle. Rosa i kiša zapriečuju transpiraciju samo dotle, dok je lišče mokro. Čim se lišće osuši, onda po Wiesnerovih opažanjih još jače transpirira, nego li prije rose i kiše, jer je lišće jedan dio rose ili kiše upilo, usljed česa su membrani dotičnih stanica nabubrali, vodeni puteljci razmakli se, te se tako transpiraciji na putu stojeće zaprieke umanjile. Rosa ili slaba kiša jedino je onda koristna bilinam, ako je tlo dosta vlažno, da uzmogne rastline, koje iza izhlapjjele rose tim jače transpiriraju, nuždnom množinom vode obskrbiti^ Ne uzmogne li tlo te mno^^.ine vode smoći, te pokrenutu krepčiju transpiraciju podržati, onda rosa, slaba kišica ili slabo polievanje uprav štetonosno djeluje, te pospješuje uvenuće lišća. Od bitna, ako i indirektna upliva na transpiraciju bilina jest kemična i fizikalna narav tla, ponajpače toplina i vlaga. U svježem, ilovastom tlu iz kojeg žilje više vode iišću dovažati može, transpiriraju rastline jače nego li u suhom pjeskovitom tlu; isto tako povećava i toplina tla transpiraciju, jer se tim djelovanje žilica oživljuje, te su iste usljed toga kadre veću množinu vode primati, nego h iz hladnog tla. Iznaša li temperatura jedva nekoliko stupanja nad |