DIGITALNA ARHIVA ŠUMARSKOG LISTA
prilagođeno pretraživanje po punom tekstu
| ŠUMARSKI LIST 5/1884 str. 29 <-- 29 --> PDF |
— 2m ~ neka budu putokazom, kojim bi se načinom iraethodom najiaglje do željene svrhe doći moglo. Sva voda, koju sitne žilice tlu izsisaju, spoji se u gornjem (vanjskom, nadzemnom) dielu stabla u jaku bujicu, koja se (valjda pritiskom uzduha) digne u krošnje, medju grane se porezdieli, te se napokon odavde u tankih trakovih kroz petlje i žiljevlje lišća po klorofihiih stanieah Ušća razprostrani. Od jednog diela te vode tvori se stanični sok i organična sastojina bilja, nu veći dio vode izpline iz klorofilnih stanica u nevidivoj pari putem intercelularnog prostora, te prelazi odavde kroz milijune sićušnih otvora, koji se većinom na doljnoj plohi lista nalaze, u atmosferički zrak. Kod starijeg lišća je izhlapljivanje vode na gornj u plohu (lista) relativno dosta neznatno. Ta „transpiracija" lišća prouzrokovana i podržavana sunčanimi traci i okolišnom toplinom jest za vrieme vegetacije tolika, da bi se izparivana voda, kad bi vidljiva bila, u shci oblačne pare vrh šume vidjeti morala. Množina vode, koju drvlje na taj naćin za vrieme vegetacije danimice gubi, razna je, te ovisi 0 vrsti drveća, o vremenu i stojbini. U normalnom stanju dobavljaju sitne žilice deblu i lišću iznova svu transpiracijom izgubljenu vodu. Ako tlo nije u stanju drvlju nuždnu množinu vode nadomiriti, to se kod istog (drvlja) umanji proizvadjanje organičnih substancija, ono zaostaje u svom razvitku i rastu, akoprem se na oko.neda nikakovo bolestno Stanje opaziti. Usuprot je (pod istimi klimatićnimi odnošaji) i visinorast i drvna produkcija to veia, što je tlo svježije i hranivije. Za neprekidne ljetne žege može transpiracija tolika biti, da mlade biljke plitkog korenja, ako tlo nije kadro nuždnom ih vodom podmiriti, usljeđ toga venu, suše se i ginu. I osušene vršike starih, jako progaljenih hrastika dolaze od slabo vlažnoga tla. (Istinitost tog stavka moramo podvojiti. Opazka prevodioca,). Koliko biljka na produktivnoj snazi i razvitku se usljeđ pomanjkanja vode gubi, to je Helbriegel s brojevi dokazao na žitu, raži i zobi. Iz njegovih iztraživanja doznajemo, da je proizvadjanje organičnih tvari tim neznatnije, čim je tlo manje vlažno; isto tako, da biljke u vlažnom tlu 2—4 puta više organičnih tvari tvore, negodi u suhom. Nu to proizvadjanje organičnih tvari ima svoju granicu, te opet pada, ako je bogatstvo vode u tlu neki stanoviti stupanj prekoračilo. Iz tih činjenica i iz praktičnog izkustva sliedi; da uz pogodne inače stojbinske odnošaje normalni razvitak bilina i obilatije proizvadjanje organičnih tvari, po tom i veći drvni prihod od neke stanovite množine vode ovisi. Za toplib, sušnih godina ne dobivaju biline od tla toliko vode, koliko za vlažnih godina, s toga baca jedno te isto tlo za kišnih godina puno veći prihod, nego za sušnih. Mineralnimi tvarmi bogatija stojbina baca pod inaće jednakimi odnošaji veći prihod, nego li siromašnije tlo. Dosad se držalo, da je pomanjkanje hranivih soli većim uzrokom mršavu tlu, nego li, je pomanjkanje vode, ne pripisujnć ovoj zadnjoj onu važnost, koja ju ide. Ali baš u šumskom gospodarstvu |